Sandalyum Elementi

sandalyum elementi

kaynağı değiştir]

Nadir toprak elementleri nabit halde bulunmazlar. Prometyum hariç tamamı bileşik halde bulunmaktadır. Prometyuma da yerküre de az rastlanmakta ve ekonomik bir önemi bulunmamaktadır.

Nadir toprak elementleri yerkürde düşük konsantrasyonlarda geniş bir alana yayılmış durumdadırlar. 'tan fazla mineralde bulunmaktadır. Ekonomik işlenebilir mineral sayısı ise oldukça azdır. Dünya genelinde üretiminin %95'i bastnazit, monazit ve ksenotim olmak üzere üç mineralden sağlanmaktadır.^[2]

Rezerv ve üretim[değiştir kaynağı değiştir]

Nadir toprak elementleri cam ve seramik sanayi, metalürji sanayi, lazer üretimi, mıknatıs üretimi, petrol katalizörü ve ileri teknoloji cihazların üretiminde yaygın olarak kullanılmaktadır. Nadir toprak elementleri günümüzde hibrid arabalarını, elektrikli taşıt araçlarını, rüzgâr türbinlerini, güneş enerjisi panellerini, MR makinelerini ve birçok temiz enerji teknolojisini hayata geçirmektedir. Nadir toprak elementleri birçok yeşil enerji teknolojilerinde gerekli olmalarından dolayı yeşil elementler olarak da bilinmektedir.

Atom numarası	Sembolü	Element adı	Başılca kullanım alanı
21	Sc	Skandiyum	Havacılık endüstrisinde hafif alüminyum-skandiyum alaşımı üretiminde, metal halide lambası ve cıva buharlı lamba üretiminde
39	Y	İtriyum	Lazerlerde, yüksek sıcaklık süperiletkenlerinde, LCD ve LED ekranlarda, bujilerde, enerji tasarruflu lamba üretiminde
57	La	Lantan	Çelik endüstrisinde, yüksek kırılma indeksine ve alkaliye karşı dayanıklı cam üretiminde, çakmak taşı üretiminde, hidrojen depolamada, pil elektrotlarında, kamera lenslerinde
58	Ce	Seryum	Kimyasal oksidan olarak, cam ve seramiğe sarı rengi vermede, kendi kendini temizleyen fırınlardakatalizör olarak, petrol rafinerilerinde sıvı katalitik parçalma katalizörü olarak, çakmak taşı üretiminde
59	Pr	Praseodim	Nadir toprak mıknatıslarında, lazerlerde, karbon ark lambalarında, cam ve emayelerde renklendirici olarak, kaynak gözlüğü üretiminde
60	Nd	Neodimyum	Nadir toprak mıknatıslarında, lazerlerde, cam ve seramiğe mor rengi vermede, kaynak gözlüğü üretiminde, seramik kondansatörlerde
61	Pm	Prometyum	Nükleer bataryalarda
62	Sm	Samaryum	Nadir toprak mıknatıslarında, lazerlerde, nötron yakalamada, maserlerde
63	Eu	Evropiyum	Kırmızı ve mavi fosfor üretiminde, lazerlerde, cıva buharlı lambalarda, floresan lambalarda
64	Gd	Gadolinyum	Nadir toprak mıknatıslarında, yüksek kırılma indeksine sahip cam ve garnet üretiminde, lazerlerde, x-ray tüplerinde, bilgisayar belleklerinde, nötron yakalamada, manyetik rezonans görüntüleme kontrast maddelerinde
65	Tb	Terbiyum	Yeşil fosfor üretiminde, lazerlerde, floresan lambalarda, Terfenol-D
66	Dy	Disprozyum	Nadir toprak mıknatıslarında, lazerlerde, Terfenol-D
67	Ho	Holmiyum	Lazerlerde, mıknatıslarda
68	Er	Erbiyum	Kızılötesi lazerlerde, vanadyum çeliği üretiminde, fiber optik teknolojisinde
69	Tm	Tulyum	Taşınabilir x-ray cihazlarında, metal halide lambalarında, lazerlerde
70	Yb	İterbiyum	Kızılötesi lazerlerde, alev topu üretiminde, paslanmaz çelik üretiminde, nükleer tıpta
71	Lu	Lutesyum	Pozitron emisyon tomogrofisinde, yüksek kırılma indeksine sahip cam üretiminde

Ayrıca bakınız[değiştir kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir
NADİR TOPRAK ELEMENTLERİ
Nadir toprak elementleri (Rare-Earths) (NTE) kimyasal açıdan skandiyum, yitriyum ve lantanitlerin içinde bulunduğu bir grubu kapsamaktadır. Lantanitler, atom numaraları 57'den 71’e kadar olan ve kimyasal olarak benzer elementlerin oluşturduğu bir guruptur. Atom numarası 39 olan yitriyum ve atom numarası 21 olan skandiyum da lantanitlerle benzer kimyasal özellikleri nedeniyle bu grubun içine dahil edilmiştir. Bu iki element nadir toprak elementleri ile benzer iyonik çapları ve küçük atomik çapları nedeniyle nadir toprak element cevherleşmeleri ile bir arada oluşurlar.
Nadir toprak elementlerini en önemli cevher mineralleri olan bastnazit, monazit ve ksenotim oluşturur. NTE içeren başlıca atıklar arasında ise apatit, brannerit, kırmızı çamur atıkları ve bazı killer olarak sıralanabilir (O’Driscoll, ; Vijagen et all., ). Dünyadaki nadir toprak elementlerinin en önemli üretim kaynağı bastnasit mineralidir. En başta gelen üreticiler Çin ve ABD’dir.
Neodmiyum (Nd), seryum (Ce), skandiyum (Sc) ve yitriyum (Y) gibi nadir toprak elementleri genellikle yumuşak ve kolay işlenebilir özellikte olup yüksek sıcaklıklarda reaktif özelliği gösterir. Demir grisi ile gümüş beyazı arasında değişen renkler gösterirler. Ergime sıcaklıkları – oC arasında değişir. Atomik numaraları arasında olan bu elementler periyodik tabloda lantanit grubunu oluşturur. Yukarıda belirtilen dört elementle birlikte lantanit grubu içindeki diğer elementler lantanyum, disprosyum, terbiyum, lutesyum, tulyum, erbiyum, holmiyum, gadolinyum, iterbiyum, prosedmiyum, europyum’dur.
Nadir Toprak Elementleri Kullanım Alanları
KULLANIM ALANLARI
La
Ce
Nd
Pr
Sm
Eu
Gd
Tb
Dy
Ho
Er
Yb
Y
Lu
Sc
Tm
METALURJİ
Çelik Alaşımı
X
X

X
X

Demir Dışı Alaşım
X
X
X

X

X

Mişmetal(% Ce, % La, % Nd, % Pr, % Sm, %3 Tb, %3 Y ve %5 Fe

X

X

X

X

X

X

X

SERAMİK
Sır
X
X
X
X

X

X

Kapasitör
X

X
X

Pigment

X

X

Refrakter
X
X

X

X

Kaplama
X
X
X
X

Oksijen Algılayıcı

X

CAM
Optik Cam
X
X

X

X

X-Ray Camları
X

X
X
X

Pigment
X
X
X
X
X

X
X

Parlatma
X
X

X

Sır-Kaplama
X
X
X

Infra-Red Absorbe
X
X
X

X

Güneş Gözlüğü-Kamera Lensi
X

X

PETROKİMYA
Petrol Arıtma
X

X

PETROKİMYA
Kraking Katalizör
X
X
X
X

X

Polimerizasyon Katalizörü

X

Oksitleyici Katalizör

X

Diğer Katalitik Uygulamalar
X
X
X

X

X

X

X-Işını Kaynağı

X
X
NÜKLEER
Radyasyon Kalkanı
X
X
X
X
X
X

Reaktör Kontrolü

X
X

X
X

Katot Işını Tüpü

X

X

Kalıcı Mıknatıs

X
X
X

X
X

ELEKTRİK-ELEKTRONİK
Pil

X
X

Lamba

X

X

X

Renki TV Tüpü
X
X

X

X
X

Bilgisayar Cip ve Harddisk

X
X

Süperiletken

X
X

Mikrodalga Kristalleri
X
X

Fluoresans
X
X
X

Medikal-Laser
X
X
X
X

X

Diş Porseleni

X

DİĞER
Cryogenik Soğutma

X

X

Tekstil

X

Güneş Enerjisi

X

X

Mücevher

X

nest...
183432 183433 183434 183435 183436