Kelebek Biçiminde Kumaş Bulmaca

AĞIR EXPRESS YILDÖNÜMÜNDE KAPİTAL’İ YENİDEN OKUMAK Kelebek, tırtıl, koza 14 Eylül Kapital’in yayınlanışının yıldönümü. Bu muazzam eseri —bu sırayla yenidenve yeni bir gözle okumak için bir vesile daha. Meta, para, ideolojiyi yerle bir eder. Bu yüzden bu eser değer nedir, nasılbir ilişki içindedir? Kapital’i  David Harvey'in "koza- hâkim sınıfların kafasına fırlatılmış “en kelebek"i, Kojin Karatani’nin “izonomi”si, Maorilerin “hau”su, Roy korkunç gülle”dir. Bhaskar’ın “gerçekliğin üç katmanı” ile ele almak nasıl bir ufuk açar? Küçük bir parantez: “Sermayeyi köle-efen- di ilişkisinden ayıran temel ayrım”, der Marx Türkiye ekonomisinin krizine Kapital’in kavramlarıyla baktığımızda Grundrisse’de, “işçinin sermayenin karşısına ne görürüz? Buyurun tartışmaya bir tüketici ve ödeyici olarak (…) çıkmasıdır.”2 YÜKSEL ARSLAN, ARTURE , KAPİTAL II, İşçinin “tüketici” bir özne olarak sermayenin GENCER ÇAKIR sadece artık değer üretilmez, bütün bunlarla karşısında yer alıyor olması sermaye ilişkisi- G beraber, sermaye ilişkisinin bizzat kendisi, ni baltalayacak bir imkân yaratır. Harvey bu undrisse üzerine verdiği ders- bir tarafta kapitalist diğer tarafta ücretli işçi konuya bilhassa dikkat çeker. lerin birinde (“Ders 7”) David üretilir ve yeniden üretilir. (K, cilt 1, s. ) b) Rekabetin dıştan gelen zorlayıcı yasa- Harvey metnin bir yerinde1 “ko- Sermaye ilişkisinin iki kutuplu gerçek- larına uyma zorunluluğu (Spinoza): Bu yapı- za-kelebek” metaforuna gönder- liği kendisini bir “köle-efendi” diyalektiği sal kavrayış oldukça önemlidir. Sermayenin me yaparak sermayenin üç for- şeklinde ortaya koyar. Köle ve efendi birbi- durmaksızın genişlemesi bir zorunluluktur. munu şöyle sıralıyor: koza – üretken sermaye, rinden “ayrık” değildir. Biri olmadan diğeri Rekabetin zoru ile bireysel kapitalistler, tü- tırtıl – meta sermaye, kelebek – para sermaye. olamaz. Köle (işçi) efendi (kapitalist) için mü birden, kapitalist üretim tarzının kendi Doğadaki “tırtıl-koza-kelebek” akışına artık değer biçiminde “zenginlik” yaratır, özünden doğan yasalara, dışarıdan gelme ters bir şekilde sermayenin devresel hare- efendi ise bu zenginlik ile daha fazla köle zorlayıcı yasalar olarak boyun eğmek zorun- ki “eşitler” arasında kurulan “özgür” ilişki lük ve eşitlik aynı anda savunulamaz diyebi- yanılgı”ya düşmek olur ki, bu eğilim en uç ketinde başlangıç noktası “tırtıl” değil “ke- sahibi olur: “Sermaye birikimi proletaryanın da kalırlar. Bireysel kapitalist, kendi irade- eşitsizlik üreten bir mekanizmayı harekete liriz. Atina demokrasisi özgürlük ve eşitsiz- noktada pozitivizme açılır. lebek”tir. Sermayenin kelebek hali (P) olarak çoğalması demektir”. (K, cilt 1, s. ) sinden bağımsız olarak, bu gerçeklik altında geçirir. “Kapital’in ilk cildi ‘eşit olmayanlara lik üzerine kuruluydu. Özgürlük ve eşitlik Realist Bilim Teorisi adlı çığır açan eserin- para sermaye, P – M … Ü … M’ – P’ devresinde, Köle ve efendi arasındaki bu karşılıklı yok olmamak için sermayesini durmaksızın eşit muamele edilmesinden daha eşitlikten uzak ilkelerinin yan yana varolduğu yer Atina de Bhaskar gerçekliği üç ayrı katmana ayırı- önce tırtıl (M) ile bir başkalaşım geçiriyor, ilişki biçimsel (hukuki) yönden eşit, içerik genişletmek zorundadır. (K, s. ) “Özgür bir şey yoktur’ sözünün incelikli ve kahredici bir değil, İyonya’ydı. İyonya’da geçerli olan il- yor. İlk katman “ampirik alan” katmanıdır. ardından üretken sermaye aşamasına ko- (iktisadi) yönünden ise eşit değildir. iradesi” olmayan bireysel kapitalist! anlatısı olarak okunabilir” der Harvey.4 ke demokrasi değil “izonomi”ydi. İzonomi Bu ilk katmanda gerçeklik deneyimlenebilir za olarak (Ü) giriyor. Sürecin sonunda yeni İşçinin durmaksızın “sermayenin parça- Birikimin mantığı bireysel kapitalisti Spinoza terminolojisini kullanırsak, ka- hükmetmenin olmadığı bir durumu anlatır. haldedir. Ama Bhaskar “her şeyi deneyimleye- “tırtıllar” (M’) ortaya çıkıyor. Ve bu tırtıllar “kölece” üretmeye zorlar. Kapitalist için bu pitalist ile işçinin “karşılaşması” pek de ne- İyonya’da, toprak sahibi olmayan bir ki- meyiz” der. Ona göre, deneyim alanı dışında da tekrardan kelebeğe (P’) dönüşüyor. Görül- bir yabancılaşma durumudur. Tek tek ka- şeli olmayan bir karşılaşmadır. Her ikisi de şi başka birinin toprağında çalışmak yerine bulunan, duyularla algılanamayan bir başka düğü gibi sermayenin dolaşım süreci doğada pitalistlerin ortak ürünü olan sermaye ger- Doğa/Tanrı’dan türeyen ve onda varolan ve serbestçe yeni bir şehre göç edebiliyordu. Bu katman daha vardır, Bhaskar bu katmana kelebeğin oluşum sürecinden farklı bir yol çekliği, şimdi her biri için “kölece bağlılık” yine onda çözünen bedenli-sınırlı “modus”- durum büyük toprak sahiplerinin ortaya çık- “aktüel/fiili alan” der. Bu katmanda gerçek- izliyor: kelebek-tırtıl-koza başkalaşımını durumu yaratmıştır. Ayakta kalmak için iste- lar olsa da kapitalist ile işçi arasındaki karşı- lik duyularla kavranamayan bir niteliktedir, tırtıl-kelebek başkalaşımı takip ediyor. Do- mese bile üretmek zorundadır artık. laşma, Marx olmaksızın anlaşılamaz. Adam Sermayenin dolaşım süreci ama yine de “vardır”. Meta denen sosyal-i- YÜKSEL ARSLAN, ARTURE , KAPİTAL XXIV A (MARX), ğadaki süreçten farklı! Bireysel kapitalist burada kendisini bir Smith bu karşılaşmanın her iki taraf için lişkisel gerçeklik tam da bu ikinci katmanda kelebeğin oluşum sürecinden Denebilir ki Kapital doğa ve sermaye ara- “zorunluluk âlemi” içinde bulur. Yarattığı de hayırlı olacağı varsayımıyla “neşeli” bir yer alır. sındaki bu zamansal fark konusuna bir yö- “hapishane”nin kölesine dönüşmek kapita- karşılaşma görüşüne sahipken, Marx tersi- farklı bir yol izliyor: kelebek- Kapital’de şöyle der Marx: nüyle dikkatlerimizi çekmeye çalışıyor. En listin kaderidir. Gayri şahsi sermaye gerçek- ne Smith’in bu iyimser bakışını olduğu gibi tırtıl-koza. Kapital doğa “Bir meta, ilk bakışta, kolayca anlaşılan azından bu konu üzerine düşünmek ilginç liği şahsa (kapitaliste) egemen olur. Şu halde alıp Kapital’de öylesine sert bir yapıbozuma ve sermaye arasındaki bu sıradan bir şey gibi görünür. Metanın analizi, olabilir. yabancılaşma sadece işçi için değil kapitalist uğratır ki, iki “modus” arasında gerçekleşen onun metafizik safsatalarla ve teolojik süslerle için de geçerlidir. “Kapitalist üretimde” der karşılaşmanın ne de “kederli” (en azından zamansal farka dikkat dolu çok karmaşık bir şey olduğunu gösterir. Hegel ve Spinoza Marx, “insan kendi eliyle yarattığı şeylerin ege- işçi için) bir karşılaşma olduğuna iyice ikna çekmeye çalışıyor. İster sahip bulunduğu özelliklerle insan ih- Kapital’in perde gerisinde Hegel ve Spinoza menliği altındadır”. (K, cilt 1, s. ) oluruz.5 Marx’ın sözünü biraz bozarak ye- tiyaçlarını karşılaması, isterse bu özellikleri deyim yerindeyse “cirit atar”. Hegel ile kas- niden yazalım: “Eşit ‘modus’lar arasında son masına izin vermedi. Karatani’ye göre, top- yalnızca insan emeğinin ürünü olarak kazan- tedilen ilişkisel yaklaşım; Spinoza ile kaste- Özgürlük, eşitlik ve “izonomi” sözü kuvvet söyler.” raksız kişinin göç etme konusunda herhangi ması açısından ele alalım, meta, bir kullanım dilen ise yapısal yaklaşımdır. Her ikisi kısaca “İnsanın doğuştan sahip bulunduğu hakların Bu faslı bitirmeden Kojin Karatani’nin bir kısıtlama altında olmaması ekonomik bir değeri olduğu sürece, onda hiçbir esrarengiz şöyle ele alınabilir: cenneti” olan mübadele alanı işçi ve kapita- modern demokrasiye dair görüşünü ele al- eşitlik yaratıyordu.7 Bu anlamda, İyonya’da yan bulunmaz. İnsanın, kendi faaliyeti aracılı- a) Köle-efendi (işçi-kapitalist) diyalek- listin birbiriyle yalnızca meta sahipleri ola- makta fayda var. özgürlük ve eşitlik, Atina’dan farklı olarak, ğıyla, doğadaki maddelerin biçimlerini kendisi tiği (Hegel): İlişkisel yaklaşım Kapital’de sı haline gelmek zorunda” olması ya da iş- rak ilişki kurduğu ve aralarında eş değerde Modern demokrasi Karatani’ye göre, bir- bir arada yer almaktaydı. için yararlı olacak şekilde değiştirdiği gün gibi önemli bir yer tutar. Aristo’dan aktarma çinin sermayeye “kölece bağlılığı” bir kader olan şeyleri değiştirdikleri bir “eşitlik ala- biriyle çatışan iki şeyi, özgürlüğü ve eşitliği açık bir şeydir. Örneğin, tahtadan bir masa ya- yapan Marx’ı dinleyelim: “Her alet () ken- değildir. Tek başına alındığında bu bağlılık nı”dır. Ancak, dolaşımdaki bu “cennet alanı” birleştirmeye çalışır; ancak burada bir sorun Meta gerçekliği ve üç katman pıldığında, tahtanın biçimi değiştirilmiş olur. diliğinden (… ) kendisine uyan işi yapabilseydi durumu karamsar bir tablo sunar. “Köleler” üretimin “cehennem alanı”na girişte sadece ortaya çıkar: Özgürlük hedeflendiğinde eşit- “Metayı nasıl bilebiliriz” sorusu ile metanın Ama masa, yine bir tahta, sıradan bir doğal ve böylece mekikler kendi kendilerine işleyip arasındaki kolektif bağlar söz konusu oldu- köprü vazifesi görür. Emek gücünü satma öz- sizlikler doğar, eşitlik hedeflendiğindeyse var olup olmadığı sorusunu birbirine karış- şey olarak kalır. Ama, meta kisvesine bürünür kumaş dokusalardı, ne ustaların çıraklara ve ğundaysa ortaya başka bir şey çıkar: Zengin- gürlüğü işçi için kesinlikle ekonomik eşitliği özgürlükten ödün verilir. Modern demokrasi tırmamak gerekiyor. “Nasıl bilebiliriz” sorusu bürünmez, doğal bir şey olmaktan çıkar, duyu- ne de efendilerin kölelere ihtiyacı olurdu.” (K, liği yaratan kolektif emektir. garantilemez, tersine eşitsizliği üretir. “Piya- bu ikilemi aşamaz; yapabileceği ise yalnızca epistemolojinin alanına girerken “metanın larla kavranamayan bir şey olur”. (K, cilt 1, s. cilt 1, s. ) İdeoloji eleştirisi tam da burada ken- sada özgürlük, eşitlik, mülkiyet ve Bentham’ın neoliberalizm ile refah devleti arasında bir var olup olmadığı” yönündeki sorgulama ise 81, vurgu sonradan.) Sermaye bir toplumsal ilişkidir. Birikim dini gösterir. Kapital zenginliği yaratanın hâkim olması” der Harvey, “emek sürecinde sarkaç gibi salınmaktır.6 ontolojinin alanına girer. İki alanı eşit gör- Meta, kullanım değeri olarak, sözgelimi aralıksız devam ettiği sürece sadece meta, emek kolektifi olduğunu göstererek hâkim artık değer üretimini görünmez kılar”.3 Demek Bu durumda, “demokratlık” adına özgür- mek Roy Bhaskar’ın ifadesiyle bir “epistemik deneyim alanı içinde fiziki bir masa olarak 68 EXPRESS · GÜZ GÜZ · EXPRESS 69 sıradan bir şeydir. Ama “Metadan, emeğin maddeleşmesi olarak söz et- Werner Sombart da değeri “deneysel nın bu şekilde tarihselleştirilmesi kapitalist dönüştüren özgül bir çağdır; buna rağmen Diğer yandan, Marx emeği soyut ve so- değer olarak ele alındı- tiğimiz zaman … bu yalnızca hayalî bir şeydir, olmayan”, “ussal ve düşünsel” bir gerçeklik özgül meta üretimini ve buna içkin olan de- Marx emek ile değil meta ile analizine baş- mut olmak üzere ikili niteliği içinde kavrar: ğında duyularla kavra- yani metanın toplumsal varoluş biçimidir, me- olarak kavrıyor. Sombart ayrıca değerin öz- ğer biçimini anlamamızı bulanıklaştırıyor. lar. Çünkü metayı ve meta mübadelesini en kullanım değeri üreten somut emek ile de- namayan (gayri-fiziki) tanın maddi gerçeğiyle ilişkisi yoktur.” Burada gül ve tarihsel bir biçim olduğunu da ileri Burada bir ayrıma gidilmesi gerekiyor. Ka- soyut haliyle ele alma niyetindedir. Emek ğeri yaratan ve şekillendiren soyut emek. bir niteliğe bürünür. altı çizilmesi gereken yer şurası: “metanın sürüyor. Engels kapitalist üretim tarzı için- pitalizm öncesindeki meta mübadelesinin gücü ancak tarihin belli bir döneminde meta Ücretli emek tipi genelleştiği oranda, yani Meta, değer olarak, de- toplumsal varoluş biçimi.” Ayrıca, küçük bir de Sombart’ın bu değer kavrayışının yanlış Marksist emek değer yasası temelinde işle- karakteri kazanmıştır. emek gücünün metalaşması yaygınlık ka- neyim alanı ötesinde “düzeltme” de yapılması gerekiyor; “eme- olmadığını söylüyor, ama bir şerh düşerek: mediği kanısındayım; çünkü “toplumsal ba- Demek ki, emek gücü hâlihazırda meta zandığı oranda, soyut emek giderek değerin sosyal bir varoluş ka- ğin” yerine “soyut emeğin” maddeleşmesi “bence bu (kavrayış), toplumun gelişmesinde, kımdan gerekli emek zaman” denen ölçü he- ve meta mübadelesinin olduğu bir ortamda ölçüsü olmaya başlar Ricardo’nun değer zanır. “Değer toplumsal denmeliydi! bu yasanın egemen olduğu ekonomik aşamalar nüz yoktur. Ürün fazlasının metaya dönüş- meta karakteri kazanmıştır. Şu halde önce teorisinin yetersizliği tam da burada ortaya bir ilişkidir” der Harvey için, değer yasasının tüm özelliğini ve önemini tüğü dönem ile kapitalist özgül meta üretimi meta mübadelesine dair bir analize ihtiyaç çıkar: Ricardo emek gücünün metalaşması- “ve toplumsal ilişkileri Hayalet-benzeri nesnellik olarak değer kapsamıyor”. (K, cilt 3, s. ) dönemini birbirinden ayırmamız gerekiyor. vardır. Analiz mantıksal olarak ilerler, sonra nı temel almaz. Marx’a göre kapitalist üretim gerçekten doğrudan göremez, hissedemez, on- “Emek ürününü kendi kullanım değerinden Sombart’a yakın bir şekilde, Conrad Sch- Mandel’in de vurguladığı gibi, meta üretimi tarihsel olarak emek gücünün nasıl meta- tarzı, emek gücünün bir meta olarak müba- lara dokunamazsınız, ama yine de nesnel ola- soyutladığımızda” der Marx, “o artık masa ya midt de değer yasasını kapitalist üretim tarzı bizatihi emek gücünün ve emeğin araçları- laştığı gösterilir. “İlk birikim”in özü budur: deleye konu olduğu özgül bir üretim tarzıdır. rak mevcutturlar”.8 da ev ya da iplik ya da başka bir yararlı şey ol- içinde teorik bakımdan gerekli görmekle nın meta haline geldiği kapitalizmi peşinen Siyasal iktisat değerin arkasında yatanın Analizi biraz daha ilerletirsek, meta ger- maktan çıkar.” Ve ekler: “emek ürününün tüm birlikte, bunun tamamen “hayali” olduğunu varsayar Marx emeği soyut ve somut emek olduğunu görmekle birlikte, emek çekliğinin kendi başına anlaşılamayacağı duyusal özellikleri yok olur. Bu durumda emek söylüyor. Değer gerçekliğinin hayali oluşu Şu halde ücretli emek genelleştiği, yani ürünlerinin niçin meta biçimine büründü- olmak üzere ikili niteliği ortaya çıkar. Çünkü meta kapitalist üretim ürünleri eşit insan emeğine, soyut insan emeği- doğru olmakla birlikte, Engels Schmidt’in bu emek gücü bir meta olarak mübadeleye ko- ğünü bir kere bile sormaz. Büyük harfle “Ni- tarzı içinde ve bu üretimin bütünü dikkate ne indirgenmiş olur”. (K, cilt 1, s. 52) görüşünü “bütünüyle yanlış” buluyor. “De- nu olduğu ve genelleştiği ölçüde “toplumsal içinde kavrar: kullanım değeri çin?” sorusu siyasal iktisadın gündeminde alındığında kavranabilir. Şu durumda ger- Burada Marx değer gerçekliğini “haya- ğer yasası” diyor, “kapitalist üretim için, haya- bakımdan gerekli emek zaman” ölçüsü de- üreten somut emek ile değeri yer almaz. Siyasal iktisat (Smith ve Ricardo), çekliğin bir diğer katmanına çıkmış bulu- let-benzeri nesnellik” olarak kavrar. “Bir kul- li olmak şöyle dursun, salt bir varsayımdan çok ğerin ölçüsü olmaya başlar. Demek ki, emek yaratan ve şekillendiren değeri metanın doğasına yabancı olan bir şey nuyoruz. Bhaskar bu üçüncü katmana “reel/ lanım değeri” der, “onda soyut insan emeğinin daha büyük ve önemli bir yer tutar”. (K, cilt 3, gücünün metalaştığı dönem bir tarihsel kı- gibi ele alır. (K, cilt 1, s. 90, 35 no’lu dipnot.) gerçek alan” der. Meta analizinde gerçeklik nesnelleşmiş olması nedeniyle bir değere sahip- s. ) rılmaya işaret ediyor. Marksist değer yasası soyut emek. Ücretli emek Bütün bu farklılıklar devrimci bir nokta- alanı “kapitalist üretim tarzı”dır. tir”. (K, cilt 1, s. 52) Ayrıca, iki farklı kullanım ancak bu tarihsel kırılma ânında geçerli bir tipi genelleştiği oranda, yani da düğümlenir: emek ürünlerinin meta biçi- Demek ki meta, değer olarak, duyusal bir değerinin, sözgelimi keten bezi ve ceketin, Engels’in itirazları yasa olarak işlemeye başlar. emek gücünün metalaşması mine, metanın da değer biçimine büründü- “nesne” değildir, ama “nesnel” bir gerçekliği ancak değer olarak birbirine eşitlenebilece- Engels’in her iki yazara itirazı tarihsel süreç Bu konu Marksistler arasında bir tartış- ğü bu ekonomik düzen doğal değil, tarihsel yaygınlık kazandığı oranda, vardır. Emek ürünlerinin meta biçiminde eksikliği noktasında düğümleniyor: “Som- ma konusudur. Bir tarafta Engels, Luxem- olarak sınırlı bir niteliğe sahiptir; o halde bir üretildiği bir tarihsel-toplumsal yapı içinde Kapitalist işçiye ücret verir, bart da Schmidt de (…) bizim burada yalnızca burg ve Mandel, diğer tarafta Bogdanov, Ru- soyut emek giderek değerin gün yıkılacaktır. Bu üretim tarzının yerini meta gerçekliğini kavrayabiliyoruz. işçi bu ücret ile metalar satın salt bir ussal süreçle değil, tarihsel bir süreçle ve bin, Colletti ve Althusser gibi düşünürler yer ölçüsü olmaya başlar başka bir sisteme bırakacak olması koşullara Bir parantez: Kullanım değeri olarak onun düşüncemizdeki açıklayıcı yansımasıyla, alır. Temel tartışma şu noktada düğümleni- bağlıdır, zorunlu değil olumsaldır. Belli ko- emek ürünleri maddi de olabilir, gayrı maddi alır, satın aldığı metalar ile iç bağıntılarının mantıksal sonuçlarıyla uğraş- yor: “Değer yasası” kapitalizm öncesi üretim “Demek oluyor ki, ilk birikim denilen şey, üre- şulların bir araya gelmesiyle bu gerçekleşir de. Sermaye birikimi yönünden bir kullanım kendisini yeniden-üretir, tığımız olgusunu yeterince dikkate almıyor”. tarzlarında işlemekte midir, yoksa bu yasa ticileri üretim araçlarından ayıran tarihsel bir veya o koşulların bir araya gelmemesi nede- değeri işlevi gören toplumun genel zekâsı sonra da kapitalistten ücret (K, cilt 3, s. ) sadece genelleşmiş meta üretimi toplumu süreçten başka bir şey değildir”. (K, cilt 1, s. niyle gerçekleşmez. (general intellect) duyusal değildir. Benzer Bu teorik ve tarihsel kavrayış bizzat olarak kapitalizme mi özgüdür? Bu konuda ) Metanın başlangıç noktası olarak alın- biçiminde aldığı şeye artık şekilde, bireyin hayat tecrübeleri de duyusal Marx’ta var: “Metaların değerlerine, yalnız te- Mandel ikinci gruptaki yazarlara bazı eleşti- masına dair benzer bir yorumu Sungur Sav- Şeylerin ruhu: taonga, hau ve değer değildir, yine bedensel-zihinsel bir kapasite değer üreterek karşılık verir. orik değil tarihsel bakımdan da (…) bakılması riler getiriyor ran da yapar Marcel Mauss Armağan adlı eserinde, Mao- olarak emek gücü de duyusal değildir: emek Ücreti kapitalist “vermez”, tamamen yerinde olur”. (K, cilt 3, s. ) Bu faslı kapatmadan son bir parantez: riler üzerine çalışmalar yürüten etnograf R. gücü ancak harcandığı sırada, değerlenme bunu işçinin kendisi üretir, Değer gerçekliğine ilişkin, bir taraftan Marx Kapital’deki analizine emek ile değil Siyasal iktisatla yol ayrımı Elsdon Best’e bilgi sağlayan en önemli Ma- sürecinde, etkinlik olarak maddi bir gerçek- “tarihsel süreç”, diğer taraftan bunun “dü- meta ile başlar. Bunun bir anlamı olmalıdır. Emek ürünlerinin meta biçiminde üretildiği orilerden Tamati Ranaipiri’den bir aktarma liktir. ama ücreti kapitalist şüncemizdeki yansıması”nı temel alan yak- Şüphesiz sermaye çağı emek gücünü metaya kapitalist üretim tarzında metanın bir değeri yapar. Şöyle anlatır Ranaipiri: Bakılması gereken emek ürünlerine me- veriyormuş gibi “görünür”. laşım değerin salt “zihinsel” bir gerçeklik vardır. Ricardo’ya göre, bir malın değerini “Size hau’dan bahsedeceğim… Hau esen YÜKSEL ARSLAN, ARTURE , KAPİTAL XVII (SERMAYEYE UYUM SAĞLAMIŞ İŞÇİ), ta damgası vuran, emek ürünleri etrafında olmadığını vurgulaması açısından önemli. belirleyen o malı üretmek için gereken göre- rüzgâr değildir. Hiçbir şekilde. Farz edin ki, bir “sis tabakası” oluşturan sosyal ilişkidir. ğini söyler: Keten bezi kullanım değeri olarak Yukarıda da değindiğimiz gibi, değer ger- li emek miktarıdır Marx ise değerin belirle- belli bir eşyaya sahipsiniz (taonga) ve bu eş- Emeğin ürünlerinden ve bunların fiziksel ceketten gözle görülür şekilde farklı bir şeydir; çekliği maddi yaşamın derinlemesine in- nimi için “toplumsal bakımdan gerekli emek yayı bana veriyorsunuz; bunu bana belirli bir özelliklerinden hareketle bir emek tanımı ve değer olarak ise, ‘ceketle aynı’dır ve bu neden- celenmesi sonucunda ulaşılan bir “gerçek zamanı” diye bir ölçüyü temel alır. Ancak, bu fiyatı olmadan veriyorsunuz. Bu konuda pa- buradan da bir emek teorisi geliştirme çaba- le de bir ceket gibi görünür”. (K, cilt 1, s. 64) soyutlama”. noktada Marx ile Ricardo’yu ayırmak biraz zarlık yapmıyoruz. Ben bu eşyayı üçüncü bir sı kanımca beyhude bir çaba. Marx esasen, “Elma ile armut eşit olur mu” diyebilirsiniz, Ama yine de Engels’in yaklaşımına bir zordur, zira birbirine çok yakın şeyler söy- kişiye veriyorum, o da aradan belirli bir zaman emek ürünlerini değil, emek ürünlerine me- şüphesiz fiziksel olarak eşit değillerdir, ama şerh düşülmesi gerekiyor: lüyorlar. Ayrım kendini başka bir yerde gös- geçtikten sonra, ödeme (utu) olarak bir şey ver- ta damgası vuran gözle görülmeyen “sosyal fiziksel özelliklerinden soyutlandıklarında Kapital’e yazdığı “Ek”te , Sombart ve Sch- teriyor: Siyasal iktisatçılardan farklı olarak, meye karar veriyor, bana bir şey hediye ediyor ilişkiyi” temel alıyor. değer olarak eşitlenebilirler. midt’in değer kavrayışlarına tarihsellik vur- Marx için değer biçimi doğal değil, tarihsel (taonga). Onun bana verdiği bu taonga, benim “Ama maddesiz metalar da var” diye bir Metaları aynı ölçüyle ölçülür kılan şey gusuyla karşı çıktıktan sonra, Engels meta olarak sınırlı bir karakterdedir Siyasal ikti- sizden aldığım ve ona vermiş olduğum taon- eleştiri gelebilir. “Maddesiz metalar” ken- bunların fiziksel değil toplumsal niteliğidir. mübadelesinin yazılı tarih-öncesi dönem- satçılar kapitalist üretim tarzına toplumsal ga’nın ruhudur (hau). Sizden almış olduğum di içinde çelişik bir ifade, çünkü mantıksal Bu, Marx ile Ricardo arasında köprülerin lere kadar uzandığını söyleyerek bu tarihin üretimin ebediyen kalacak doğal biçimi gö- taonga’lar karşılığında aldığım taonga’ları olarak “maddesel metalar” diye bir kabule atıldığı önemli bir kopuş noktasıdır. Joan “Mısır’da İsa’dan önce en az ve belki de züyle bakarlar, ne var ki Marx kesinlikle böy- size geri vermem gerekir. Hoş (rawe) da olsa yaslanıyor. Yukarıda da vurgulandığı gibi, Robinson da bu temel ayrımı yapamadı- , Babil’de belki de yıllarına le “doğalcı” bir bakışa sahip değildir. nahoş (kino) da olsa bu taonga’ları kendime meta gerçekliği Bhaskar’ın “aktüel/fiili alan” ğı, kullanım değerini yaratan somut emek kadar” geriye gittiğini vurguluyor. Ürünleri Ayrıca, insanları birbirine bağlayan “tıl- saklamam benim açımdan doğru (tika) olmaz. dediği alanda “varolur”. Yani, her hâlükârda, ile mübadele değerini yaratan soyut emek metalara dönüştüren mübadelenin başlan- sımlı güç” olarak değer kavrayışı Marx’ı siya- Onları size vermek zorundayım, çünkü onlar kullanım değerinden soyutlandığında meta arasındaki farkı göremediği için Mandel’in gıcından yüzyıla kadar süren bir dönem sal iktisadın değer kavrayışından köklü bir sizin bana vermiş olduğunuz taonga’nın bir duyu-ötesi bir gerçeklik kazanır. Sözgelimi, eleştirisinden kaçamamıştır.9 için değer yasası genel bir ekonomik geçer- şekilde ayırır. Metanın “metafizik safsatalarla hau’sudur. Bu ikinci taonga’yı kendime sakla- kullanım değeri olarak elmasın tek bir zer- Şüphesiz değer zihinsel bir kavrayıştır, liğe sahip olmuştur. Engels’in vardığı sonuç: ve teolojik süslerle dolu çok karmaşık bir şey” saydım başıma ciddi bir bela gelebilirdi, hatta resi bile değer içermez. Ama değer olarak ama değer gerçekliği sadece zihin içinde ka- “Şu halde değer yasası beş ile yedi bin yıllık bir (K, cilt 1, s. 81) olduğu gerçeğinin altını çizen ölebilirdim bile. Böyledir hau, özel mülkiyetin alındığında elmasın bütün fiziksel-doğal lınarak kavranamaz, çünkü maddi yaşamın dönem boyunca egemenliğini sürdürmüştür”. Kojin Karatani tam da bu anlamda metayı ve hau’su, taonga’nın hau’su, ormanın hau’su” nitelikleri bir çırpıda kayboluverir! derinlemesine incelenmesi sonucunda ula- (K, cilt 3, s. ) değer biçimini keşfeden ilk kişinin Marx ol- Bu uzun aktarmanın nedeni, şeylerin Artı-Değer Teorileri’nde Marx şöyle diyor: şılan bir “gerçek soyutlama”dır. Meta mübadelesinin ve “değer yasası”- duğunu söyler (taonga’ların) içindeki ruhun (hau’nun) ki- 70 EXPRESS · GÜZ GÜZ · EXPRESS 71 şiler arasında yükümlülükler kuran bir güce varmak… Her “aklın” ardında kan ve şiddet yıldaki ardılları (nihilizmin) kaynağını bilimde, Türkiye ekonomisi enerjide “dışa bağım- sahip olduğunu göstermek. yatar. Nietzsche her iyi ve sevimli şeyin ge- rasyonalizmde, Tanrı’nın ölümünde görecekler- lı” bir ekonomi, yani enerji denen meta tü- Hau ile Marx’ın değer’i arasında ilginç risinde pek de hoş olmayan kan ve şiddetin dir. Marx ise bunun temelinin çok daha somut rünü para biçiminde sermaye ile satın almak yakınlıklar var. Marx’ın değer dediği gayri yattığını söyler bize Marx da benzer şekil- ve dünyevi olduğunu söyler: Burjuva ekonomik zorunda. Ama bunun için de elde P yani para maddi, ama nesnel gerçeklik de kişiler ara- de, bugün insanlığın bulduğu güya “en iyi düzeninin sıradan gündelik işleyişinin bir par- sermaye olmalı. Eğer elinizde yeterli P yoksa sında maddi bağlar kuran bir hau gibidir. sistem” olan sermaye düzeninin üzerindeki çasıdır bu” M alamazsınız. Bu da bir “kesinti” yani kriz YÜKSEL ARSLAN, ARTURE , KAPİTAL XIX (KREDİ), Maddi şeylerin perdelediği bir sosyal şalı kaldırıp (ki “artık değer” kuramı ile “ilk demektir. Enerji olmadan üretim olmaz, ama ilişki olarak değer18 kapitalizmde, dünya birikim” konusu tam da böyle bir “ifşa”dır) Başkalaşım sorunu olarak kriz para olmadan da enerji satın alamazsınız. çapında milyonlarca insanın emek faaliyet- der ki, sermaye, bütün gözeneklerinden kan Yazının girizgâhında kelebek-tırtıl-koza Eğer elde para yoksa kredi arayışınız başlar. lerini birbirine bağlayan kurucu bir güçtür. ve balçık sızarak dünyaya geldi. Yani, Marx’a başkalaşımından bahsetmiştik; sermayenin Kredi biçimindeki para sermaye de bir meta- Belki biraz “tuhaf” olacak ama, doğrusu, gay- göre de her “iyi şey”in ardında kan-şiddet-iş- sürekli bir akış olarak hareketinde bu başka- dır. Kredinin mübadele değeri “faiz”dir, kul- ri-maddi bir gerçeklik olarak değer küresel kence-sömürü yatar. laşım hayati bir rol oynar. Bu akış kesintiye lanım değeri ise parayı çoğaltmak, yani bunu ölçekte milyonları birbirine bağlayan maddi Sermaye “aklı” şiddet üzerinde yüksel- uğradığında, yani kelebek (para sermaye) artık değer üretimi için kullanmaktır. bir güç üretmektedir. Bu yorumu Harvey’e miştir. Jason Read’e göre, kapitalist üretim tırtıla (meta sermaye), tırtıl da kozaya (üret- Peki, eğer kredi parayı da kolay bulamı- borçluyum ilk birikimin fabrika ortamına taşınmış ha- ken sermaye) dönüşemediğinde, yaşanan bir yorsanız? “Küresel tefeciler” size kredi aç(a) Bir parantez: Kapitalist işçiye ücret verir, lidir ve bu anlamda aynı zamanda şiddetin kriz halidir. mıyorsa? O zaman P arayışınız devam eder. işçi bu ücret ile metalar satın alır, satın aldığı dönüşümüne işaret eder Read’in altını çiz- Sermayedarın elinde “kelebek” olmaya- Çünkü M (sözgelimi enerji) satın almak için metalar ile kendisini yeniden-üretir, sonra diği bu konunun önemli olduğunu düşünü- bilir ya da olsa bile bununla “tırtıllar” alama- sizin ilk önce P’ye ihtiyacınız var. Bunu bula- da geri dönüp kapitalistten ücret biçiminde yorum. Hem bu şekilde devleti ve sermayeyi yabilir. Faizlerin yüksek olduğu bir ortamda mazsanız P – M … Ü … M’ – P’ devresi işlemez aldığı şeye artık değer üreterek karşılık verir. gerçekliği düşünce alanı ile sınırlı değildir, er ’da yayınlanan Aufruf zum Sozialismus birbiriyle içsel ilişkili olarak kavrama imkâ- kredi almak maliyetli olur ve “kelebek” ile hale gelir. Bu bir kriz durumudur. İflas etmiş Armağan (“ücret”) ve karşı-armağan (“artık deneyim alanı içinden çıkmış ve bu alandan (Sosyalizme Çağrı) adlı kitabında, tanrı ve nına kavuşmuş oluyoruz. Bu bağlamda, Ka- sermayedar buluşamaz. Ya da meta fiyatları bir ekonomiye hiçbir “tefeci” kredi açmak değer”) yükümlülükleri burada da karşımıza “görece bağımsız” bir varlık kazanmıştır. para arasında, her ikisinin de “insan eliyle ratani’nin katkısı da şüphesiz not edilmeli. çok yüksektir; artan döviz fiyatları enerji ve istemez. O zaman azgın bir şekilde müşterek çıkar, ancak bir farkla: Buradaki “armağan- İnsanları birbirine “yapıştırıp” sosyal onto- yaratılan” yapay niteliğine dair şöyle diyor: b) Marx ve Nietzsche’yi nihilizm sorunu diğer başka girdileri maliyetli hale getirebi- varlıklara, şuna buna saldırmaya başlarsınız. laşma” eşit değildir; ücreti kapitalist “ver- lojiyi kuran para vazgeçilmez bir araçtır bir “Tanrı, insan yapımıdır; insanlar sayesinde etrafında da bir arada ele almak mümkün: lir. Bu da firmaların borç yükünü artırır, ya Ya da Apollinaris lejyonunun hazinesini mez”, bunu işçinin kendisi üretir, ama ücreti yönüyle. Ama diğer yönüyle, araç değil de hayat bulmuş, onları kendine doğru çekmiş ve Marx’ın “katı olan her şey buharlaşıyor” de- iflas ya da iş bırakma baş gösterir. “Kelebek” yağmalama gibi işlere kalkışırsınız! Velhasıl, kapitalist veriyormuş gibi “görünür”. amaç olduğu ölçüde para yıkıcı bir güçtür. sonunda insanlıktan daha güçlü hale gelmiş, diği hızlı değişim ve dönüşüm süreci (mo- ile “tırtıl” arasında bir başkalaşım sorunu ya- Türkiye ekonomisinin krizi bir para ve meta Ücreti de artık değeri de üreten işçidir. Bu noktada Karatani’nin ilginç bir yoru- insan elinden çıkma bir olgudur. İnsanın (…) dernizm) için Nietzsche “Tanrı’nın ölümü” şanmaktadır. krizidir; bir “başkalaşım” krizidir; “kelebek” Kapitalist eşit mübadele koşulları bu gerçek- munu aktarmak iyi olur. “Genelde Marx’ın hayat kazandırabildiği tek () Tanrı paradır. teşhisini koyar. Diğer taraftan “tırtıl”ın “koza”ya dönüşü- ve “tırtıl” başkalaşımı krizidir! liği gizler ve ortada eşit bir “armağanlaşma” emek-değer teorisini Smith, Ricardo ve diğer Para suni olmakla beraber canlıdır; para parayı “Burjuvazi”, der Marx, “her türlü kişisel mü sırasında da sorunlar yaşanabilir: üretim 14 Eylül Kapital’in yayımlanışının yaşandığı ideolojisini üretir. klasik iktisatçılardan devraldığı ve artı değer ve daha fazla parayı üretebilir, para dünyanın onur ve saygınlığı değişim değeri içinde eritti; çeşitli nedenlerle kesintiye uğrayabilir; grev yıldönümü. Türkiye ekonomisinin krizini (sömürü) teorisini bu teorinin eleştirisi süre- tüm gücünü haizdir. Paranın ya da Tanrının, insanların uğruna savaştığı tüm özgürlüklerin olur, salgın hastalık baş gösterir, iş kazala- bu eserin kavram setinden hareketle tartış- “Nesnel tin” olarak para cinde geliştirdiği düşünülür. Fakat Ricardo insan zihninden çıkma, canlı bir şeye dönüş- yerine ilkesiz bir tek özgürlüğü koydu: Serbest rı yaşanabilir vs. Sermayenin akışı sürekli mak için işte bir neden daha! Metanın para haline gelişini Marx toplumsal ekolünden İngiliz sosyalistler bunu Marx’tan müş bir ruh, bir canavar olduğunu ve yaşamı- ticaret.” Bu şekilde eski tarz onur ve saygın- “tehdit” altındadır. Demek ki başkalaşımla- eyleme bağlar; şöyle der: “Yalnızca toplumsal önce yapmıştır zaten. Marx’ın dikkatini çeken mızın anlamsız anlamı haline geldiğini bugün lık piyasayla bütünleşmiş, üstlerine fiyat rın akışı pürüzsüz değildir. NOTLAR eylem belli bir metayı genel eş değer yapabilir. hâlâ göremeyen var mıdır? Para zenginlik ya- etiketleri konmuş, meta niteliğiyle yeni bir Bu bağlamda, Türkiye ekonomisinin 1 Bkz. Karl Marx, Grundrisse: Foundations of the Critique of Political Economy, s. David Harvey’in Grund- Bundan dolayı, diğer bütün metaların toplum- Kelebek-tırtıl-koza; bu akış ratmaz, para zenginliğin ta kendisidir; para yaşama kavuşmuştur. Akla gelebilecek her sorunu bir yönüyle bir “kelebek” yani para risse üzerine verdiği dersler için bkz. http://davidharvey. sal eylemi, bunların hepsinin birbirleri karşı- kendi başına zenginliktir; paradan başka zen- türden insan davranışı ekonomik açıdan sermaye sorunudur, denebilir. Aslında tam org//01/reading-marxs-grundrisse/. kesintiye uğradığında, yani 2 Karl Marx, Grundrisse, Birikim, s. sındaki değerlerini temsil eden belli bir metayı gin yoktur” mümkün, “değerli” olduğu andan itibaren olarak söylemek gerekirse, Türkiye ekono- 3 David Harvey, Marx’ın Kapital’i İçin Kılavuz, s. dışarıda bırakır. Böylece, bu metanın fiziksel kelebek tırtıla tırtıl da kozaya Hardt ve Negri’ye göre, para toplumsal ahlâki açıdan kabul edilebilir hale gelir. Mar- misinin krizi hem “kelebek” (para sermaye) 4 Aynı eser, s. biçimi toplumsal olarak geçerli eş değer biçimi dönüşemediğinde, yaşanan ilişkileri kurumsallaştıran bir toplumsal shall Berman “modern nihilizm budur” der hem de “tırtıl” (meta sermaye) krizidir. Yine 5 Ayrıca bkz. David Harvey, Marx, Sermaye ve İktisadi Aklın Cinneti, s. haline gelir. Toplumsal süreç aracılığıyla, ge- bir kriz halidir. Türkiye teknolojidir. Yine onlara göre, paraya karşı Ve ekler: “Dostoyevski, Nietzsche ve yüz- geldik P – M … Ü … M’ – P’ devresine. 6 Kojin Karatani, İzonomi ve Felsefenin Kökenleri, s. nel eş değer olmak dışarıda bırakılan metanın çıkmak yerine yeni toplumsal ilişkileri ku- 7 Kojin Karatani, aynı eser, s. özgül toplumsal işlevi olur. Sözü edilen meta ekonomisinin sorunu hem rumsallaştıracak kapitalist paraya alternatif 8 David Harvey, Marx’ın Kapital’i İçin Kılavuz, s. 9 Ernest Mandel, Marx’ın İktisadi Düşüncesinin Oluşumu, s. böylece para haline gelir”. (K, cilt 1, s. 95) “kelebek” hem de “tırtıl” bir toplumsal teknoloji yaratmalıyız. Ve bu Belli bir metanın “dışarıda bırakılması” krizidir. alternatif onlara göre, “müşterek varlıkların 10 Ernest Mandel, Marx’ın Kapitali, s. 11 Aynı eser, s. bu metaya diğer metalar karşısında “tanrı- parası”dır 12 Sungur Savran, “Kapital”, Marksist Klasikleri Okuma Kılavu- sal” bir güç verir. problemler en başından beri paranın gücü, bu Hepimize musallat olan para gerçekliği zu, s. Para tarihin bir ürünüdür; tek tek in- gücün tersine dönüp dinsel bir nitelik kazan- nihayetinde toplumsal eşitsizliğin bir eşde- 13 David Ricardo, Siyasal İktisadın ve Vergilendirmenin İlkeleri, s. 7. sanlarca sürekli karşılaşmalar akışı içinde ması ve kendine yabancılaşma problemleri ol- ğeridir ve paranın gizlediği içerik de eşitsiz- 14 Ernest Mandel, Marx’ın İktisadi Düşüncesinin Oluşumu, s. oluşturulmuş bir sosyal gerçekliktir. Ama muştur” liğin, sömürünün içeriğidir Şu halde, para- 15 Kojin Karatani, “What makes Marx’s Capital so brilliant?”, YÜKSEL ARSLAN, ARTURE , KAPİTAL VI (SINIFLAR), para diğer taraftan kendisini var eden in- Paranın gayri şahsi ve insanın karşısına nın biçimini tartışmak yerine, bunun sömü- 09 April , (funduszeue.info sanların üzerine çıkmış ve onları aşan tan- yabancı bir güç olarak dikilen “tanrısal gücü” rü içeriğini tartışmak ve ortadan kaldırmak what-makes-marx-s-capital-so-brilliant). rısal/yabancı bir güç kazanmıştır. Paranın üzerine düşünmek bizi toplumsal üretimin daha anlamlı olur. Kripto paralar etrafında 16 David Harvey, Sermayenin Sınırları, s. 17 Marcel Mauss, Armağan Üzerine Deneme, s. Felsefesi’nin yazarı Georg Simmel parayı nasıl yapılaştığı üzerine düşünmeye sevk dönen tartışmalara bir de bu perspektiften 18 Karl Marx: “Bundan dolayı, Galiani, değer, kişiler arası bir Hegel’ci bir referansla “nesnel tin” olarak edebilir. Marx Grundrisse’de bu bağlamda bakılabilir. ilişkidir (…) derken şunu eklemeliydi: maddi şeylerin perdele- diği bir ilişki” (Kapital, cilt 1, s. 84, 30 no’lu dipnot). kavrar. Nesneldir, çünkü gayri şahsidir. Tin- şöyle diyor: “Üretimin toplumsal karakterinin 19 David Harvey, Seventeen Contradictions and the End of Ca- seldir, çünkü toplumsal ilişkiler alanı içine artması sonucunda paranın gücü de artar, yani Marx ve Nietzsche pitalism, s. gömülü, toplumsal genelliği haiz olan bir değişim ilişkisi kendisini üreticilere dışsal ve Bu iki düşünürü karşı karşıya koymak yerine 20 Kojin Karatani, Dünya Tarihinin Yapısı, s. 21 Aktaran: Antonio Negri, Marx Ötesi Marx, s. gerçekliktir. onlardan bağımsız bir güç olarak kurar. Baş- birlikte ele almak da mümkün. İlk birikim ve 22 Aktaran: Michael Löwy, Demir Kafes, s. Para sosyal ilişkiler alanı içine gömülü langıçta üretimi tetikleyen bir araç olarak orta- artık değer ile nihilizm sorunu etrafında iki 23 M. Hardt ve A. Negri, Meclis, s. 24 Antonio Negri, Marx Ötesi Marx, s. olduğu için İlişki olarak kavranması gerekir. ya çıkan şey, üreticiye yabancı bir ilişki haline boyut öne çıkarılabilir: 25 Friedrich Nietzsche, Ahlakın Soykütüğü Üstüne, s. Bu açıdan, deneyim alanı içinde yer almaz, gelir” a) Ceza-işkence-şiddet dolayımıyla bir 26 Jason Read, Sermayenin Mikropolitikası, s. duyusal değil düşünseldir. Ama paranın Anarşist Alman düşünür Gustav Landau- “bellek” oluşturmak, buradan da “akla” 27 Marshall Berman, Katı Olan Her Şey Buharlaşıyor, s. 28 Aynı eser, s. 72 EXPRESS · GÜZ GÜZ · EXPRESS 73

<?xml version="" encoding="UTF-8"?> <Error><Code>SignatureDoesNotMatch</Code><Message>The request signature we calculated does not match the signature you provided. Check your key and signing method.</Message><AWSAccessKeyId>AKIATUSBJ6BAA5R2VEHO</AWSAccessKeyId><StringToSign >GET /funduszeue.infonts//KapitaliOkumakyg,%20gencer%20revize,%20son %funduszeue.info</StringToSign><SignatureProvided>xF9X/ZtmWngOLwv6Ru9HyDjhwag=</Signatu reProvided><StringToSignBytes>47 45 54 0a 0a 0a 31 36 30 30 34 32 34 31 33 37 0a 2f 61 63 61 64 65 6d 69 61 2e 65 64 75 2e 64 6f 63 75 6d 65 6e 74 73 2f 36 34 34 36 31 35 37 35 2f 4b 61 70 69 74 61 6c 69 4f 6b 75 6d 61 6b 79 67 2c 25 32 30 67 65 6e 63 65 72 25 32 30 72 65 76 69 7a 65 2c 25 32 30 73 6f 6e 25 32 30 68 61 6c 69 2e 64 6f 63 78</StringToSignBytes><RequestId>E09EFDCBA4</RequestId><HostId>Eu3gpzCDQ6eHQ1 XpFoon4/zBXmlpbtJ31Dh9xHbLo0wf10hg31meIvU3vo7RKNoqO2jC8rEpvOE=</HostId></Error>

Kerme adı bulmaca körfezinin diğer

Gökova Körfezi veya Kerme Körfezi (Yunanca: Κεραμεικός κόλπος, Latince: Ceramicus Sinus), Türkiye'nin güneybatısında, Bodrum Yarımadası ve Datça Yarımadası arasında uzanan Ege Denizi köfunduszeue.infoşık km uzunluğunda dar bir körfezdir. Körfezin çıkışında İstanköy Adası yer alır. Kıyı uzunluğu km kadardır.

Internetteki arama motorlarının ulaşamadığı alan bulmaca

Sağ ve solun ortak adı bulmaca

5 Ağu — Kare ve çengel bulmacada sorulan 'Kerme Körfezi'nin Diğer Adı' sorusunun yanıtı 6 harflidir ve cevaba ise Gökova yazabilirsiniz.

Diğer bulmaca

Ege Denizindeki Güllük körfezinin eski adı bulmacalarda sıklıkla karşılaşabileceğiniz bir bulmaca sorusudur. Kare ve çengel bulmacalarda geçen 'Ege Denizindeki Güllük körfezinin eski adı' sorusunun bir cevabı vardır ve cevabı 8 harflidir.

Adı körfezinin kerme diğer bulmaca

Körfezin bilinen en eski adı "Pers Körfezi"dir. Ancak körfez kıyılarının Arap fetihleriyle ele geçmesi ve Arap denizcilerin Asya kıtasında koloniler kurabilecek kadar gelişmesi sonucu aynı ismin Arapça telaffuzu olan "Halic-i Fersi" tanımı doğmuştur.

S. H. Longrigg, Four Centuries of Modern Irak, Oxford , s. ,

Aşağıda, Ege Denizindeki Güllük körfezinin eski adı için doğru cevabı bulacaksınız, eğer bulmaca'ü bitirmek için daha fazla yardıma ihtiyacınız olursa navigasyonunuza devam edin ve Arama fonksiyonumuzu deneyin.

Arkadaşlarınızla kelime türetme ya da kelime bulmaca oyunları mı oynuyorsunuz? Kelimelerle ilgili çalışmalarınız ya da araştırmalarınız mı var? Kelime bulucu size bu konularda fazlasıyla yardımcı olacak. İstediğiniz harfleri yazın, kelime bulucu elinizdeki karışık harflerden kelime bulma yeteneğini ve elinizdeki harflerle yazılabilecek tüm olası Türkçe kelimeler listesini göstersin. İsterseniz Jokerli kelime bulucu sayfasını kullanarak kelime bul isteklerinizi gerçekleştirebilirsiniz. Jokerli kelime bulucu aracı, karışık harflerden hazır Türkçe kelime bulmaca konusunda rakipsiz olduğunu, sizi karışık kelimelerden kurtararak ve yazdığınız harflerden oluşan bütün olası Türkçe kelimeleri listeleyerek gösterir.

Bekir Kütükoğlu, Osmanlı-İran Siyâsî Münâsebetleri: , İstanbul , Giriş.

Diğer adı körfezinin bulmaca kerme

Umanlılar’ın körfez ticareti üzerindeki bu etkinlikleri yanında Avrupalı güçler de doğu-batı ticaretinde söz sahibi olmak gayesiyle bölgeye gelmişlerdir. Hindistan’a doğru yola çıkan Vasco da Gama ’de Doğu Afrika kıyılarından geçerek Melindi’de Arap denizcisi Ahmed b. Mâcid’in yardımını alarak Calicut’a varmıştır. Portekizliler daha sonra Ümitburnu’ndan dolaşıp oradan Akdeniz’e ulaşmışlar ve doğu ticaret yolunu bu yöne çevirmişlerdir. Bu arada Vasco da Gama’nın Hindistan taraflarında gemiyle müdafaasız ve silâhsız olarak seyahat eden hacı adaylarına reva gördüğü insafsızca davranışlar bilinmektedir. Portekizliler bölgedeki zalimane hareketlerine rağmen hıristiyan Batı tarafından devamlı şekilde desteklenmişlerdir. ’da Alfonso de Albuquerque Hindistan’a doğru seyahate çıktı. Hindistan yolunda Albuquerque, körfezin girişindeki Maskat ile birlikte bölgedeki Suhâr, Hor Fekkan ve Hürmüz’ü ele geçirerek Portekiz’in körfezdeki pozisyonunu kuvvetlendirmiş ve bunun Kızıldeniz ticareti bakımından da çok önemli olduğuna dikkat çekmiştir. XVI. yüzyılın sonlarına doğru da Hollanda ile İngiltere körfez ticareti üzerinde şanslarını deneme girişiminde bulunmuşlardır.

" Maddeden mi nereden geldiği belirsiz olan bu kıymet son tahminime göre bazı bölgelerin toprak mahsulündendir. "

Adı kerme diğer bulmaca körfezinin

Değişiklikleriniz taslak olarak tarayıcınıza kayıt edilir. Kapatıp daha sonra devam edebilirsiniz.

Yüzölçümü km2’ye varan bu iç denizin Irak kıyılarında Şattülarap’ın ağzından başlayarak Hürmüz Boğazı çıkışına kadar olan uzunluğu km., eni ise kilometredir. Araplar tarafından el-Halîcü’l-Arabî, İranlılar tarafından Halîc-i Fârisî ve bölgede bir dönem hâkimiyet kurmuş olan Osmanlılar tarafından da Basra körfezi olarak adlandırılmıştır. İstahrî ve İbn Havkal gibi eski İslâm coğrafyacıları ise eserlerinde bu körfezi ve hatta Hint Okyanusu’nu Bahr-i Fâris olarak göstermişlerdir. XVI. yüzyılın başlarında Basra ve Lahsâ’nın (el-Ahsâ, el-Hasâ/el-Hisâ) fethiyle Osmanlı Devleti sınırları içine giren körfezin batı kıyıları zamanla bazı idarî değişikliklere uğramış ve I. Dünya Savaşı’na kadar Osmanlı hâkimiyetinde kalmıştır. Körfezin kıyılarında yer alan Fav, Basra, Küveyt, Katîf, Uceyr, Bahreyn, Katar, Ebûzabî, Maskat, Benderabbas, Lince ve Bûşehr gibi iskeleler tarihî liman ve kıyı şehirlerini oluşturmuştur.

Körfezinin kerme diğer bulmaca adı

Ayağa kalkmak: KIYAMAyağa vurulan halka,köstek,pranga:BUKAĞIAyağı kayma,sürçme: ZEL Ayağı sakat olan:ÇOLPAAyağı sekili at: ALABACAKAyağına çabuk,atik,çevik:ÇALAKAyak: KADEMAyak bakımı:PEDİKÜRAyak bastı parası: KADEMİYEAyak bilekliği: HALHALAyak takımı:PARYAAyak topu: FUTBOLAyakkabı bağı:BAĞCIKAyakkabı boyama: LOSTRAAyakkabı çekeceği: KERATAAyakkabı kalıbının çapı: LORTAAyakkabı yapıştırıcısı: ÇİRİŞAyakkabı,çanta yapımında kullanılan parlak deri: RUGANAyakkabıcılıkta kenar düzeltmek için kullanılan metal alet:MAKİNETAAyakkabıların altına çakılan demir: NALÇAAyakkabının altını kalınlaştırmak için yerleştirilen parça: FİYAPAAyakkabının ön tarafında dikişle ayrılmış burun bölümü: MASKARATAAyakkabının üstünden bacağın alt bölümüne değin sarılan,kumaş yada köseleden yapılmış bir tür tozluk:GETRAyakkabının yumuşak olan üst bölümü: SAYA 

Online casino

Bulmaca Sözlüğü, Bulmacada, Kare bulmaca, Çengel bulmaca, kelime avı, boşluk doldurma, kelime yerleştirme, günün bulmacası, kare karalamaca gibi bulmacalarda sorulan Ege Denizindeki Güllük körfezinin eski adı sorusuna verilebilecek cevaplardan bazıları sayfamızda yer almaktadır.

Günün bulmacası, kare bulmaca. "Günün manşetlerini ve en çok okunan haberlerini her sabah e-postanızdan takip etmek için Habertürk bültene üye olun."

Kerme Körfezi'nin diğer adı Cevapları CodyCross Bu bulmacanın çözümü 6 harftir ve G A harfi ile başlar Aşağıda, Kerme Körfezi'nin diğer adı için doğru cevabı bulacaksınız, eğer bulmaca'ü bitirmek için daha fazla yardıma ihtiyacınız olursa navigasyonunuza devam edin ve Arama fonksiyonumuzu deneyin. çözüm "Kerme körfezi'nin diğer adı"

Bunlar beni kesmez diyorsanız merak etmeyin kelime bulma yardımcısı tam sizin için. İstediğiniz şekilde aramalar yaparak kelime listeleri oluşturabilirsiniz. Yazdığınız harflerle başlayan Türkçe kelimeler mi görmek istiyorsunuz, kelime listeleri emrinizde, ya da girdiğiniz harflerle biten kelimeleri mi merak ediyorsunuz? İçinde aradığınız harflerin veya ifadenin geçtiği kelimeleri mi öğrenmek istiyorsunuz? Merak etmeyin kelime listeleri sayfası kelime listeleme isteklerinizin hepsini anında yerine getirebilir. Hazır kelime listeleri ile Türkçe kelimeler konusunda kapsamlı bir başvuru ve bilgi kaynağıdır.

Adı kerme diğer körfezinin bulmaca

Kerme Körfezi'nin Diğer Adı · Çocuklara Matematik Öğreten Boncuklu Alet · Kwangjin Parkı'nın Bulunduğu Konya Ilçesi · Fazla Kilolu Kişi · Kitapların Bitimine

1win turk

II. Dünya Savaşı’ndan sonra ’de Hindistan’ı kaybeden İngiltere körfeze karşı tutumunu değiştirdi. Hindistan’daki sömürgelerini korumak gayesiyle önceleri gerekli gördüğü körfezdeki askerî gücünü zayıflattı. Petrol bulunmasıyla bu defa bölgenin iktisadî önemi ön plana çıkmış oldu. İngilizler Uman, Şârika ve Bahreyn’deki son askerî güçlerinin de yüklü masrafları karşısında geri çekilmek zorunda kaldılar. 19 Haziran ’de ilk önce Küveyt bağımsızlığına kavuştu. ’de İngiltere körfez ülkelerinden tamamen çekildi ve 14 Ağustos ’de Bahreyn, 1 Eylül ’de Katar, 2 Aralık ’de de Birleşik Arap Emirlikleri istiklâllerine kavuştular. Böylece körfez ülkeleri XX. yüzyılın son otuz yılında modern dünyanın bağımsız devletleri olarak yerlerini aldılar. Bugün körfezde sınırı olan ülkeler İran, Irak, Küveyt, Bahreyn, Suudi Arabistan, Katar, Birleşik Arap Emirlikleri ve Uman’dır. Bu ülkeler arasından Irak ve İran dışındaki altı körfez ülkesi, 25 Mayıs ’de bir araya gelerek kurdukları Körfez İşbirliği Konseyi (Gulf Cooperation Council, el-Meclisü’t-teâvünü’l-Halîcî) ile ekonomik, kültürel ve sosyal meselelerde iş birliği ve yardımlaşma içine girmişlerdir. Konseyin aldığı prensip kararları adım adım gümrük duvarlarının, vizelerin kaldırılmasını ve serbest ikametle iş kurma serbestliğinin getirilmesini hedeflemektedir. Haziran ’de, Körfez İşbirliği Konseyi’ne üye devletlerin maliye bakanları genel olarak yatırım, petrol, gümrük duvarlarını kaldırmak, banka muamelelerini kolaylaştırmak ve malî meselelerde koordinasyon yapmak üzere anlaşmaya vardılar. Bu anlaşma ilk ürününü Kasım ’de 2,1 milyar dolarlık bir yatırım fonunun kurulması şeklinde verdi. Mart ’te gümrük duvarlarında bir gevşeme oldu, ülkeler arasında birlikte iş kurma ve çalışma hakları tanındı, ortak yatırımlarla tesisler kurulmaya başlandı ve ülkeler arası ulaşım hizmetleri artırıldı. Ocak ayında ortak telekomünikasyon şebekesi kurulmasına karar verildi. Petrol ihracatında görülen körfezdeki yükleme sıkıntılarını hafifletmek gayesiyle borularla nakledilecek petrol için açık denizde sahili bulunan Uman’da yükleme limanları yapılması kararlaştırıldı. Hürmüz Boğazı’nın taşımacılıktaki tehlikeli durumu ve İran’ın boğazı kapatma tehdidi de böylece ortadan kaldırılmak istendi.

Basra körfezi, sekiz yıl devam eden İran-Irak Savaşı’nda () ve Irak’ın Küveyt’i işgal etmesi üzerine başlayan Körfez Savaşı’nda (17 Ocak Şubat ) büyük bir tahribata uğradı. ’de Irak’ın İran’a saldırmasıyla başlayan İran-Irak Savaşı’nda, körfezden batıya giden petrol nakliyatının aksamaması ve emniyet altında tutulması amacıyla Amerika Birleşik Devletleri ve bazı Batılı ülkelerin buraya gönderdikleri savaş gemileriyle bölge denetim altında tutuldu. Savaş sırasında petrol yüklü tankerlerin ve her iki ülkeye ait petrol tesislerinin roket ve füzelerle karşılıklı vurulması körfezde ciddi tehdit oluşturdu. Vurulan tanker ve tesislerden denize sızan petrol çevre kirliliğine ve yangınlara sebep olurken temizlenmesi de büyük bir problem teşkil etti. 3 Temmuz tarihinde yolcu taşıyan İran’a ait bir uçağın Amerika Birleşik Devletleri filosundan yanlışlık sonucu fırlatılan bir füzeyle düşürülmesi, bölgenin ve bütün dünyanın geniş tepkisine sebep oldu. İran’ın Birleşmiş Milletler’in sayılı ateşkes kararını kabul etmesiyle son bulan bu savaş Basra körfezinde çeşitli acılarla büyük bir tahribat bıraktı.

Ocak ’de toplanan savunma bakanları körfez için ortak bir savunma planı geliştirmeye çalıştılar. Plana göre körfezin iç ve dış emniyeti ortaklaşa sağlanacak ve ortak bir hava gücü oluşturulacaktı. Ekim ’te kara kuvvetleri, ’te hava kuvvetleri ortak manevralar yaptılar. ve yıllarında Körfez İşbirliği Konseyi üyeleri Avrupa Topluluğu yetkilileriyle görüşerek petrokimya ürünlerini doğrudan pazarlama yollarını araştırdılar. Ayrıca Avrupa Topluluğu ile doğrudan ticaret yapabilmenin imkânları araştırıldı; ’da da aynı çerçeve içinde Amerika ve Japonya ile görüşmeler yapıldı.

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Fenerbahce trabzonspor maci canli izle

Gökova Körfezi. Bir diğer ismi Kerme körfezi ya da İstanköy körfezi olarak da bilinen Gökova körfezi, Ege bölgesinin güney kıyılarında yer alan bir körfezdir. Kuzeyde Bodrum ve güneyde Datça yarımadaları arasında yer almaktadır. Gökova körfezinin doğusunda Akyaka, batısında ise Yunanistan'a ait Kos adası yer

Kerme körfezinin bulmaca diğer adı

Bulmacalar ülkemizde gencinden yaşlısına 7 den 70’e hemen herkesin zaman geçirmek için ilgilendiği hobilerin başında geliyor. Zekayı güçlendirmesi, hafızayı tazelemesi, genel kültürü arttırması ve kelime dağarcığını zenginleştirmesi yönüyle dikkat çeken bulmacalar yapılarına göre farklı türlerde ayrılırlar. Dünyaca kabul gören ve ülkemizde de sevilen belli başlı bulmaca türleri şunlardır:Çengel: Çengel bulmacanın bir diğer adı da kare bulmacadır. Yan yana veya alt alta yazılmış karelere sorulan soruya uygun harf ve kelimelerin yerleştirilmesi ile yapılıfunduszeue.info: Halka bulmacaların yapısı kare bulmacada benzer. Her halka kendi içinde saat yönünde ve ters yönde olmak üzere çözülüfunduszeue.infoıgen çengel: Altıgen şeklinde olan bulmaca türüdür.Sözcük avı: Bulmacada sorulan soruya uygun cevabı harf kombinasyonlarıyla oluşturmak funduszeue.infoalar zeka, mantık, hafıza ve dikkat yönünden insanlara faydalıdır. Doktorlar, yaşlı insanlara hastalıklardan korunmaları için düzenli olarak bulmaca çözmelerini tavsiye ederler. Sitemizde, bulmacalarda sorulan kelim-deyim-cümle-eş anlam ve deyişlerin cevaplarını ve bulmaca anlamlarını bulabilirsiniz. Sitemizde on binden fazla bulmaca terimi ve cümlesinin anlamını ve cevabını bulabilirsiniz. Arama yaparak kolaylıkla çözümlere ulaşabilirsiniz.

Oyun çözümünü arıyorsanız : CodyCross bilmece için Kerme Körfezi'nin diğer adı, o zaman doğru konudasın. Aslında, bir sonraki seviyeye geçmenizi sağlayacak tüm bulmacaları çözebildim. Cevaplari CodyCross Kerme Körfezi'nin diğer adı : Ana konuya geri dönmek için lütfen buraya tıklayın: Codycross Cevaplari

Adı kerme diğer körfezinin bulmaca

Kalan bölümlerle ilgili daha fazla bilgiyi CodyCross Antik Mısır Grup Bulmaca 3 cevaplarında ana sayfada bulabilirsiniz.

Bulmaca adı diğer körfezinin kerme

Richard N. Frye, “The Persian Gulf and Changes in Nomenclature”, Jerusalem Studies in Arabic and Islam, XIII, Jerusalem , s.

Bulmaca sözlük, Bulmaca sözlükleri, Bulmaca Kelimeleri, Bulmaca Cevapları, Bulmaca ve Cevapları. Bulmaca sözlüğü bulmacalarda çıkan sorulardan oluşan bir sözlük oluşumudur. Bulmacada çıkan bilemediğiniz soruları arayarak kolayca bulabilmenizi sağlar.

1 yanıtKerme Körfezi'nin Diğer Adı bulmaca cevapları en iyi cevabı 6 harfleridir. Bulmaca Cevap ve İpucu.

• Amatic (Book of Aztec, Lovely Lady, Book of Fortune);
• Yggdrasil (MultiFly!, HippoPop, Cazino Cosmos);
• NetEnt (Space Wars, Dead or Alive 2 Feature Buy, Divine Fortune);
• Play’n Go (Book of Dead, Legacy of Dead, Rich Wilde and the Tome of Madness);
• Thunderkick (Midas Golden Touch, Big Fin Bay, Beat the Beast: Griffin’s Gold);
• Microgaming (The Finer Reels of Life, Immortal Romance, Book of Oz);
• Red Tiger (Gonzo’s Quest Megaways, What the Fox MegaWays, Wild Hot Chilli Reels);
• Spinomenal (Majestic King, Book of Guardians, 4 Horsemen);
• Boongo (Sun of Egypt 2, Book of Sun: Multichance, Hit the Gold!).