Rulman Takma Yöntemleri

RULMANLARIN TAKILMASI VE SÖKÜLMES&#;

Rulmanlar, yüksek hassasiyetle i&#;lenmi&#;, yüksek yükler altnda çal&#;&#;an makina elemanlar&#;d&#;r. Rulmanlar&#;n kapasitelerinden tam olarak yararlanabilmek için rulman tipi ve yap&#;s&#;n&#;n seçimi ile çevre elemanlar&#;n&#;n konstrüksiyonu s&#;ras&#;nda takma ve sökme &#;artlar&#;n&#; dikkate almak gerekir.
Uygun montaj aletlerinin kullanlmas&#;, montaja gerekli özenin gösterilmesi ve montaj yerinin temiz olmas&#; rulman ömrünü art&#;r&#;c&#; en önemli &#;artlard&#;r.
Orijinal ambalajdaki FAG rulmanlar&#;n&#;n üzerinde bulunan koruyucu ya&#;&#;n montaj s&#;ras&#;nda y&#;kanarak temizlenmesine gerek yoktur, bu ya&#; rulman&#;n ya&#;lanaca&#;&#; standart tüm ya&#;larla uyum sa&#;lar. Buna kar&#;&#;n konik delikli rulmanlar&#;n koruyucu ya&#;, mil veya man&#;on üzerine s&#;k&#; geçmelerinin sa&#;lanabilmesi aç&#;s&#;ndan temizlenir.
Hareket yüzeylerinin hasar görmesinden kaç&#;n&#;labilmesi için rulmanlar, kesinlikle pislik ve neme kar&#;&#; korunmal&#;d&#;r. Bu nedenle montaj yeri tozdan ar&#;nm&#;&#; ve temiz olmal&#;d&#;r. Ayrca montaja ayr&#;lacak yer ta&#;lama tezgahlar&#;n&#;n civar&#;nda seçilmemeli ve basnçl&#; hava kullan&#;m&#;ndan kaç&#;n&#;lmal&#;d&#;r. Mil ve yuvalar temiz olmal&#;d&#;r. Pasa kar&#;&#; koruyucu madde ve boya art&#;klar&#; ile döküm parçalar&#;n kal&#;p kumu, oturma yüzeyi üzerinden uzakla&#;t&#;r&#;lmal&#;d&#;r. Dönen parçalarda çapak ve sert kenarlar yok edilmelidir. Yataklamaya ait tüm parçalar birle&#;tirilmeden önce ölçü ve biçim do&#;rulu&#;u aç&#;s&#;ndan kontrol edilmelidir. Rulman&#;n çal&#;&#;ma hassasiyetine yak&#;ndan etki eden geçmelerin mil ve yuva toleranslar&#;n&#;n kontrolü özellikle önem ta&#;&#;r.

Silindirik Delikli Rulmanlarn Tak&#;lmas&#;
Mekanik yöntemler:

a) Çekiç ile direkt olarak rulman bileziklerine vurmaktan kesinlikle kaç&#;n&#;lmal&#;d&#;r.
Parçalar&#;na ayr&#;lmayan rulmanlarda montaj kuvvetleri daima s&#;k&#; geçirilen bilezi&#;e uygulanmal&#;d&#;r ve önce bu bilezik tak&#;lmal&#;d&#;r. Serbest geçen bilezi&#;e uygulanan kuvvetler yuvarlanma elemanlar&#; taraf&#;ndan iletilece&#;inden, hareket yollar&#; ve yuvarlanma elemanlar&#; zarar görebilir. Parçalar&#;na ayr&#;labilen rulmanlar&#;n bilezikleri ise ayr&#; ayr&#; tak&#;labilir.

b) 80 mm delik çap&#;n&#;n alt&#;ndaki rulmanlar so&#;uk presleme ile tak&#;labilir. Bunun için mekanik ve hidrolik presler mevcuttur. Herhangi bir presin bulunmamas&#; halinde rulmanlar, çekiç ve vurma burcu yard&#;m&#;yla mile sürülebilir.

c) Aç&#;sal uyumlu rulmanlarda her iki bilezi&#;e dayanan bir disk kullanmak suretiyle d&#;&#; bilezi&#;in çarp&#;lmas&#;önlenmi&#; olur. E-tipi oynak makaral&#; rulmanlar ve baz&#; oynak bilyal&#; rulmanlar gibi kafes ve yuvarlanma elemanlar&#;n&#;n kenardan d&#;&#;ar&#; ta&#;t&#;&#;&#; rulmanlarda kullan&#;lacak diskin içi tornalanarak bo&#;al-t&#;lm&#;&#; olmal&#;d&#;r.

Termik yöntemler

a) Hassas rulmanlar ve greslenerek s&#;zd&#;rmazl&#;&#;&#; sa&#;lanm&#;&#; (metal veya conta kapakl&#;) rulmanlar d&#;&#;&#;ndaki bütün tip ve büyüklükteki rulmanlar ya&#; banyosunda &#;s&#;t&#;labilir. 80°C °C’ler aras&#;ndaki bir termostatik kumanda bu amaca uygun olur. Rulman, homojen olarak &#;s&#;nabilmesi için bir &#;zgara üzerine yat&#;r&#;l&#;r ya da as&#;l&#;r. Bu yöntemin kaza tehlikesi, buharla&#;an ya&#; nedeniyle çevre kirlili&#;i yaratmas&#;, s&#;cak ya&#;&#;n yanabilirli&#;i ve rulman&#;n pislenmesi gibi mahsurlar&#; vard&#;r.

b) Rulmanlar, scakl&#;&#;&#; termostatla kontrol edilebilen &#;s&#;t&#;c&#; plaka üzerinde &#;s&#;t&#;labilir. Bunu yaparken rulman&#; plakaya temas ettirmemek amac&#;yla bir burç kullan&#;lmal&#; ve homojen bir &#;s&#;tma için rulman birçok kezçevrilmelidir. Ayr&#;ca rulman &#;s&#;tmak için yine termostat ayarl&#; s&#;cak haval&#; dolap veya &#;s&#;tma kabini kullan&#;labilir.

c) Bir rulman en güvenilir, en çabuk ve en temiz &#;ekilde indüksiyonla &#;s&#;tma cihaz&#; ile &#;s&#;t&#;l&#;r. (sayfa 75, FAG HEATER serisi indüksiyonla &#;s&#;tma cihazlar&#;).

Konik delikli rulmanlar&#;n tak&#;lmas&#;

Konik delikli rulmanlar direkt konik mil üzerine veya bir germe ya da çakma man&#;onu kullan&#;larak silindirik mil yüzeyine tak&#;l&#;r. &#;ç bilezi&#;in eksenel yönde itilmesiyle s&#;k&#; geçme temin edilir. S&#;k&#; geçmenin kontrolü, iç bilezi&#;in geni&#;lemesinden dolay&#; radyal bo&#;lu&#;un azalma miktar&#; ölçülerek veya iç bilezi&#;in mil üzerinde eksenel yönde kayma mesafesi ölçülerek yap&#;labilir.

Mekanik yöntemler:

a) Delik çap 80 mm’den küçük rulmanlar bir mil somunu yardm&#;yla milin konik oturma yüzeyine veya germe man&#;onuna sürülebilir. Somun bir kanca anahtar kullan&#;larak ilerletilir. Küçük boyutlardaki çakma man&#;onlar da ayn&#; &#;ekilde bir mil ile iç bilezik delik yüzeyi aras&#;ndaki bo&#;lu&#;a geçirilir.

b) Orta büyüklükteki rulmanlarda somunun ilerletilebilmesi için oldukça yüksek kuvvetlere ihtiyaç vard&#;r. Bask&#; civatal&#; mil somunlar&#; bu gibi durumlarda takmay&#; kolayla&#;t&#;r&#;r (E-tipi oynak makaral&#; rulmanlarda kullanlmas&#; uygun de&#;ildir).

Hidrolik yöntemler:

Büyük rulmanlar&#;n tak&#;lmas&#;nda rulman sürmek veya man&#;onu basmak için hidrolik bir düzen kullanlmas&#; uygun olur. Bütün hatvelerdeki man&#;onlar ve miller için halka pistonlu presler (hidrolik somun) mevcuttur. Hidrolik yöntemin uygulanmas&#;yla mm delik çapnn üzerindeki rulmanlar&#;n takma ve daha önemlisi sökmesi son derece basit hale gelmi&#;tir.

Silindirik Delikli Rulmanlar&#;n Sökülmesi
Mekanik yöntemler:

Çektirme, mekanik pres kullan&#;labilir. Tekrar kullan&#;lacak olan rulmanlarda çektirme düzeni s&#;k&#; geçme bilezi&#;e sabitlenerek çektirme i&#;lemi yap&#;lmal&#;d&#;r.

Parçalarna ayr&#;lmayan rulmanlarda:

I) E&#;er d&#;&#; bilezik s&#;k&#; geçmi&#;se rulman ve yuva mil üzerinden kayd&#;r&#;larak ç&#;kar&#;l&#;r, daha sonra rulman d&#;&#; bilezi&#;i yuva içinden sökülür.

II) E&#;er iç bilezik geçmi&#;se mil rulman ile birlikte yuva içinden kayd&#;r&#;larak ç&#;kar&#;l&#;r, daha sonra iç bilezik milüzerinden sökülür. Küçük rulmanlar&#; çekmede mekanik çektirme düzenleri veya hidrolik presler kullan&#;l&#;r. E&#;er mil ve yuvada çektirme oluklar&#; varsa, çektirme do&#;rudan s&#;k&#; oturan rulman bilezi&#;ine uygulanabilir ve böylece sökme çok kolayla&#;&#;r. Çektirme oluklar&#;n&#;n bulunmad&#;&#;&#; tasar&#;mlar için özel çektirme düzenleri mevcuttur.

Termik yöntemler:

a) &#;ndüksiyonla &#;s&#;tarak sökme düzenleri, özellikle s&#;cak geçirilmi&#; silindirik makaral&#; rulmanlar&#;n iç bileziklerini milden çektirmede kullan&#;l&#;r. Is&#;tman&#;n çok h&#;zl&#; gerçekle&#;mesi nedeniyle mile fazla bir &#;s&#; geçi&#;i olmaks&#;z&#;n bilezikler kolayca sökülür.

b) Is&#;tma halkalar&#;, silindirik makaral&#; ve i&#;neli rulmanlar&#;n faturas&#;z olan veya bir faturas&#; bulunan iç bileziklerini sökmeye uygundur. Hafif metalden yap&#;lan &#;stma halkalar radyal yönde çentik açlm&#;&#; olarak üretilir. Is&#;tma halkalar&#;, elektrikli bir &#;s&#;t&#;c&#; plakada °C’ye &#;s&#;t&#;ld&#;ktan sonra çektirilecek iç bilezi&#;in üzerine sürülür ve &#;s&#; yal&#;t&#;m&#; yaplm&#;&#; saplar&#; vastas&#;yla gerdirilir. Mile s&#;k&#; geçmi&#; iç bilezik gev&#;eyince, &#;s&#;tma halkalar&#; ile beraberce çektirilir. Rulman bilezi&#;inin çektirmeden sonra a&#;&#;r&#; &#;s&#;nmamas&#; için &#;s&#;tma halkas&#;ndan hemenç&#;kart&#;lmas&#; gerekir.

c) Milde hidrolik takma için gerekli ya&#; delikleri yoksa ve de indüksiyonla &#;s&#;tma düzeni kullanmak ekonomik olmuyorsa, parçalar&#;na ayr&#;labilir rulmanlar&#;n sökülmesinin aciliyet gerektirdi&#;i durumlarda iç bilezikler alevle&#;s&#;t&#;labilir. Is&#;tman&#;n alev çemberi ile yap&#;lmas&#; daha iyi bir çözümdür. Bilezikler bölgesel scakl&#;k farklar&#;na duyarl&#; oldu&#;undan, alev çemberi ile &#;s&#;tma çok büyük bir özenle uygulanmal&#;d&#;r.

Hidrolik yöntemler
Rulmanlar&#;n silindirik oturma yüzeylerinden sökülmesinde hidrolik yöntem de uygulan&#;r.

Konik Delikli Rulmanlar&#;n Sökülmesi
Mekanik yöntemler:

a) Do&#;rudan konik mil yüzeyine veya germe man&#;onuna tak&#;lm&#;&#; rulmanlar&#;n sökülebilmesi için, ilk olarak mil yada man&#;on somununun emniyeti gev&#;etilir. Daha sonra somun, kayma yolu üzerinden geriye do&#;ru döndürülerek ç&#;kar&#;l&#;r. Bu i&#;lemden sonra özel bir vurma parças&#;na uygulanan hafif çekiç darbeleriyle iç bilezik, germe man&#;onundan veya milden sürülür. Bir presten yararlan&#;lmas&#; halinde germe man&#;onu desteklenerek rulman man&#;onundan ç&#;kart&#;l&#;r.

b) Çakma man&#;onu ile tak&#;lan rulmanlar çektirme somunu yard&#;m&#;yla sökülür. Büyük rulmanlar için yüksek kuvvetler gereklidir. Bu gibi durumda bask&#; civatalar&#; bulunan çektirme somunlar&#; ve iç bilezik ile bask&#; civatalar&#; aras&#;na bir rondela konur. Çakma man&#;onunun sökülmesinin en kolay ve en ekonomik yolu halka pistonlu pres (hidrolik somun) kullan&#;lmas&#;d&#;r.

Hidrolik yöntemler:
Büyük rulmanlar&#;n sökülmesini kolayla&#;trmak için hidrolik yöntem kullan&#;l&#;r. Bu yöntemde s&#;v&#; ya&#;, geçme yüzeyleri aras&#;na bas&#;larak, geçme elemanlar&#;, herhangi bir yüzey hasar riski olmaks&#;z&#;n çok az bir kuvvet uygulanmas&#;yla birbirleri üzerinden sökülür. Konik millerde uygun ya&#; kanallar&#; ve besleme delikleri bulunmal&#;d&#;r. Bas&#;nç üretmek için ya&#; pompas&#; kullan&#;l&#;r. Sökmede, 20ºC’de yakla&#;k mm2/s viskoziteye sahip ya&#; kullan&#;l&#;r. 40ºC’deki anma viskozitesi 46 mm2/s’dir). Konik delikli rulmanlarda ya&#;&#;n geçme yüzeyleri aras&#;na bas&#;lmas&#; yeterli olur. Geçmenin aniden çözülmesi nedeniyle rulman veya man&#;onun eksenel hareketi bir somun ya da destek parças&#;yla s&#;n&#;rland&#;r&#;lmal&#;d&#;r.

Teknik ekibimizde yer alan mühendisimiz, rulman montajında dikkat edilmesi gereken hususları bizler için açıkladı.

 Rulman montajına başlarken öncelikle uygun ortam oluşturulmalıdır. Rulmanın monte edileceği yer temizlenmeli, titreşim kaynakları tespit edilmeli, elektrikle çalışan ekipmanlar ve elektrik bağlantılarının doğru olup olmadığı kontrol edilmelidir.

Tedarik edilen rulmanın talep edilen rulman ile aynı olduğu; rulman kutusunda yer alan kod üzerinden kontrol edilmelidir. Rulman kodunda ön ekte veya son ekte yer alan harflerden ya da rakamlardan birinin sipariş edilen dışında olması ve yanlış ürün kullanımı üretimde ve sistemde büyük kayıplara neden olabilir.

Rulmanın monte edileceği mil ve yatak toleranslarının teknik resme uygun olup olmadığı mikrometre ve komparatör ile muhakkak gözden geçirilmelidir.

Montaj sonrası olması gereken rulman iç boşluk değeri rulman sentili ile ölçülmelidir. Ayrıca montaj esnasında rulmana kesinlikle çekiç, keski gibi sert cisimlerle darbe vurulmamalı ve açık alev tutulmamalıdır.

Rulman montajında doğru olan yöntemler;

1. Rulman montaj seti
2. Rulman ısıtma cihazlarının kullanılmasıdır.

Bu sayede rulmanlardan en yüksek verim ve kullanım ömrünü alabiliriz.

Teknik destek sorularınız ve iletişim için: funduszeue.info