Ön Çapraz Bağ Mr Görüntüsü

Diz ekleminin kemik yapısı; femur, tibia ve patella bölgelerinden oluşmaktadır. Ön çapraz bağlar, femuru tibiaya bağlayan diz içindeki dört ana bağdan biridir. Ön çapraz bağlar, diz ortasında çapraz olarak hareket eder ve tibianın femurun önüne kaymasını önler. Aynı zamanda dizin stabilitesini koruyarak dönebilmesini sağlar. Ön çapraz bağ yaralanmaları, çoğu herhangi bir nesne ila temas olmaksızın kişinin yaptığı yanlış hareketler sonucu oluşurken küçük bir kısmı başka birinin veya nesnenin doğrudan temasından kaynaklı ortaya çıkmaktadır. Yaralanmalar genellikle dizin kesilmesi, döndürülmesi veya yanlamasına manevralar ve kontrol dışı yapılan hareketlerden sonra ortaya çıkar.

Çapraz Bağ Nedir?

Dizde 4 ana bağ vardır. Ligamentler, kemikleri birbirine bağlayan bağlar, ekleme stabilite ve güç sağlayan elastik doku bantları olarak bilinir. Dizdeki dört ana bağ femuru (uyluk kemiği), tibiaya (incik kemiği) bağlar. Bunlardan biri olan ön çapraz bağ, diz merkezinde bulunan bağdır ve tibianın dönmesini ve ileri doğru hareketini kontrol eder. Arka çapraz bağ ise, dizin arkasında yer alır ve tibianın geriye doğru hareketini kontrol eder. Medial kolleteral bağ, dizin içindeki stabiliteyi sağlarken yanal kolleteral bağ ise, dizin dış stabilitesini korur. Ön çapraz bağlar, en yaygın yaralanan bağlardandır. Ani bir bükme hareketi sırasında genellikle gerilir veya yırtılır. Kayak, basketbol ve futbol gibi sporlarda ön çapraz bağların yaralanma riski fazladır. Arka çapraz bağ da dizde yaygın olarak yaralanmaların olduğu bir bağdır. Genellikle trafik kazası veya futbol gibi oyunlarda, doğrudan ani bir çarpma ile ortaya çıkar.

Çapraz Bağ Kopması Nasıl Anlaşılır?

Çoğu zaman bir çapraz bağ yaralanması ağrıya neden olmaz. Kişi, yaralanma meydana geldiği sırada bir patlama sesi duyabilir, ardından ayakta dizin üzerinde durmaya çalıştığında, bacak burkulması ve şişlik gözlemlenebilir. Bununla birlikte, her birey semptomları farklı şekilde yaşayabilir. Ön çapraz bağ yaralanmaları hemen sonrasında, hastalar genellikle ağrı ve şişlik oluşumu ile karşılaşırlar ve diz düzgün bir şekilde hareketini sağlayamaz. Yaralanmalardan birkaç saat sonra ise büyük miktarda diz şişmesi, eklem hareketinde ağrı, hassasiyet kaybı ve yürürken rahatsızlık hissedilir. Ön çapraz bağ yaralanmaları tanı koymak için fiziksel muayeneye ek olarak röntgen ve MRI yöntemi kullanılabilir. Röntgen yöntemi, çapraz bağ kopması veya kemikte meydana gelen yaralanmaları anlayabilmek için elektromanyetik enerji ışınlarını kullanan bir tanı testidir. MRI ise, vücuttaki organ ve yapıların ayrıntılı görüntülerini üretmek için büyük mıknatıslar ve radyofrekanslar kullanan bir tanı yöntemidir. Genellikle kemiklerde ve çevresindeki bağ veya kaslarda hasar veya hastalık belirlemede kullanılır.

Ön Çapraz Bağ Ameliyatı

Ön çapraz bağ ameliyatı, dizindeki ön çapraz bağın işlevini geri kazandırmak için yapılan bir cerrahi müdahaledir. Ön çapraz bağ yaralanmaları yaygın olarak basketbol, futbol, kayak ve jimnastik gibi ani hareketler ve dönmeler içeren spor aktivitelerinde daha sıklıkla ortaya çıkar. Ön çapraz bağ ameliyatı sırasında, yırtılmış olan ligament çıkarılır ve dizin başka bir kısmından veya kadavradan alınan bir parça tendon ile değiştirilir. Bu ameliyat, diz ekleminizin etrafındaki küçük insizyonlarla, ayakta yapılan bir işlemdir. Ön çapraz bağ ameliyatı, kemik ve eklem cerrahi işlemleri konusunda uzmanlaşmış bir ortopedik cerrah tarafından yapılır. Bazı uzmanlar şişlik inene kadar ameliyatın ertelenmesi gerektiğini söyler. Yetişkinlerde genel sağlık durumu göz önünde bulundurulsa da yaş ameliyat için bir faktör olarak değerlendirilmemektedir.

Ön Çapraz Bağ Ameliyatı Öncesi

Ameliyattan birkaç hafta önce fizik tedavi programı uygulanır. Buradaki amaç, ameliyattan önce ağrı ve şişliği azaltmak, dizin hareket açıklığını düzeltmek ve kasları güçlendirmektir. Sert ve şişmiş bir diz ile ameliyat olan insanlar ameliyattan sonra tam olarak hareket alanını geri kazanamayabilirler. Ön çapraz bağ ameliyatı, ayakta yapılan bir cerrahi işlem olduğu için aynı gün, birinin yardımı ile eve gitmek mümkündür. Daha önceden kullanılan ilaçlar ve yeme düzeni ile ilgili doktora bilgi verilmelidir. Aspirin gibi ilaçlar kanama riskini arttırabileceği için doktor tarafından ameliyattan en az bir hafta önce bu ilaçların bırakılması istenebilir. Ameliyattan bir gece yeme-içme ve ilaç alımı gibi konularda doktorun talimatlarını izleyerek hareket etmek gerekmektedir.

Ön Çapraz Bağ Ameliyatı Sonrası

Ön çapraz bağ ameliyatı sonrası anestezinin etkisi sona erdikten sonra eve gidilebilir. Belli bir süre koltuk değneği kullanmak gerekebilir. Cerrah greftin korunmasına yardımcı olmak için dizlik veya atel giyilmesini isteyebilir. Ön çapraz bağ ameliyatı sonrası ağrılar ve şişliğin nasıl kontrol edileceği konusunda doktor bazı talimatlar verebilir. Genel olarak bacağı yüksekte tutmak, diz bölgesine buz kompresi uygulamak ve mümkün olduğunca istirahat edilmesi gerekmektedir. Ağrıları hafifletmek için Asetaminofen, İbuprofen ve Naproksen sodyum gibi maddeler içeren ilaçlar verilebilir.  Ön çapraz bağ ameliyatı sonrası fizik tedavi, diz çevresindeki kasları güçlendirmeye ve esnekliği arttırmaya yardımcı olur. Bir fizyoterapist, gözetim altındayken veya evde yapılması gereken egzersizlerin nasıl yapılacağını öğretecektir. Rehabilitasyon planını takip etmek, doğru biçimde iyileşmek ve mümkün olan en iyi sonuçları elde etmek için önemlidir.

Ön Çapraz Bağ Ameliyatı Sonrası Ne Zaman Yürünebilir?

Ön çapraz bağ ameliyatı herhangi bir komplikasyon olmaması koşuluyla ayakta tedavi yöntemi uygulanarak yapılır. Şaşırtıcı bir şekilde, hastalar ameliyattan gün sonra yürüyebilir. Fakat bu yalnızca günde birkaç dakika ile sınırlıdır. İlk iki hafta boyunca günde birkaç dakika yürümek ve ayakta durmak şişlikleri azaltır, kas gücünü ve esnekliği geri kazanmaya yardımcı olur. Bu hareketler koltuk değneğinden yardım alınarak gerçekleştirilir. Bu yürüyüşler, ortopedi uzmanı ve fizyoterapist tarafından oluşturulmuş program dahilinde gerçekleştirilir. Tam olarak iyileşme ise yaralanmanın derecesine, yaş ve ağırlık gibi faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterir. Hastalar ilk hafta boyunca yardımsız olarak ancak kısa süre yürüyebilir. hafta sonra ise hafif tempolu yürüyüş, koşu ve hatta pliometrik egzersizler yapılabilir.

Çapraz Bağ Kopmaları Ameliyatsız Tedavi Edilebilir mi?

Ön çapraz bağ (acl) yaralanmaları tedavisi, ameliyatsız olarak yapılan ve cerrahi olmayan tedavide, ileri fizik tedavi ve rehabilitasyon, dizi yaralanma öncesi duruma yakın bir duruma geri getirebilir ve hastayı instabilitenin nasıl önleneceği konusunda eğitebilir. Bu yöntem, menteşeli dizlik kullanımı ile desteklenebilir. Bunların yanı sıra, ameliyat olmayı tercih etmeyen birçok kişi, tekrarlayan instabilite atakları nedeniyle dizinde ikincil yaralanma yaşayabilir. Dizde meydana gelen diğer yırtılmalarla beraber, ön çapraz bağlarının aynı anda kombine biçimde yırtılması durumunda cerrahi tedavi önerilmektedir. Bazı durumlarda kişiler cerrahi müdahaleye gerek duymazlar. Bunlar:

• Yırtılmalar kısmi ve instabilite belirtisi bulunmuyorsa
• Yüksek fiziksel hareket gerektiren sporlar yapmaktan vazgeçenler
• Fiziksel aktivitenin yoğun olmadığı yaşam tarzı benimseyen kişiler
• Büyüme plakları hala açık olanlar (çocuklar)

Çapraz Bağ Ameliyatı Sonrası Egzersizler

Çapraz bağ yaralanmaları sonrası, bacak kuvvetinde ve diz stabilitesinde hareket etmeyi zorlaştıran bozulmalar olur. Çapraz bağ yaralanmalarından sonra hastaların ameliyat olmayı seçip seçmemesine bağlı olarak, bacak gücü ve hareketlerinin mümkün olan en kısa sürede geri kazanılması önemlidir. Buna yönelik ameliyat sonrası, doktorun da onayıyla beraber bir egzersiz programı oluşturulmalıdır. Egzersizlere yavaşça başlanmalı ve egzersizlerin yoğunluğu kademeli olarak arttırılmalıdır. Acı ve ağrı hissedildiği durumda kişinin kendini zorlamaması gerekir. Ayrıca egzersiz yapmak, uyluk kaslarını güçlendirmeyi ve çapraz bağların yaralanmasından sonra diz hareketlerini yeniden kazanmayı sağlar. Yapılacak olan bu egzersizlere dizin şişmesi azalmaya başladığında ve çapraz bağ yaralanması olan bacağın herhangi bir destek almadan yavaş yavaş iki ayağın üzerinde durabilmeyi sağladığında başlanması gerekir. Ameliyat sonrası yapılan egzersizler iyileşme için hayati bir öneme sahiptir.

Çapraz Bağların İyileşme Süreci

Ön çapraz bağ ameliyatı, cerrahi bir işlemdir ve herhangi bir ameliyatta olduğu gibi, cerrahi işlemin uygulandığı bölgede kanama ve enfeksiyon olması potansiyel risklerdendir. Dizde ağrı veya sertlik, greftin zayıf iyileşmesi ve spora döndükten sonra greft yetmezliği gibi problemler, ameliyatın potansiyel riskleri arasında sayılabilir.

Düzenli olarak takip edilerek uygulanan rehabilitasyon ile başarılı geçen bir çapraz bağ ameliyatı, genellikle dizdeki stabilitenin korunmasını ve eski fonksiyonların geri kazanılmasını sağlar. Ameliyattan sonraki ilk birkaç hafta içinde, her iki dizde de eşit hareket kabiliyetinin sağlanması gerekmektedir. İyileşme genellikle 9 ay sürer. Sporcuların eskisi gibi aktivite yapmaları ve spor faaliyetlerine geri dönmeleri ise 8 ila 12 ay arasında değişmekle birlikte daha fazla da sürebilmektedir.

Giriş

Diz ekleminde spor ilişkili yaralanmalarda sık görülen ve sporda oldukça medyatik yer bulan ön çapraz bağ yaralanması, / prevelansa sahiptir^​1​. Özellikle genç sporcularda daha sık görülen ön çapraz bağ yaralanması diz travmalarının %&#;sini oluşturmaktadır^​2​. Birçok spor dalında görülebilmesine karşın daha çok futbol ve kayak risk arttıran sporlar olarak öne çıkmaktadır. Konservatif ve cerrahi tedavi yöntemlerinin gelişmesiyle yönetilmesi daha kolay hale gelen ön çapraz bağ yaralanması, yakın geçmişte sporcuların kariyerlerini sonlandıran bir travma olarak nitelendirilmekteydi. Günümüzde ön çapraz bağ yaralanması geçiren sporcular gelişmiş tedavi yöntemleriyle ortalama ay arasında sahalara geri dönmektedir.

Anatomi

Kısaca anatomisinden bahsedecek olursak ön çapraz bağ yaklaşık 35 mm uzunluğunda intraartiküler bir bağdır^​3​. Lateral femoral kondilin medial duvarından başlar ve diz eklemini anterior ve medial şekilde çaprazlayarak tibial artiküler yüzeye yapışır. 2 adet yapıya ayrılan ön çapraz bağ tibial yüzeydeki yapışma noktasına göre anteromedial ve posteromedial olarak isimlendirilir^​4​. Ön çapraz bağ popliteal arterin dalı olan geniküler arter tarafından beslenmektedir. İnnervasyonu ise tibial sinir dalı olan posterior artiküler sinir tarafından gerçekleştirilir^​5​.

Ön Çapraz Bağ Mekanizması

Ön çapraz bağın primer görevi dizin anteroposterior stabilitesini sağlamaktır. Tek başına dizin anterior translasyonunun %86’sına karşı koymaktadır. Bir diğer fonksiyonu ise dizin varus, valgus ve anterolateral düzlemdeki rotasyonel hareketlerini sınırlamaktır^​6​. Daha önce bahsedildiği gibi iki adet yapıdan oluşan ön çapraz bağ; anteromedial ve posterolateral yapıları dizin fleksiyon ve ekstansiyon hareketleri ile uzunluklarını değiştirmektedir. Anteromedial ön çapraz bağ diz fleksiyonu sırasında maksimum uzunluk ve gerilime sahipken; posterolateral ön çapraz bağ tam ekstansiyonda iken maksimum uzunluk ve gerilime sahiptir.

Travma Mekanizması ve Klinik

Akut diz travması durumunda sporcular genellikle ön çapraz bağ yaralanması geçirdiklerinde dizlerinde ani bir boşluk hissi hisseder ve ‘pop’ şeklinde tarif edilen yırtılma sesi duyarlar. Her ne kadar ön çapraz bağ yaralanması görülen sporda sessiz bir ortam yakalamak oldukça zor olsa da literatürde sessiz bir ortamda yakın çevre tarafından da bu sesin duyulabileceği belirtilmektedir.

Ön çapraz bağ yaralanması yaşayan sporcu yaşadığı ağrı nedeniyle oyuna devam edemez ve dakikalar için travmatize dizde hemartroz gelişir. Literatürde görülen bazı vakalarda da olduğu gibi bazen hemartroz gelişmesi 12 saate kadar uzayabilir^​7​. Hemartroz görülmesi ve yaralanma mekanizması yüksek ihtimalle ön çapraz bağ yaralanmasını öngördürse de menisküs yaralanmaları, patellar dislokasyon ve fraktürlerde de görülebilmektedir^​8​. Diz travmalarında gözden kaçabilen patolojilerle ilgili sitemizdeki daha önceki yazıya buradan ulaşabilirsiniz.

Sıklıkla sportif aktivitelerde görülen ön çapraz bağ yaralanmaları mekanizma olarak daha sık temassız yaralanmalarla oluşurken direkt temas sonrası da oluşabilmektedir. Temassız olarak gelişen ön çapraz bağ yaralanmalar sıklıkla hızlı yön değiştirme ve hızın aniden kesilmesi ile oluşmaktadır. Yine pivot hareketi sonrası ve sıçrama sonrası tek ayak üzerine düşme ile de yaralanma görülebilmektedir. Buradaki en önemli nokta ön çapraz bağ yaralanmalarının çoğunun ayak tabanının yer ile teması sonrası meydana gelmesidir^​8​.

Direkt temas ile gelişen ön çapraz bağ yaralanmaları sıklıkla ayak tabanının yer ile teması sonrası aynı dizin lateraline alınan ve dizi valgusa zorlayan bir darbe ile oluşmaktadır. Darbenin şiddetine göre eş zamanlı iç yan bağ zedelenmesi de meydana gelebilmektedir. Temas ile oluşan bir diğer travma çeşidi ise dizin ön tarafından alına bir darbe ve sonrasında gelişen hiperekstansiyondur. Bu durumda da ön çapraz bağ yaralanmasına arka çapraz bağ travması da eşlik edebilir^​8​.

Fizik Muayene

Ön çapraz bağ yaralanmalarında fizik muayene oldukça tanısal olup önemli olan muayeneleri hemartroz gelişmeden yapabilmektir. Hastaların başvuru saati ve sporcuların doktor tarafından muayene edilme zamanı bu nedenle önem arz etmektedir. Yapılan ön çapraz bağ stabilite muayeneleri sayesinde erken tanı koyulması durumunda sporcu ve hastanın dizi ilgilendiren aktvitelere devam etmemesi sağlanmakta ve ek yaralanmaların (menisküs ve iç yan bağ yaralanması) önüne geçilmektedir. Bazı durumlarda ise efüzyon miktarı fazla olmayabilir ve bu durumda kronik ön çapraz bağ yaralanması ihtimali akılda tutulmalıdır. Muayene sırasında medial ve lateral eklem aralıkları ve iç-dış yan bağ dikkatle incelenmelidir. Eklem aralığında görülen bir hassasiyet eşlik eden meniskopati ve kondral yaralanmayı işaret edebilir.

Birçok olguda ön çapraz bağ yaralanması sonrası dizin aktif ve pasif hareketleri kısıtlanmıştır. Bu eklem hareketindeki daralma nedeniyle ayırıcı tanıda her zaman eklem faresi (osteokondral parça kopması), kova sapı menisküs yırtığı ve ön çapraz bağ yapılarının eklem içinde sıkışması düşünülmelidir. Efüzyon ve diz hareketlerinde kısıtlanması olan hastalarda ilgili hekimce ağrıyı hafifletmek ve hareket açıklığını sağlamak amacıyla efüzyon aspire edilmelidir. Efüzyon sıvısındaki yağ damlacıkları olası kemik fraktürünü düşündürebilmektedir. Efüzyon sıvısının az olması ya da hiç olmaması ise ön çapraz bağ yaralanması tanısını ekarte ettirmemektedir.

Ön çapraz bağ yaralanması tespitinde kullanılan stabilite testleriyle dizin varus-valgus, antero-posterior ve rotasyonel instabilitesi değerlendirilmektedir. En sık kullanılan 3 test Lachman, ön çekmece ve pivot-shift’tir. En duyarlı ve özgül olan test ise Lachman testidir^​9​.

Lachman Testi

Supin pozisyonda yatan hastanın dizi ° fleksiyonda iken bir el ile femur sabitlenir ve diğer el ile tibianın anteriora yer değiştirmesi ile sağlanarak yapılmaktadır. Sağlam bir ön çapraz bağ varlığında muayene sırasında anteriora çekme sonrasında hasta ve doktor tok bir ses duyar. Parsiyel ön çapraz bağ zedelenmelerinde ise bu ses daha azken tam yırtıkta bu ses alınmaz.

Lachman testi ile bir diğer değerlendirilen parametre ise anterior translasyon derecesidir. mm ise funduszeue.info, mm ise funduszeue.info ve 10 mm’den fazla ise funduszeue.info ön çapraz bağ yaralanması olarak sınıflandırılmaktadır^​10​. Burada dikkat edilmesi gereken önemli nokta ise eklem gevşekliğinin hastadan hastaya ve sporcudan sporcuya göre değişebilmesidir. Bu nedenle mutlaka diğer ekstremite üzerinde de değerlendirilmelidir. İki ekstremite arasında fark varsa test anlamlıdır.

Ön çekmece testi

Supin pozisyondaki hastanın diz eklemi 90° fleksiyona getirilir ve aynı taraftaki ayak üzerine hekim tarafından oturulur ve sabitlenir. Tibia proksimali posterior kısmından kavranarak anteriora doğru kuvvet uygulanır. Anterior translasyon değerlendirilir ancak Lachman testindeki ses duyulmaz.  Translasyon görülmesi ön çapraz bağ zedelenmesi tanısında pozitif patoloji olarak değerlendirilir. 

Hem Lachman hem de ön çekmece testin arka çapraz bağ intakt değilse yanlış pozitiflik gösterebilir. Bu yüzden muayenelerde laksite saptandığı durumlarda arka çapraz bağın da değerlendirilmesi mutlaka gereklidir.

Pivot-shift testi

Ön çapraz bağ rotasyonel fonksiyonunun ve spor sırasında dizde kayma, dönme ve boşluk hissinin değerlendirildiği muayenedir. Total ön çapraz bağ zedelenmesinde tibia internal rotasyonda ve anteriora sublukse haldedir. Bu muayenede hasta supin pozisyondayken tibia internal rotasyona getirilir, dize aksiyal kuvvet ve valgus kuvveti eş zamanlı uygulanırken diz fleksiyona doğru hareket ettirilir. Diz eklemi ° fleksiyona geldiği zaman tibia alçalır ve atlama hissi oluşur. Bu his funduszeue.info zedelenmede dönme/kayma, funduszeue.infode atlama ve funduszeue.infode ise geçici kitlenme şeklindedir. Pivot-shift testi iç yan bağ ve iliotibial bantın sağlam olması koşuluyla ön çapraz bağ zedelenmesi için tanı koydurur. Prosedürel sedoanaljezi altında duyarlılık ve özgüllüğü yükselir^​9​.

Görüntüleme Yöntemleri

Direkt grafiler ön çapraz bağ yaralanmasına eşlik eden fraktürlerin ve kemik lezyonlarının (eklem faresi, fraktür, osteofit, dejeneratif lezyon) değerlendirilmesinde önemlidir. Segond kırığı olarak bilinen tibial platonun antero-lateral avulziyon fraktürü ön çapraz bağ yaralanması için patognomoniktir.

Direkt grafide ön çapraz bağ yaralanmasını düşündüren diğer bir bulgu ise tibia eklem yüzeyi ve femoral kondilin patellar eklem yüzeyi arasındaki çökmedir (sulcus işareti).  Bu bulguyu değerlendirmek için lateral eklem yüzeyinin en düşük yerine teğet çizgi çizilir ve çentik derinliği dik olarak ölçülür. Eğer 1,5 mm’den fazla ise ön çapraz bağ yaralanmasından şüphelenilir. Ancak bulgunun olmaması ve derinliğinin belirtilen miktardan az olması tanıyı ekarte ettirmez.

Klinik olarak kesin tanı koyulamayan ve ön çapraz bağ yaralanması şüphesi olan hasta ve sporcularda diz ekleminin detaylıca değerlendirilmesi gerekeceği için Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG) kullanışlı bir görüntüleme yöntemidir.

Tedavi

Ön çapraz bağ yaralanması tanısı koyulduktan sonra tedavinin cerrahi ve konservatif olarak değerlendirilmesi yaralanmanın derecesi, aktivite düzeyi, meslek, eşlik eden travma, yapılan spor branşı ve yaşa göre değişmektedir. Tedavide ana hedef tam fonksiyona izin veren diz bütünlüğü sağlanması, semptomların geriletilmesi, re-rüptür önlenmesi ve hayat kalitesinin arttırılmasıdır. Tedavi yönteminin belirlenmesi oldukça önemlidir. 

Yapılan spor branşı basketbol ve futbol gibi sık dönme, sıçrama ve pivot hareketi içeriyorsa ve sporcu fonksiyonel seviyesini devam ettirmek istiyorsa cerrahi tedavi tercih edilir. Yine sporcu olmayan hastalarda dizde tekrarlayan boşluk hissi mevcutsa cerrahi tedavi tercih edilmelidir. Tekrarlayan dizde boşalma hissi yapılan çalışmalarda osteoartrit oluşma riskini arttırmakta olup cerrahi tedavinin önemi hastaya mutlaka anlatılmalıdır ^​11​.

Pek tabiki hasta yaşının önemi yadsınamaz bir gerçektir. Büyüme plakları henüz kapanmamış çocuklarda cerrahi tedavi plakların kapandığı zamana ertelenmelidir^​12​.

Son Olarak

Yapılandırılmış rehabilitasyon ile konservatif tedavi seçenekleri bazı klinisyenlerce önerilmektedir ancak bu hastaların belli bir miktarında gecikmiş cerrahi tedavi ihtiyacı saptanmıştır^​11​. Bazı çalışmalarda ise konservatif tedavinin en az cerrahi tedavi kadar etkinliğinin olduğu görülmüştür^​13​. Henüz net bir fikir birliği sağlanamamakla birlikte hastanın kliniği, yaptığı meslek ve spor branşına göre tedavi ilgili hekimce düzenlenmelidir. 

Kaynaklar

1. 1.

   Majewski M, Susanne H, Klaus S. Epidemiology of athletic knee injuries: A year study. Knee. ;13(3) doi/funduszeue.info

2. 2.

   Nordenvall R, Bahmanyar S, Adami J, Stenros C, Wredmark T, Felländer-Tsai L. A population-based nationwide study of cruciate ligament injury in Sweden, incidence, treatment, and sex differences. Am J Sports Med. ;40(8) doi/

3. 3.

   Fu F, Bennett C, Lattermann C, Ma C. Current trends in anterior cruciate ligament reconstruction. Part 1: Biology and biomechanics of reconstruction. Am J Sports Med. ;27(6) doi/

4. 4.

   Lephart S, Pincivero D, Rozzi S. Proprioception of the ankle and knee. Sports Med. ;25(3) doi/

5. 5.

   Roberts D, Fridén T, Zätterström R, Lindstrand A, Moritz U. Proprioception in people with anterior cruciate ligament-deficient knees: comparison of symptomatic and asymptomatic patients. J Orthop Sports Phys Ther. ;29(10) doi/jospt

6. 6.

   Markolf K, Burchfield D, Shapiro M, Cha C, Finerman G, Slauterbeck J. Biomechanical consequences of replacement of the anterior cruciate ligament with a patellar ligament allograft. Part II: forces in the graft compared with forces in the intact ligament. J Bone Joint Surg Am. ;78(11) doi/

7. 7.

   Noyes F, Bassett R, Grood E, Butler D. Arthroscopy in acute traumatic hemarthrosis of the knee. Incidence of anterior cruciate tears and other injuries. J Bone Joint Surg Am. ;62(5), funduszeue.info

8. 8.

   Daniel D, Stone M, Dobson B, Fithian D, Rossman D, Kaufman K. Fate of the ACL-injured patient. A prospective outcome study. Am J Sports Med. ;22(5) doi/

9. 9.

   Malanga G, Andrus S, Nadler S, McLean J. Physical examination of the knee: a review of the original test description and scientific validity of common orthopedic tests. Arch Phys Med Rehabil. ;84(4) doi/apmr

10. Torg J, Conrad W, Kalen V. Clinical diagnosis of anterior cruciate ligament instability in the athlete. Am J Sports Med. ;4(2) doi/

11. Neuman P, Kostogiannis I, Fridén T, Roos H, Dahlberg L, Englund M. Knee laxity after complete anterior cruciate ligament tear: a prospective study over 15 years. Scand J Med Sci Sports. ;22(2) doi/jx

12. Meuffels D, Poldervaart M, Diercks R, et al. Guideline on anterior cruciate ligament injury. Acta Orthop. ;83(4) doi/

13. Lai C, Ardern C, Feller J, Webster K. Eighty-three per cent of elite athletes return to preinjury sport after anterior cruciate ligament reconstruction: a systematic review with meta-analysis of return to sport rates, graft rupture rates and performance outcomes. Br J Sports Med. ;52(2) doi/bjsports