Ziya Paşa, Namık Kemal ve Messina’da buluştukları Suavi Efendi, 30 Mayıs ’de Paris’e vardı. Mustafa Fazıl Paşa’yı konağında ziyaret ettiler[7]. Yaşça büyüklüğü nedeniyle Ziya Paşa grubun lideri durumundaydı.
Avrupa hayatı Paris’te başlayan Ziya Paşa, kısa bir süre sonra Paris sergisi için şehre Osmanlı Sultanı Abdülaziz’in gelecek olması nedeniyle geçici olarak ülkeden ayrılmayı uygun buldu. 30 Haziran ’de Namık Kemal, Âgah Bey ve Suavi Bey birlikte Londra’ya gitti. Ziya Paşa, Abdülaziz’in Avrupa seyahatinin devamında Londra’ya gelmesi üzerine Brighton’a çekildi ancak Sultan’a “Ziya Paşa’nın Arzuhali” adlı dilekçe şeklinde yazılmış eserini sundu. Eser, sadrazam Ali Paşa aleyhine yazılmış siyasi tenkit ve hicivdir.
Yeni Osmanlılar Cemiyeti, Abdülaziz’in seyahatinden sonra çalışma programını oluşturdular; bu programa göre Namık Kemal ve Ziya Paşa’nın "Hürriyet" adlı bir gazete çıkarması kararlaştırıldı. Hürriyet'in ilk sayısı, 29 Ağustos ’de çıktı. Bu ilk sayıda Ziya Bey’in Osmanlı kabinesini yeren bir yazısı yayımlandı[7]. Yazı, Abdülaziz ile barışıp İstanbul’a dönmüş olan Mustafa Fazıl Paşa’nın istediğinden çok daha ağır bir makale idi; Mustafa Fazıl Paşa bu nedenle Yeni Osmanlılar Cemiyeti'nin tahsisatlarını kesmekle tehdit etti.[7] Yeni Osmanlılar Cemiyeti'nin eleştilerine engel olmak için Hariciye Nazırı Fuat Paşa da daha önce Londra elçisine bir yazı göndererek bu yayınların İngiliz hükümeti ile anlaşarak durdurulmasını istemişti.[9] Bu nedenle Ziya Paşa İngiltere’de soruşturmaya uğradı ve kefaletle serbest kalabildi.[9]
Mustafa Fazıl Paşa’nın yardımlarının gittikçe azalması üzerine Mısır Hidivi İsmail’in desteğini kabul eden Yeni Osmanlılar, bu destek ile gazeteyi çıkarmayı sürdürdüler. Namık Kemal’in yönetiminde çıkarılan gazetede zaman zaman Namık Kemal ve Ziya Paşa’nın birbirine zıt fikirler içeren makaleleri yayımlandı. Ziya Paşa’ya göre ülkenin içinde bulunduğu kötü durumun sebebi vezirlerin suistimali, Namık Kemal’e göre ise sistemin bozukluğu idi. Ziya Paşa yazılarında açıkça Ali Paşa hükümetine hücum ediyordu. Bu durum, Ali Paşa ile anlaşamayan Mısır Hıdivi’ni memnun ediyordu. Ancak Namık Kemal Mısır Hidivi aleyhine polemik yürütüyordu.[9] Aralarındaki anlaşmazlık, Namık Kemal’in Mustafa Fazıl Paşa’nın isteğine uyarak[7] 6 Eylül ’da gazeteden ayrılmasına yol açtı.
Öfkeye kapılan Ziya Paşa, elindeki toplu parayı Mustafa Fazıl Paşa’ya geri gönderip Cenevre’ye çekildi.[7] Hidiv İsmail’in kendisiyle temas kurup destek sağlaması üzerine 13 Eylül ’dan itibaren gazete Cenevre’de Ziya Paşa yönetiminde çıkmaya başladı. Ziya Paşa bir süre sonra Londra’ya geçti ve burada da Hürriyet'i yayımlamayı sürdürdü. Gazetenin sayısında Ali Suavi’nin “Ali Paşa Muhakemesi” başlıklı makalesinde bulunan “Ali Paşa’nın öldürülmesi gerektiği” yolundaki ifadeler nedeniyle[9] İngiliz makamları tarafından tutuklanan Ziya Paşa, kefalet ile serbest kalınca Fransa’ya kaçtı. yılı Nisan ayında İsviçre’ye geçti ve yeni bir matbaa kuramayınca Hürriyet'i sayıdan itibaren taşbasması olarak çıkardı.[7] Gazete, son sayısını 29 Mayıs 'te yayımladıktan sonra kapandı.
Hürriyet'in kapanmasından sonra yeni bir gazete çıkarmak isteyen ancak bunu başaramayan[7] Ziya Paşa'nın İstanbul’a dönmesine sadrazam Ali Paşa’nın ölümünden (8 Ağustos ) sonra izin çıktı.
İstanbul yılları[değiştir
&#;te İstanbul&#;da doğdu. Beyazıt Lisesi&#;ni bitirdi. Özel derslerle Arapça ve Farsça öğrendi. Bir süre Sadaret Mektub-i Kalemi&#;nde çalıştı. &#;te Mustafa Reşit Paşa aracılığıyla sarayda Mabeyin Kâtipliği&#;ne atandı. Bu sırada Fransızca öğrendi. Ali Paşa sadrazam olunca saraydan uzaklaştırıldı. &#;de Namık Kemal ile birlikte Londra&#;ya kaçtı. Birlikte Yeni Osmanlılar&#;ın yayın organı olan Hürriyet gazetesini yayınladılar. &#;de İstanbul&#;a döndü. &#;de vezir rütbesiyle önce Suriye Valiliği&#;ne ardından Adana Valiliği&#;ne atandı. 17 Mayıs &#;de Adana&#;da yaşamını yitirdi.
Edebî Yaşamı
Ziya Paşa, Namık Kemal ve Şinasi&#;yle birlikte, Tanzimat&#;la başlayan &#;Batılılaşma&#; hareketinin etkisinde gelişen Batılılaşma Dönemi Türk edebiyatının ilk aşamasını oluşturan üç yazardan biridir. Ziya Paşa Türk edebiyatının kendi geleneğine sahip çıkmasını istemiş, şiir ve yazı dilinin halkın dili olması gerektiğini savunmuştur. Fransız İhtilali&#;nin getirdiği düşüncelerden etkilenmiş ve şiirlerinde Divan şiir biçimleriyle hak, adalet, uygarlık, hürriyet gibi temaları işlemiştir.
Ziya Paşa, yenilikçi düşüncelere sahip olsa da Divan şiir geleneğinden kopamaz ve şiirlerinde aruz ölçüsüyle ve ağır bir dille yazar. Ziya Paşa &#;Terci-i Bend&#; ve &#;Terkib-i Bend&#; isimli iki şiirinde ise insanın yazgısı ve gerçeği kavramanın olanaksızlığı, Tanrı&#;nın mutlak egemenliği gibi metafizik konular üzerinde durdu. Şiirlerindeki öğretici bir hava vardır. Sanatçı her ne kadar Yeni edebiyatı benimsese de dönem dönem ikiliklere düşer. Bu durumu iki eserinde görmek mümkündür. Birincisi Hürriyet gazetesinde çıkan &#;Şiir ve İnşa&#; makalesidir. Bu makalede yazar, Divan şiirini ağır bir dille eleştirirken Halk şiirinin bizim gerçek şiirimiz olduğunu savunur.
Sanatçı, bu görüşlerinin tam tersini daha sonraları Türk, Arap ve İran şairlerinden seçtiği şiirlerden oluşan &#;Harabat&#; antolojisinin ön sözünde savunur. Divan şiirine övgüler düzer. Ziya Paşa&#;nın yaşadığı bu çelişkiye Namık Kemal tepki gösterecek ve &#;Tahrib-i Harabat&#; ve &#;Takip&#; adlı eleştirileri kaleme alacaktır.
Özdeyiş haline gelmiş dizeleri vardır.
&#;Bi-baht olanın bağına bi katresi düşmezBaran yerine dürri güher yağsa semadan&#;&#;Nush ile uslanmayanı etmeli tekdirTekdirle uslanmayanın hakkı kötektir&#;
Kısaca özetleyecek olursak;
Düşünceleriyle yenilikçi, yapıtları ve yaşantısıyla eskiye bağlı bir sanatçı olan Ziya Paşa&#;daki tezat ve ikilik hem yaşantısına hem de yapıtlarına yansımıştır.
Hem biçim hem de hayalleri ve duyuş tarzı bakımından divan şiirine bağlıdır.
Divan şiiri nazım biçimlerini kullanan sanatçının lirik sayılabilecek gazelleri vardır.
Sade bir dili savunmuş, beğenmiş; ancak Arapça, Farsça tamlamalarla yüklü bir dil kullanmıştır.
Hece ölçüsüyle yazdığı birkaç türküsü dışında bütün şiirlerini aruz ölçüsüyle yazmıştır.
Tanzimat Edebiyatının bütün özelliklerini taşır. Tanzimat Edebiyatını oluşturan dört önemli etki (divan şiiri, mahallileşme etkisi, Batı etkisi, âşık tarzı) onun şiirlerinde ve düz yazılarında görülür.
Türk edebiyatında terciibent ve terkibibent türlerinin en önemli şairlerindendir.
Eserleri:
Hiciv:Zafername
Düzyazı:Rüya
Mektup:Veraset Mektupları
Şiir:Eş&#;ar-ı Ziya
Makale:Şiir ve İnşa
Anı:Defter-i Amal
Tercümeleri: Viardot&#;tan Endülüs Tarihî&#;ni, Cheruel ile Lavallee&#;den Engizisyon Tarihî&#;ni, J.J. Rousseau&#;dan Emil&#;i, Moliere&#;den Tartuffe&#;ü tercüme etmiştir.
Ziya Paşa Eser Özetleri
Şiir ve İnşa: Bu makalesinde divan şiirini Türk şiiri kabul etmez. Halk şiirini Türk şiiri olarak görür. Divan şiirini kişiliksiz, melez bir edebiyat olmakla suçlar.
Harabat: Üç ciltten oluşan bir antolojidir. Türkçe, Farsça, Arapça şiirlerden oluşan divan şiiri antolojisidir. Edebiyatımızdaki ilk edebiyat tarihi taslağı sayılır. Bu antolojisinin ön sözünde ise Şiir ve İnşa makalesindeki görüşlerinin aksini savunmuştur. Divan şiirini savunur, halk şairlerinin şiirlerini aşağılar, alaya alır. Halk şairlerinin şiirlerini eşek anırmasına benzetir. Bu çelişkilerden dolayı Namık Kemal &#;Tahrib-i Harabat&#; ve &#;Takip&#; adlı yapıtlarında Ziya Paşa’yı sert bir şekilde eleştirir.
Zafernâme: Tanzimat Döneminin en başarılı hiciv eseridir. Girit Savaş&#;ında donanmaya büyük yenilgi yaşatan Sadrazam Ali Paşa&#;yı över gibi görünerek hicveder. Nazım-nesir karışık bir eserdir. Üç bölümden oluşur: kaside, tahmis, şerh.
Defter-i Amal: Çocukluk anıları yer alır. Batılı anlamda Türk edebiyatında ilk anı örneğidir. J.J. Rouseau&#;nun &#;İtiraflar&#; adlı eserinden esinlenerek yazmıştır.
Rüya: Siyasi eleştiri niteliği taşıyan, düz yazı türündeki eseridir. Türk edebiyatında ilk röportaj sayılabilecek eser, karşılıklı konuşma tarzında yazılmıştır.
Eş&#;ar-ı Ziya: Ölümünden sonra kitap haline getirilen şiirleri yer alır.
Külliyat-ı Ziya Paşa: Ölümünden sonra kitap haline getirilen şiirleri yer alır.
Terkib-i Bent: Toplumsal çarpıklıkları eleştirir. Bağdatlı Ruhi&#;nin terkibibendine bir naziredir.
Terci-i Bent: Felsefi ve dini konuları işlemiştir. İnsanın faniliğini (geçiciliğini) kavrayıp gerçek varlığı (Allah&#;ı) aradığı bir şiirdir.
Emile: J.J. Rouseau&#;dan çeviridir.
Veraset Mektupları: Siyasi eleştiridir.
Engizisyon Tarihi: Cheruel ile Lavallee&#;den çeviri bir eserdir.
Endülüs Tarihi: Viardot&#;tan çeviri bir eserdir.
Harabat Antolojisini Kim YazmıştırHarabat Kimin EseridirZiya Paşa Edebi KişiliğiZiya Paşa Hayatı Edebi Kişiliği Eserleri KitaplarıZiya Paşa Kimdir
Ziya Paşa Kimdir? Ziya Paşa&#;nın Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri
Ziya Paşa (d, İstanbul &#; ö. 17 Mayıs , Adana) Yazar, şair, devlet adamı.
&#;te İstanbul&#;da doğdu, 17 Mayıs &#;de Adana&#;da yaşamını yitirdi. Asıl ismi &#;Abdülhamid Ziyaeddin.&#; Galata Gümrüğü&#;nde katiplik yapan Erzurumlu Ferideddin Efendi&#;nin oğlu. Bayezit Rüşdiyesi&#;ni bitirdi. Özel derslerle Arapça, Farsça öğrendi. Bir süre Sadaret Mektub-i Kalemi&#;nde çalıştı. &#;te Mustafa Raşid Paşa aracılığıyla sarayda Mabeyn Katipliği&#;ne atandı. bu sırada Fransızca öğrendi. Ali Paşa sadrazam olunca saraydan uzaklaştırıldı. &#;de Kıbrıs, &#;te Amasya Mutasarrıfı ve Meclis-i Vâlâ-yı Ahkâm-ı Adliye üyesi oldu. &#;te Yeni Osmanlılar Cemiyeti&#;ne katıldı. Yeniden Kıbrıs&#;a atanınca &#;de Namık Kemal ile birlikte Londra&#;ya kaçtı. Birlikte Yeni Osmanlılar&#;ın yayın organı olan Hürriyet gazetesini yayınladılar. Namık Kemal&#;in ayrılmasından sonra gazetenin sorumluluğunu üstlendi. &#;te Cenevre&#;ye gitti. Ali Paşa&#;nın ölümünden sonra &#;de İstanbul&#;a döndü. arasında Şurayı Devlet üyeliği ve maarif müsteşarlığı yaptı. Anayasayı hazırlayan Kanun-i Esasi adlı kurumda görevlendirildi. 1&#;inci Meşrutiyet&#;in ilanından sonra &#;de vezir rütbesiyle önce Suriye Valiliği&#;ne ardından Adana Valiliği&#;ne atandı. Adana&#;da yaşamını yitirdi.
II. Abdülhamit yönetimine karşı özgürlükleri ve meşrutiyeti savundu. Batılılaşma yanlısı, yenilikçi Tanzimat Edebiyatı&#;nın öncüleri arasında yer aldı. Namık Kemal ve Şinasi ile birlikte yeni Türk edebiyatının temellerini attı. Tür edebiyatının kendi geleneğine sahip çıkmasını istedi, şiir ve yazı dilinin halkın dili olması gerektiğini savundu.
Şiirlerinde divan şiir biçimlerini kullandı; ama içerikte hak, adalet, uygarlık, hürriyet gibi temaları işledi. &#;Terci-i Bend&#; ve &#;Terkib-i Bend&#; isimli iki şiirinde ise insanın yargısı ve gerçeği kavramanın olanaksızlığı, Tanrı&#;nın mutlak egemenliği gibi metafizik konular üzerinde durdu.
&#;te Arap, Fars ve Türk şairlerin şiirlerini &#;Harabat&#; adlı 3 ciltlik ansiklopedide topladı.
Sanatçı Kimliği
Ziya Paşa, Tanzimat dönemi Türk edebiyatının önde gelen üç isimden biridir.
Bu dönemin genel özelliği olan ikiliği bünyesinde en iyi temsil eden edebiyatçılardan biridir.
Doğu kültür ve medeniyetinden Batı kültür ve medeniyetine geçiş sürecinin yaşandığı bu dönemde Ziya Paşa, bu sürecin çelişkilerini, ikiliklerini, sancılarını çok belirgin olarak yaşamıştır.
Ali ve Fuat Paşalar gibi dönemin önemli paşalarıyla girdiği makam-mevki mücadelesi ve bu mücadelenin sonucu olan olaylar, onu zaman içerisinde hikmetler üreten bir hakim ve bilge adam katına çıkarmıştır.
Onun edebiyatını besleyen en önemli kaynak bürokratik ve siyasi mücadeleleridir.
Ziya Paşa o dönem içerisinde &#;muhalif bir kimlik&#; olarak değerlendirilmektedir.
Ziya Paşa&#; nın muhalif tavrı bireysel temellidir.
Özellikle ve ağırlıklı olarak Ali Paşa&#;ya acımasız bir muhalefet sergilemiştir. En çok da Ali Paşa ile olan çekişmeleri ve ona olan düşmanlığı akıllarda kalmıştır.
Bir şair olarak Ziya Paşa, kuramsal düşünceleri itibariyle eski edebiyat anlayışı ile yeni edebiyat anlayışı , Türk halk edebiyatı ile divan edebiyatı arasında gidip gelmiştir.
Bu konuda istikrarsız bir tutum sergilese de büyük ölçüde divan edebiyatı geleneğini benimsemiştir diyebiliriz.
Önce Türk edebiyatının temeli olarak halk edebiyatını görüp divan edebiyatını sert bir dille eleştirirken daha sonra tam tersi düşüncelere sahip olmuştur.
Onun şiiri muhteva ve şekil özellikleri açısından çok fazla yenilik unsurları barındırmaz.
Muhteva bakımından onun şiirinde kendi döneminin Batı düşünce, bilim, kültür ve edebiyatının bazı izlerini görmek mümkündür.
Özellikle tabiat olaylarında, yaratılışta, yaratılışın işleyiş sisteminde ve sosyal, siyasi konularda eskiye göre Batılı anlamda daha serbest bir düşünce sergilediğini görüyoruz.
Doğu hikmeti ve edebiyatı ile Batı felsefesi ve edebiyatı, serbest akıl ile mutlak iman, rindlikle sosyal sorumluluk, ümitle ümitsizlik arasında gider gelir.
O Batı&#;nın dilini, bilimini, sanatını, edebiyatını öğrenme gereğine inanır; ancak körü körüne Batı taklitçiliğine şiddetle karşıdır.
Milli ve manevi değerler karşısında inkarcı, ihmalci, alaycı ve duyarsız alafranga kesimlere karşı tepkisi serttir. Müslüman bir Türk şairi ve devlet adamı kimliğini tititzlikle koruma gayreti içerisindedir.
Geleneksel divan şiiri nazım şekillerine, aruz veznine, dil ve üslup anlayışına bağlı kalmıştır.
Hece veznini kullanma, sade dil denemeleri gibi farklı ve yeni özellikler görülmüşse de bunlar önemsizdir.
Ziya Paşa&#;nın şiirinin en özgün yanlarından biri; eskilerin sövgüye dayalı hiciv üslubundan farklı olarak yergiye dayalı seviyeli, temiz ve nazik bir hiciv üslubu geliştirmesidir.
Ayrıca hakimane üslubun da en güzel örneklerini vermiştir.
Bu bakımdan Ziya Paşa, özgün bir yere sahiptir diyebiliriz. Bu bağlamda o hikmet, fikir, mesel şairi olarak ünlenmiştir.
Birçok beyti ya da mısrası günümüzde bile atasözü niteliğinde birer vecize olarak bilinmektedir.
Ziya Paşa&#;nın Eserleri ve Özellikleri
1. Eş&#;ar-ı Ziya
Ziya Paşa ilk ürünlerini divan şiiri anlayışına bağlı kalarak vermiştir.
Bütün şiirlerini damadı olan Hamit Paşa ölümünden sonra Eş&#;ar-ı Ziya adıyla kitaplaştırmıştır.
Süleyman Nazif, bu eseri &#;te genişleterek birtakım izahatlar ekleyerek Külliyat-ı Ziya adı ile yeniden yayımlamıştır.
2. Terci-i Bend
Divan tarzında olup hikemi ve tasavvufî tarzda bir eserdir.
Her biri onar beyitlik 12 bentten oluşmaktadır.
Felsefi ve metafizik konular ele alınmıştır.
Varlıkların yaratılışı, evrenin ve dünyanın sistemi konusu işlenmiştir.
Sorgulayıcı tavırdan Allah&#;a sığınışa doğru bir seyir söz konusudur.
Divan şiiri geleneğinden ayrılan en önemli yönü; evrene, kainata nasıl ve niçin soruları ışığında bakarken aynı zamanda döneminin bilimsel verilerini kullanmasıdır.
3. Terkib-i Bend
Sanman bizi kim şire-i engür ile mestiz Biz ehl-i harabattanuz mest-i elestiz. (Bağdatlı Ruhi)
Öncelikle şunu bilmeliyiz ki Ziya Paşa&#;nın Terkibi Bend adlı eseri, yukarıda ilk beytine yer verilen ve yy. divan edebiyatı temsilcilerinden Bağdatlı Ruhi tarafından kaleme alınan Terkib-i Bend&#;e nazire olarak yazılmıştır.
Ziya Paşa, bu eserini isviçre&#;de kaleme almıştır.
tarihinde yayımlanmıştır.
Dönemin sosyal konuları üzerinde durulmuştur.
Avrupa&#;da yaşadığı birtakım sıkıntılar da metinde yer almıştır.
Her biri onar beyitlik 12 bentten oluşmaktadır. (Terci-i Bend ile aynı hacme sahiptir.)
Eserin birçok beyti, atasözü ve vecize niteliğindedir.
4. Zafer-name
Bu eser &#;Kaside, Tahmis, Şerh&#; olmak üzere üç ana bölümden oluşmuştur.
Eserin bölümleri, değişik tarihlerde yazılıp yayımlanmıştır.
Kaside ve tahmis bölümü Londra&#;da; şerh bölümü Cenevre&#;de yayımlanmıştır.
Ziya Paşa&#;nın bu eseri Il. Meşrutiyet&#;e kadar yasak yayın sayılmıştır.
Belirtilen üç bölüm de aslında Ziya Paşa tarafından yazılmıştır.
Eserin kurgusu biraz farklıdır. Şöyle ki bu bölümler sanki Ziya Paşa tarafından değil de Ali Paşa&#;ya yakınlığı ile bilinen üç kişinin ağzından çıkan sözlermiş gibi anlatılmıştır.
Ziya Paşa böylece öncelikle Ali Paşa ve yakınındaki üç önemli ismi hicvetmiştir.
Zafer-name kaside nazım biçimiyle kaleme alınmıştır.
Zafer-name bir kaside-i lâmiyye örneğidir. (Lam harfi ile oluşturulan kafiyeye sahip kaside)
66 beyitten oluşmuş bir eserdir.
Hiciv karakterli bir eserdir.
Zafer-name&#;nin Konusu:
O dönem Osmanlı Devletine bağlı olan Girit&#;te &#;da Rumlar isyan çıkarırlar. Ali Paşa dönemin sadrazamıdır. Batılı devletler Rumlara değişik şekillerde destek vermektedirler. Ali Paşa, isyanı bastırmak için Girit&#;e gönderilir fakat başarısız olur. Genel af çıkarır, Girit halkını iki yıl süre ile vergiden muaf tutar. Türkçenin yanında Rumcayı da resmi yazışma dili olarak kabul eder. Sadece ada yönetimini muhtariyet şekline dönüştürerek isyanı bastırmaya çalışır. Ziya Paşa, bu gerçek durumu kendince mizahî bir şekilde hayalî bir kurgu içinde gerçek olayların tam tersi şeklinde sunar.
Bu kasideyi Hayri Efendi adında biri tahmis eder, Cahil Hüsnü Paşa da bu tahmisi şerh eder.
5. Rüya
Londra&#;da bir parkta yazılmıştır.
Hürriyet gazetesinde yayımlanmış bir eserdir.
Eser Ziya Paşa&#;nın rüyasında kurgusal olarak padişahla memleket sorunları etrafında yaptığı bir söyleşidir.
Özellikle Ali Paşa&#;ya dönük eleştirileri içermektedir.
Fantastik bir diyalog metnidir.
Bu eser divan edebiyatında örnekleri görülen &#;hab-name&#; türünde bir metindir.
Hâb-nâme Nedir?
Rüyada görülmüş gibi kabul edilen durum ve olaylara yer veren eserlerdir. Rüya hikayesi anlamındadır.
Rüya&#;nın Konusu
Ziya Paşa Londra&#;da bir öğleden sonra Hampton Court adlı bir parkta oturmuş, düşünürken hayallere dalar ve bu arada uyuyakalır. Ziya Paşa bir rüya görür. Rüyasında dönemin sultanı Abdülaziz ile aralarında bir konuşma geçer, bu karşılıklı konuşma sırasında Ziya Paşa, padişaha memleketin kötü yönetildiğini, bu kötü yönetimin gerekçelerini sıralar. Yeni Osmanlılar adlı cemiyetin asıl amaçlan hakkında sultanı bilgilendirir. Meşrutiyet rejiminin, millet meclisi oluşturmanın önemi üzerinde durur.
Ziya Paşa bütün bu kötü gidişata dur demek için sultana Ali Paşa&#;nın sadrazamlık görevinden azledilmesini önerir. Padişah, Ziya Paşa&#;nın bu teklifini kabul eder ve Ali Paşa&#;nın Kıbrıs&#;a sürgün edilmesine karar verilir. Ali Paşa tam sadrazamlık mührünü getirip padişaha sunacakken park bekçisi gelip Ziya Paşa&#;yı uyandırır ve eser böylece sona erer.
6. Veraset-i Saltanat-ı Senîyye Mektupları
Mısır valiliğinin veraset konusuna ilişkin bir eserdir. Toplam 2 uzun mektuptan oluşmuştur. Eserin hedefinde yine Ali Paşa vardır.
7. Endülüs Tarihi
Bu eserin aslı Fransız yazar Viardot&#;a aittir.
Ethem Pertev Paşa&#;nın tavsiyesi üzerine yapılmış 2 ciltlik bir tercümedir.
Eserin dili &#;ağdalı bir Osmanlıca&#; şeklinde değerlendirilmiştir.
8. Defter-i Âmâl (Name-i Amal)
Ziya Paşa&#;nın ağırlıklı olarak çocukluk hatıralarına ve çocuk eğitimine yer veren eseridir.
J. J. Rousseau&#;nun &#;İtiraflar&#; adlı eserinin etkisiyle kaleme alındığı bilinmektedir.
9. Emile Tercümesi
J. J. Rousseau&#;nun &#;Emile&#; adlı eserinin Türkçeye yapılmış çevirisidir.
Cenevre&#;de tarihinde tercüme edilmiştir.
Birçok araştırmacı Defter- i Âmâl adlı eserinin aslında Emile Tercümesi&#;nin bir ön sözü olarak kaleme alındığını ileri sürmüştür.
Çeviriye kendi çocukluk hatıralarını da katmıştır. Bunun sonucunda da Ziya Paşa bu çeviriyi &#;vülgarize&#; bir anlatıya dönüştürmüştür.
