Sümük Sarı Olursa Ne Olur

Sinüsler ve Sinüzit

Sinüsler burun etrafındaki kemikler (etmoid ve sfenoid), üst çene kemikleri (maksiller) ve alın kemiği (frontal) içinde bulunan hava dolu boşluklardır. Bu boşlukların burun içine açılan kanallarının tıkanması sonucunda iltihaplanmasına sinüzit adı verilir. Sinüzitin akut ve kronik (müzmin) olmak üzere iki tipi vardır. Akut sinüzit çoğunlukla soğuk algınlıklarını ve nezleyi takiben ortaya çıkar.

Akut sinüzitin belirti ve bulguları nelerdir?

Soğuk algınlıklarını ve nezleyi hemen takiben ortaya çıkan akut sinüzit, farklı yaş gruplarında farklı belirtiler verebilir. Erişkinlerde ve büyük çocuklarda burun tıkanıklığı; sarı, yeşil veya kanlı burun akıntısı; gözlerin etrafında ağrı; diş ağrısı ile karışabilen yanak ağrısı; yüzde basınç hissi; öne eğilmekle artan yüz veya baş ağrısı, kötü ağız kokusu belirtileri bulunabilir. Bazen de kuru öksürük, hafif ateş veya mide rahatsızlığı şikayetleri görülebilir. Küçük çocuklarda da yukardaki şikayetler bulunabilir, ancak genellikle bu şikayetlerini iyi ifade edemezler. Hastalık, yüksek ateş ve iltihaplı burun akıntısı nedeniyle her zamankinden biraz daha şiddetli ve 10 günü geçen bir &#;soğuk algınlığı&#; zannedilebilir.

Kronik sinüzitte, belirtilerin süresi üç aydan uzundur. Koyu burun akıntısı, geniz akıntısı, burun tıkanıklığı, koku alamama, özellikle geceleri artan öksürük belirtileri görülebilir.

Doktora ne zaman başvurmanız gerekir?

Sinüzit belirtileri bazen soğuk algınlığı ve alerji ile karıştırılabilir. Eğer sinüzitiniz olduğunu düşünüyorsanız aşağıdaki belirtileri gözden geçirin; bu belirtilerden üç veya daha fazlası varsa doktorunuza başvurun.

Akut sinüzit önlenebilir mi?

Günlük hayatınızdaki koşullarda bazı değişikler yaparak sinüzit riskini azaltabilirsiniz. Kış aylarında, özellikle kaloriferli evlerde iyice kuruyan havayı, solunum yolları için ideal olan %%50 nem oranına ulaşacak şekilde bir buhar makinesi ile nemlendirin. Soğuk algınlıkları sırasında bol su için, uçak seyahatinden ve sualtı dalışlardan kaçının, şikayetler uzun sürdüğünde doktorunuza başvurun. Alerjiniz varsa alerji önlemlerine ve tedavisine her zaman özen gösterin.

Akut sinüzit nasıl teşhis edilir?

Akut sinüzit genellikle doktorun belirtileri ve muayene bulgularını değerlendirmesi sonucunda teşhis edilir; bazen bir röntgen filmi gerekebilir. Kronik sinüzit teşhisi ise daha zordur ve burunun endoskop adı verilen optik aletlerle muayenesinden sonra sinüslerin bilgisayarlı tomografi incelemesi gerekebilir.

Akut sinüzit nasıl tedavi edilir?

Akut sinüzit, genellikle kullanma süresi 10 gün olan ve ağızdan alınan antibiyotikler, dekonjestan ilaçlar ve burun spreyleri ile tedavi edilir. İspatlanmış alerjisi olan kişilerde antihistaminik türü ilaçlar da tedaviye eklenebilir.

Kronik sinüzitte daha uzun süreli ilaç tedavisi uygulanır. İlaç tedavilerinden yarar görmeyen hastalarda ameliyatla tedavi gerekir. Günümüzde sinüzit ameliyatlarının çoğunluğu, dışarıdan görünür bir kesi yapılmaksızın, burun deliği içinden endoskopik yöntemle yapılmaktadır. Bkz. Endoskopik sinüs cerrahisi

Çocuklarda sinüzit farklı mıdır?

Çocuklarda solunum yolu enfeksiyonları erişkinlerden daha sık görüldüğü ve sinüzit belirtileri daha silik seyrettiği için teşhis de daha zordur. Çocuklarda aşağıdaki belirtilerin varlığı sinüziti düşündürmeli ve doktor muayenesi yapılmalıdır :

• Soğuk algınlığının günden uzun sürmesi
• Koyu ve sarı-yeşil renkte burun akıntısı
• Boğaz ağrısı, öksürük, kötü ağız kokusu, bulantı, kusma yaratan geniz akıntısı
• Uzun süreli başağrısı
• Huzursuzluk veya halsizlik
• Göz çevresinde şişlik

Genellikle soğuk algınlığından kaynaklandığı düşünülerek geçiştirilen burun akıntısının rengi, kokusu, süresi veya tek taraflı olması farklı hastalıkları işaret edebiliyor. Burun akıntısının 10 günden fazla sürdüğü durumlarda zaman kaybetmeden uzman bir doktora başvurulması gerekiyor. Memorial Hizmet Hastanesi Kulak Burun Boğaz Bölümü’nden Op. Dr. Yalçın Varnalı, geçmeyen burun akıntısı ve alınması gereken önlemler hakkında bilgi verdi.

Vücudu enfeksiyonlardan koruyor

Burun ve sinüslerin içini döşeyen mukozada bulunan salgı bezleri günde ,5 litre civarında salgı üretmektedir. Burun mukozası; yüzeyinde ancak mikroskopla görülebilen ve siliya adı verilen hareketli minik tüyler sayesinde solunan havayı ısıtarak nemlendirmektedir. Bakteri, virüs ve tozları filtre ederek alt solunum yollarına inmelerini engelleyen burun mukozası vücudun enfeksiyonlara karşı korunmasına katkıda bulunmaktadır.   

Burun akıntınız duymanızı engelleyebilir

Aşırı üretilen mukus burun- geniz akıntısına, öksürük ve boğazda tahriş hissine yol açabilmektedir. Yaşanan akıntı şeffaf ve sulu olabileceği gibi; yoğun, kokulu hatta kanlı olabilmektedir. Aşırı burun akıntısı; bağışıklık sistemi düşük ve sigara içenlerde sinüzit, bronşit gibi ikincil enfeksiyonlara zemin hazırlayabilmektedir.  Yoğunlaşan mukus akıntısı orta kulakta sıvı birikimi ve orta kulak iltihabı gelişmesine, dolayısıyla kulak ağrısına ve işitme kaybına yol açabilmektedir. Mukus akıntısıyla birlikte görülebilen kronik geniz akıntısı ise geçmeyen öksürüğe ve hatta ses kısıklığına neden olabilmektedir.

Akıntının nedenleri araştırılmalı

Burnu ya da burun içindeki dokuları tahriş eden her şey burun akıntısına yol açabilmektedir. Burun akıntısı yaygın görülmesine ve genellikle kendiliğinden düzelmesine rağmen, daha ciddi sorunların göstergesi de olabilmektedir. Bazı kişilerde herhangi bir neden olmamasına rağmen kronik burun akıntısı görülebilmekle beraber genellikle; sinüzit, alerji, grip, nezle, burun damlasının aşırı kullanımı, burun kemik-kıkırdak eğriliği, sigara kullanımı, madde bağımlılığı, bazı ilaçlar, kuru hava, gebelik, hormonal değişimler, fasulye, bezelye gibi yabanca cisimlerin buruna kaçması, burun içi polipler, burun ve sinüs tümörleri, mesleki astım, akciğer ve solunum yolları enfeksiyonuna neden olan virüsler ile beyin omurilik sıvısının burundan gelmesi (BOS rinore) neden olabilmektedir.

10 günü geçtiyse doktora başvurun

10 günü geçen, ateşin eşlik ettiği, bulanık görmeye neden olan, sarı-yeşil renkli ve koyu kıvamlı, kanlı, kokulu, tek taraflı ya da kafa travması sonrası ortaya çıkan burun akıntılarında zaman kaybedilmeden doktora başvurulmalıdır. Belli bir süre tedaviye rağmen akıntı kesilmiyorsa nedeni belirlemek için; kan ve alerji testleri, burun, boğaz ve balgam kültürü, sinüs grafisi gibi tetkiklerin yapılması gerekmektedir. Muayenede; burun akıntısını ne zaman başladığı, ateş, eklem ve kas ağrılarının eşlik edip etmediği, belli dönemlerde örneğin mevsim dönümlerinde tekrar edip etmediği, gözlerde sulanma, akıntının karakteri, meslek ve hobilerin belirlenmesi önemlidir.

Tek taraflı akıntılara dikkat

Burun akıntılarında tedavi, nedene yöneliktir. Bakteriyel enfeksiyonlar antibiyotiklerle tedavi edilirken, kronik sinüzit, kemik eğriliği ve burun içi et büyümesi gibi yapısal bozukluklar ya da alerjik kişilerde görülen polipler cerrahi bir girişim gerektirebilmektedir. Alerjiye bağlı olgularda antialerjik ilaçlar kullanılırken, alerjenle temas mümkün olduğunca önlenir. Tek taraflı burun tıkanıklığı ve kötü kokulu burun akıntısı; çocuk hastalarda burunda yabancı cisim düşündürürken, yaşlı hastalarda burun ve sinüs tümörü belirtisi olabilmektedir.

Alınması gereken önlemler;

Burun akıntısıyla ilgili doktora başvurana kadar kişinin kendi kendine alabileceği önlemler de bulunmaktadır.  

• Sık sık ellerinizi yıkayın.
• Burnunuzu çekin, yutkunun ya da hafifçe sümkürün.
• Bilinen alerjen maddelerle temastan kaçının.
• Sigara içmeyin ve içilen ortamlarda bulunmayın.
• Ani ısı değişimlerine maruz kalmamaya çalışın.
• Yatağınızın baş kısmını hafifçe yükseltin.
• Odanızı nemlendirin.
• Bol miktarda su için ve sıvı alımını artırın. Ancak bu sıvıların şeker içermemesine dikkat edin.
• Serum fizyolojik, okyanus suyu gibi tuzlu sularla burnunuzu yıkayın.

Burun bölgesinin iç kısmı balgam salgılayan bezleri içeren mukoza dokusundan oluşur. Mukus, su, antikorlar ve proteinlerden oluşmuş burun salgısıdır. Mukus burunu nemli tutar ve havada asılı mikroplar, toz veya partiküllerin akciğerlere ulaşmasını önlemeye yardımcı olur. Burun içindeki bezler tarafından her gün yaklaşık 1 litre kadar mukus salgısı üretilir ve bu salgı burun boşluğundan sinüslere ve geniz boşluğuna doğru ilerler. Geniz boşluğundan da boğaza inerek yutulur ve çoğu kez kişi bu durumun farkında olmaz.

Bazı durumlarda mukus üretiminin artışı söz konusudur. Kıvamı ve renginde değişikler olur. Bu tip durumlarda daha önce farketmediğimiz geniz akıntısı rahatsızlık verici hale gelir.

Soğuk algınlığı, sinüzit gibi rahatsızlıklar geniz akıntısının başlıca nedenleri arasında gelir. Ayrıca; çeşitli ilaçlar, sigara, mevsim geçişleri gibi etkenler, hormonal nedenler, mantarlara bağlı nedenler de geniz akıntısını arttırabilmektedir.

Burun mukozası iltihabı burun iltihabı (rinit) olarak adlandırılır. İrritasyonlar, tahriş sonucu aşırı mukus oluşur ve geniz akıntısı yapar. Bu durum, burun akıntıları olarak adlandırılır ve boğazı sık temizleme ihtiyacı, öksürük ve balgama sebep olur.

Aşırı mukus zamanla kulak ile burnun bağlayan kulak kanalını (östaki tüpü) bloke edebilir bu gibi durumlarda ağrı ile sonuçlanan kulak iltihabı neden olabilir.

Geniz akıntısının nedeni hasta muayenesi ve akıntı incelenerek tespit edilebilir. Akıntı türü hastalık hakkında bilgi verir.

Örneğin, ince ve berrak akıntı Soğuk algınlığı, grip ya da alerji olduğunu gösterir. Koyu ve sarımsı veya yeşilimsi sarı akıntı mikrobik (bakteriyel) iltihabı gösterir. Kafa travması sonrasında başlayan sulu, şeffaf akıntı kafa tabanında bir kırık oluştuğunun ve beyin omurilik sıvısı kaçağının belirtisi olabilir.  Burun içi dokularının aşırı kuruluğu veya şiddetli sümkürmeler, kanla karışık burun akıntısına neden olabilir. Koyu, yeşil renkli, tek taraflı ve kötü kokulu akıntı burunda bir yabancı cisim varlığına işaret etmektedir.

Aşağıdaki durumlar söz konusu ise kişi mutlaka uzman doktora görünmelidir:

• Ateş yüksekliği ile seyreden burun akıntısı
• Enfektif görünümlü burun akıntısı
• Uzun süren ve burun tıkanıklığı ile seyreden burun akıntısı,
• Kanlı burun akıntısı
• Tek taraflı burun tıkanıklığı ve tek taraflı akıntı
• Uzun süren ve geçmeyen öksürük
• Koku ve tat duyusunda bozukluk ile seyreden burun akıntısı.