Kepek Oluşma Nedenleri

Saçlı deri bir organdır ve milyarlarca hücrenin her gün defalarca üretimi ile yenilenir ve saç üretimi için zemin oluşturur. Saçta kepek, cilt yüzeyinde ölü deri üretimi hızlandığında ve saç derisi üstünde katmanlar şeklinde biriktiğinde görülmektedir.

Saç derimizin kendisine ait bir mikro florası (faydalı ve zararlı mikro organizmalar topluluğu) vardır.  Cildimizde yaşayan bu bakteriler topluluğu, cilt sağlığını korumak ve hastalık yapıcı mikropların ciltten girişini engellemek amaçlı herkesin cildinde bulunur. Yapılan çalışmalar,  kepeğe saç derisinde her zaman mevcut bulunan Malassezia globosa  adlı maya tipi bir cilt organizmasının neden olduğunu gösteriyor. Bazı ciltlerin bu organizmaya ve atıklarına geliştirdiği hassasiyet sebebiyle cildin ölü deri üretim döngüsü hızlanıyor.

Kepek Oluşumu Kalıtsal mı?

Kepek oluşumu kimi kişiler için yapısal ve doğuştan bir yatkınlık olarak görülüyor. Ancak kimi zamanda çeşitli sebeplerle cildimizdeki mikro organizma dengesi değişebiliyor; ciltte kaşıntı, hassasiyet ve kepek sorunları bu dönemlerde artıyor.

Kepek Ne Zaman Artış Gösterir?

Gribal enfeksiyonlar, stres artışı, bağışıklığın zayıflaması, vitamin ve mineral yetersizliğinde, kansızlık durumunda, çeşitli kronik hastalıklar, beslenme ve uyku yetersizliği, gıda alerjileri, gıda duyarlılıkları, bağırsak sorunları sebebiyle ve hormonsal salgıların arttığı ve azaldığı (ergenlik, menstrüel dönem ve menopoz vb) dönemlerde ve ilerleyen yaşlarda saçlı derinin direnci azalabilir ve cilt mikro florası bozulabilir.

Özellikle cilt yağlanması artış gösterdiğinde, cilt uzun süre yıkanmadığında, saç derisi arındırma özelliği yüksek bir ürünle yıkanmadığında veya saç derisini irite eden boya ve keratin gibi kimyasal işlemler sonrasında aynı şekilde kepek sorunları artabilir.

Kepek son derece sağlıklı olan kişilerde ilerleyen yaşlarda da başlayabilir.

Saçta Kepek Nasıl Önlenir?

Kepeği önlemede ilk ve değişmez kural saç derimizi sık yıkamaktır:

Saçımızı saçta biriken fazla yağ, ölü deri, ter, toz, is, koku gibi atıkları saçtan arındırmak amaçlı yıkamalıyız.

Doğru Şampuan Seçimi Önemlidir:

 Saçların ve saç derisinin derinlemesine temizliği için kullanılacak olan şampuan da saç derisinin yapısına ve ihtiyacına göre belirlenmelidir.  Özellikle saçı kolay yağlanan ve kepek sorunu yaşayan kişilerde saç ve saç derisini derinlemesine ve etkili biçimde temizlemek için kepek önleyici bir şampuan düzenli ve uzun dönemli kullanılmalıdır.

Kepeğin yapısına göre kepeği daha etkili temizlemek için  şampuan öncesi temizleyici ürün (pre-shampoo) ve  cildi derinlemesine arındıracak saç derisi peeling ürünlerinin kullanımı saç derisinin arınmasına kolaylık sağlar.

Kış Döneminde Saçta Kepeklenme Neden Artar?

Kışın soğuyan havayla beraber saç derisinde kuruluk, kaşıntı ve kepeklenme sorunları artar. Soğuk havanın etkisiyle kuruyan ciltte özellikle seboreik dermatit olarak tanımlanan egzama tipi cilt sorunları da artış gösterir ve kabuklanma şeklinde kepek tabakaları görülür.

Sert hava koşullarına maruz kalan saçlar kurumaya, kepeğe ve yıpranmaya açık oluyor. Isıtılmış iç mekanlarda vakit geçirmek de cilt kuruluğunu artırır. Bu dönemde saçlar ekstra neme ihtiyaç duyduğu için saçı kepek karşıtı şampuanlar ile beraber nemlendirici şampuanlarla dönüşümlü yıkamak saçın kurumasını önler.  

Kepek için kullanabileceğiniz ürün önerilerimize buradan ulaşabilirsiniz.

Akademi Saç Terapi Instagram hesabını takip edin.

Kepek Nedir?

Kepek kaşıntı ve kafa derisi üzerinde deri dökülmesi ile birlikte görülen yaygın bir cilt rahatsızlığıdır. Kepek, bulaşıcı değildir ve nadiren ciddi olmasına rağmen, utanç verici ve tedavi edildiğinde de ara ara tekrar edebilen bir durumdur. Ancak genellikle kontrol edilebilir durumdadır. Hafif vakalarda, hassas temizleme özelliği olan şampuanlarla saçı yıkamaktan dışında başka bir önlem almaya gerek duyulmayabilir. Daha inatçı vakalarda ise genellikle ilaçlı şampuanlardan yanıt alınabilir.

Kepeğin, gençler ve yetişkinlerde en sık görülen belirtisi, genellikle beyaz ve yağlı yapıdaki ölü derilerin omuzlarda pul pul dökülmesidir. Kış ve sonbahar aylarında ev içindeki hava sıcaklığı ile dışarıdaki hava sıcaklığı arasında farklar oluştuğu için cilt kurur, bu nedenle kepek sorunu da artabilir. Bu durum yaz süresince düzelebilir.

Saçta Kepekle Mücadele Yolları

• Kepeğe karşı yaşam tarzınızı değiştirmeniz büyük önem taşır.
• Stresi yönetmeyi öğrenin: Stres koşulları ve hastalıklar sizi daha hassas hale getirerek genel sağlığınızı etkiler.
• Şampuanı sık kullanmak: Eğer yağlı bir saç derisi eğilimi varsa, günlük şampuanlama kepeği önleyebilir.
• Şekillendirme ürünlerini bırakın: Saç spreyleri, şekillendirme jelleri, saç köpükleri saç derinizin fazla yağlanmasına neden olabilir.
• Sağlıklı beslenin: Yeterli çinko ve B vitaminleri bakımından zengin yağların olduğu bir diyet kepeği önleyebilir.
• Güneşe çıkın: Güneş ışığı iyi gelebilir. Ama ultraviyole ışıklara maruz kalmak cildinize zarar verebilir ve cilt kanserine de neden olabilir. Bunun yerine, biraz dışarıda zaman geçirin. Yüzünüze ve vücudunuza güneş kremi sürdüğünüzden emin olun.

Saçtaki kepek çoğu zaman doktora gitmeyi gerektirmez. Reçetesiz satılan kepek şampuanlarını birkaç hafta kullandıktan sonra yine de kafa derinizde kaşınma ya da kırmızı kabarıklıklar oluşuyorsa bir cilt doktoruna gidilmesi önerilir. Kepekli kişide seboreik dermatit ya da kepeğe benzer başka bir durum olabilir. Doktorlar saç ve saç derisine bakarak durumu teşhis edebilir.

Her Kepek Şampuanı Aynı Değildir

Kepek hemen hemen her zaman kontrol edilebilir ama tedavi süresince sabırlı olmak gerekir. Kepek konusunda hafif bir sorunda hassas bir şampuanla günlük olarak saçı yıkamak  yardımcı olabilir. Normal kullanılan şampuanlar başarısız olduysa reçetesiz satılan özel şampuanlar daha yardımcı olabilir. Ancak kepek şampuanı aynı değildir ve kişi kendine uygun olanı tercih etmelidir. Eğer, batma, kızarıklık, kaşıntı ya da bu ürünlerin herhangi birinden dolayı yanma ortaya çıkarsa, kullanımı bırakılmalı. Böyle bir döküntü, ürtiker veya nefes darlığı gibi alerjik bir reaksiyon ortaya çıkarsa, hemen tıbbi yardım alınması önerilir.

Kepekte Etkili Unsurlar Neler?

• Yaş: Kepek genellikle genç erişkinlik döneminde başlar ve orta yaş boyunca devam eder. Bu yaşlı yetişkinlerde olmayacak anlamına gelmez. Bazı insanlarda bu sorun ömür boyu sürebilir.
• Erkek olmak: Daha çok erkeklerde görülür. Bu nedenle uzmanlar, erkeklik hormonunun kepeğe yol açabileceğini düşünüyor.
• Yağlı saç ve saç derisi: Kepek kafa derinizdeki yağla beslenir. Bu nedenle, aşırı yağlı cilt ve saçlara sahip kişiler bu soruna daha eğilimlidir.
• Yetersiz beslenme: Çinko bakımından zengin gıdalardan ve özellikle yağların belli türlerinde bulunan B vitamininden yoksun beslenmek soruna neden olabilir.
• Bazı hastalıklar: Araştırmalar net bir sonuç vermese de nörolojik rahatsızlığı olan yetişkinlerde seboreik dermatit ve kepek geliştirme olasılığı daha yüksektir.

Alternatif Tıp da Denenebilir

Bu sorunu çözmek için alternatif tedavi yöntemi olarak çay ağacı yağı ile saçları şampuanlamak önerilebilir. Çay ağacı yağı, Avustralya çay ağacı (Melaleuca alternifolia) yapraklarından gelir. Antiseptik, antibiyotik ve antifungal ajan olarak yüzyıllardır kullanılmaktadır. Yağ, bazı kişilerde alerjik reaksiyonlara neden olabilir

Bebeklerde Konak Sorunu

Kepeğin bir türü olan konak, çoğunlukla bebeklerde görülen bir deri hastalığıdır. Bu rahatsızlık, saçlı derideki kabuklanma ile kendini gösterir. Bebeklik döneminde görülen bu sorun, çocukluk döneminde de meydana gelebilir. Konak, aileler için endişe verici bir durum olmasına rağmen, tehlikeli bir durum değildir. Genellikle bebek 1 yaşına geldiği zaman bu durum, kendi kendine yok olabilir.

Kepek ve kaşıntı en çok karşılaştığımız saç sorunlarından biri olup, saç dökülmesi ile yakından alakalı olduğundan onlarla ilgili doğru bilgi edinmek saç sağlığımızı korumak için önemlidir. 

Kepek aslında ölmüş cilt hücreleridir            

Biraz utanç verici bir durum olarak görsek de, aslında kepek, kafa derimizin atıklarından oluşan ölü derilerimizdir ve sağlıklı insanlarda da görülür.

İnsan derisi 28 günde bir kere kendini yenileme özelliğine sahiptir. Ayrıca aynı süreç kafa derisi için de geçerlidir.Yenileme sırasında ölmüş cilt hücreleri yukarı itilip deri yüzeyinde birikerek kepek olarak dökülür. Normal yenileme sürecinde oluşmuş kepekler küçük olduğundan saçın yıkanmasıyla akıtılıp giderve genelde pek fark edilemez.

Sebum ve yerleşik bakterilerin dengesi bozulursa, kepek de artar!
Sebum salgılama açısından, vücudun en aktif olan parçası kafa derisidir. Ek olarak, kafa derisinde sebum ve terle beslenen Malassezia adında yerleşik bir bakteri vardır. Uygun miktardaki sebum kafa derisini nemlendirirken,Malassezia de deriye çeşitli bakteriler ve mikropların girmesini önleyip, kafa derisinin sağlığını korur. 

Ancak, bazı nedenlerden dolayı, kafa derisinin sebum ve Malassezia dengesi bozulur. Sonucunda derinin cilt yenileme döngüsünde de sorunlar meydana gelir ve çok fazla keratinin hücreleri soyulup dökülmeye başlar. Böylelikle kepeklenme dediğimiz durum oluşmuş olur. Bu durumun nasıl oluştuğunu kepeklerin çeşidine göre de biraz daha detaylı inceleyelim.

Yağlı kepek (Yapışkan tip)
Saçın yeterli yıkanmaması ve başka birçok nedenlerden dolayı sebum miktarı artan saçta, sebumla beslenen Malassezia bakterisi gereğinden fazla çoğalacaktır. Bunun sonucunda kafa derisi tahriş edilerek, cilt hücrelerinin yenileme döngüsü bozulur ve çok miktarda kepek oluşmaya başlar. Bu sürecin devamında her türlü kir ve tozları emerek oksitlenen sebumlar, ölmüş keratinin ile karışarak yapışkan yağlı kepeği oluşturur. Yağlı cilt tipleri olan kişilerin kafa derisindeki sebum ve ter üretimi daha fazla olacağı için yağlı kepek oluşma olasılığı daha da yüksektir. 

Kuru kepek (Kabuk tip)
Genel olarak saçın fazla yıkanması veya temizleme gücü yüksek olan şampuanların kullanılmasıyla sebumun gereğinden fazla alınmasından kaynaklanır.  Nemliliğini kaybetmiş kuru bir saç derisinin bağışıklık gücü zayıflayıp, hücre yenileme döngüsü de hızlanır ve bunun akıbetinde daha olgunlaşmamış keratin hücrelerine kadar dökülmeye başlar. Kuru cilde sahip kişilerde daha kolay kuru kepek oluşabilir.

Yağlı ve kuru kepeklerin farkı 

Yaş, cinsiyet, mevsimlere göre kepek tipindeki farklar 

Kepek tipi ve meydana gelme olasılığı yaş, cinsiyet ve mevsime bağlı olarak değişebilir. Nemliliği yüksek olduğu yaz aylarında yağlı kepek daha çok görülürken, nemin az olduğu kurak kış aylarında kuru kepek daha çok görülür. İnsan vücudunda kız veya erkek fark etmeksizin 10-14 yaştan itibaren sebum salgılanması artmaya başlar. Cinsiyete bağlı olarak erkeklerde 60 yaşına kadar sürekli bol miktarda sebum salgılanır.  Kadınlarda ise 30 yaşına kadar zirve oluşturan bu dönemde daha çok yağlı kepekler ortaya çıkabilir, o dönemden sonra azalan sebum salgılanmasıyla kuruyan ciltlerde kuru kepek daha çok görülür.

Aşırı yemek yemek kepeğe neden olabilir mi?
Düzensiz beslenme, kepek artışının nedenlerinden biri olup, özellikle aşırı yeme içme ile yüksek kalori alınması sebum salgılanmasını arttırır.Açıkçası sebum salgılanmasını çoğaltma etkisine sahip olan lipid, şeker, fındık gibi gıdaları fazla tüketen kişilerde yağlı kepek olmaihtimali yüksektir. Alakasızmış gibi gözükse de, yağlı kepeklerden muzdarip olanlar aslında fast-food ve tatlılardan kaçınması gerekir. 

Fazla kepek cildi tahriş ederek kaşıntı yapar
Kepekle beraber en sık görülen kafa derisi sorunundan biri de kaşıntıdır.  Kepeğin kendisi cildi uyararak kaşıntı yaptığı için, genelde kepek ve kaşıntı hep beraber ortaya çıksa da, saç yıkama sıklığı ve yıkama yöntemi de, kaşıntının diğer önemli nedenlerinden biridir.

Kaşıntının nedenleri
Saç yıkama yetersizliği
Yetersiz yıkamayla sebumların biriktiği saçta bakteriler çoğalarak kaşıntıya neden olur.
Saçın aşırı sık yıkanması
Saçların gereğinden fazla yıkanması, sebumların da gitmesine neden olur ve saç derisini kuraklaştırır. Saç derisinin kuraklaşması saçın bariyer fonksiyonun zayıflaşmasına yol açar.  Bariyer fonksiyonu zayıflayan deri her türlü tahrişlere daha da hassaslaşarak kaşıntıya neden olur. 

Yıkama şeklindeki sorunlar
Saçı tırnaklarla kaşıyarak yıkamak da kafa derinize zarar vererek kaşıntıya neden olur.
Ayrıca kafa derisinin Ultraviyole ışınlarına maruz kalmasıyla oksitlenen sebum, Saç boyası ve perma çözeltisi gibi kimyasal uygulamalarda kaşıntıya neden olabilir.

Kepek ve kaşıntıların oluşması nasıl önlenir?

Kepek ve kafa kaşınmasını önlemek için günlük saç bakımının doğru yapılması çok önemlidir. Günlük saç bakımı doğru yapılır ve kafa derisinin sağlamlığı korunduğunda,kepek ve kaşıntıların oluşmasını önlemek mümkündür. 

İmkan olduğu kadar stresten uzak, düzenli bir yaşam tarzı oluşturmaya gayret edelim
Düzensiz beslenme ve yaşam alışkanlıkları da, kepek ve kafa kaşıntılarının önemli nedenlerindendir. Başka bir deyişle, sağlıksız bir yaşam tarzına devam edersek, saçla ilgili sorun yaşamanız da muhtemeldir. O yüzden saçımızın sağlığını korumak için doğru olan yaşam tarzımızı korumaya özen göstermemiz gerekmektedir.

Yeterli uyku
Yeterli uyku cilt metabolizmasının sağlığı için önemli faktörlerden biridir.  Kafa derisi de dahil olmak üzere cilt hücrelerinin onarımı ve ayarlanması için gerekli olan büyüme hormonunun, aktif olarak 22:00-2:00 arasında salgılandığı söylenir. O yüzden bu saatler arasındaki uyku saçımızın sağlığı için çok önemlidir.

Stresi biriktirmemeye dikkat edelim
Stres hormonal dengesizliğe ve cilt problemlerine neden olabilir. Uygun yöntemlerle kendimizi rahatlatıp, stresin birikmemesi için özen gösterelim. 

Dengeli beslenme
Dengeli beslenmek sağlıklı bir cilt için olamazsa olmaz faktörlerden biridir. Özellikle yağlı kepek sıkıntısı olan insanlar sebum salgılanmasını artıran lipidler, karbonhidratlar, fındık gibi kuruyemişlerden kaçınmalı, sebum salgılanmasını azaltma etkisine sahip olan vitamin B2, vitamin B12’ leri bol miktarda içeren karaciğer, balık, süt, fasulye, yumurta gibi gıdaların yeterli alınmasına özen göstermesi gerekir.

UV ışınlarından korunmak
UV ışınlarına fazla maruz kalınınca, sebumlar oksitlenerek cildi tahriş edeceğinden dolayı, uzun süre UV ışınlarına mazur kalmamaya özen göstermeliyiz.   

Fazla sigara içilmemesi lazım
Sigara, kılcal damarları daraltıp, derinin kan teminini olumsuz etkileyeceği için imkan olduğu elimizden geldiğince kaçınmalıyız.

Kepek ve kaşıntı olduğunda ne yapılması gerekir?

Kepek ve kaşıntıları bıraktığımız zaman kepeklenme daha da ilerleyip iltihaplanma, saç dökülmesi, saç seyrekliklerine neden olabilir. Böyle bir durumda öncelikle saçımıza uygun olan şampuan seçip, doğru yöntemle yıkayıp, saçımızın temizliğini sağlamamız, kaşındı diye tırnaklarımızla kafa derimizi sert kaşıyarak tahriş etmememiz gerekiyor.

Kepek ve kaşıntıların yukarıda anlatılan yöntemlere rağmen iyileşmediği ve hatta daha da kötüleştiği durumlarda, Seboreik dermatit, sedef hastalığı, saçkıran, Atopik dermatit gibi deri hastalıkları düşünülebilir ve erkenden uzman cildiye doktorlarına gidilmesi tavsiye edilir. 

İlaçlı şampuan ve saç derisi masajı

Kepek ve kaşıntıların giderilmesi için ilk yapılması gerekeni de şampuan seçimini gözden geçirip, uygun olan ilaçlı şampuan ve saç düzeltme ürünlerini seçerek saç bakımını doğru şekilde yapmaktır.

Kepek ve kaşıntıya etkili şampuan seçerken dikkat edilmesi gereken noktalar 

Genel olarak Malassezia bakterisinin aşırı çoğalmasını önleyip, sebumları uygun miktarda alan ilaçlı şampuanlar veya kaşıntıyı bastıran antihistamin içerikli şampuanlar önerilir. Özellikle kuru kepek durumunda kuru kepeklere yönelik şampuan seçilmeli, ayrıca kuruluk kan dolaşımının iyi olmamasından da kaynaklandığı için, kan dolaşımını iyileştiren losyonlar da kullanılmalıdır. 

Kepek ve kaşıntıya etkili içerikler listesi

Yağlı kepeklerde, yıkama sıklığının yetersiz olma ihtimalinden dolayı, yıkama sıklığını artırmak, aksine kuru kepeklerde yıkama sıklığının aşırı fazla olmamasına dikkat etmek gerekir. Kuru saç tipindeki kişilerin her seferinde şampuan kullanmadan, sadece ılık suda yıkayarak, şampuanla yıkama günlerini ayarlaması tavsiye edilir.
Kafa derisinin kan dolaşımını hızlandırarak, kafa derisini sağlamlaştırmak için, saçları yıkamadan veya yatmadan önce kafa derisine masaj yapmak da önerilir. Kafa derisi kuruma eğiliminde olan kişiler, masajı kepek ve kaşıntıya etkili madde içerikli losyon kullanarak da yapabilir.

Kaşınma olunca, istemsizce tırnaklarımızla kafamızı kaşıyoruz. Kafa derisi çok fazla kaşınınca, cildin bariyer fonksiyonu bozulup, semptomlar daha da kötüleşir ve hatta iltihaplar oluşarak tam bir kısır bir döngüye düşer. O yüzden kaşıntı olduğunda, kesinlikle tırnaklarımızla kafa derimizi güçlü kaşımamamız gerekir. 

Saçı doğru yöntemlerle yıkamak 

Öncelikle doğru olan saç yıkama yöntemiyle saç yıkamaya alışalım. Derimiz kuru ise 2 günde bir, yağlı ise her gün yıkamamamız gerekiyor. Doğru saç yıkama ve saç derisi bakımı için aşağıdaki adımları izleyin

1. Tarayarak saç karışıklığını çözelim.

1. Ilık suyla ıslatarak saçımızdaki toz ve kirleri temizleyelim. Yıkarken de saçımıza hafif masaj uygulamaya özen gösterelim. 
2. Avucumuza uygun miktarda şampuan alıp, tüm saçımıza sürerek iyice köpükleyelim. Ardından parmak ucumuzla kafamızı iyice ovalayalım. 
3. Hiç şampuan kalıntısı kalmayana kadar saçımızı bol su ile tertemiz durulayalım.

1. Saçkremi kullanıyorsanız, saç kreminizi sürün ve ardından iyice durulayın. 

Saçları yıkadıktan sonra iyice kurutalım. Saç kurutma makinesini yaklaşık 15 cm uzakta tutmaya ve aynı bölgeyi uzun süre ısıtmamaya dikkat edelim. (Kendiliğinden kuruyan saç, uzun süre ıslak kaldığından bakteriler çoğalabilir.)

Dr. Ablet Uygar