Hüsrevi Şirin Kimin

kaynağı değiştir]

Hüsrev ile Şirin konusu ilk defa yüzyılda Firdevsî’nin Şehnâme’sinde yer aldı. Şehnâme'de de tarihsel olaylar, siyasi mücadeleler anlatılmıştı. yüzyılda Nizâmî-i Gencevi kaleme aldığı Hüsrev ü Şirin adlı mesnevide Hüsrev’in aşkını hareket noktası olarak aldı ve bu aşk macerası, daha sonra benzerlerinin yazılacağı bir klasik konu haline geldi. Nizâmî'nin eserinden ilham alınarak elliden fazla şair tarafından aynı konu işlendi.^[2] Hüsrev, Şirin ve Ferhad'ın başından geçenleri müstakil bir eser olarak ortaya koyanların yanında başka eserlerin içinde küçük Farsça manzumeler halinde işleyenler de oldu.^[3] 14 .yüzyılda Altın Orda şairi Kutb’un Harezmi Türkçesine Nizâmî’den tercüme ettiği Hüsrev ü Şîrîn ile bu klasik öykü, Türk edebiyatına girdi.

Öyküde, Şirin'e aşık olan Ferhat adında üçüncü bir karakter vardır. İlk Hüsrev ü Şirin mesnevilerinde çok az yer verilen Ferhat karakteri, daha sonra yazılan mesnevilerde öne çıkmış ve kimi şairler Ferhat'ın baş kahraman olduğu eserler yazmıştır. İlk defa Ali Şir Nevayi olayları ve kahramanların rolünü tamamen değiştirerek eseri “Ferhat u Şirin” adıyla yepyeni bir tarzda edebiyata kazandırdı.^[4] Türk halk edebiyatına da Ferhat ile Şirin öyküsü olarak geçti.

Başlıca versiyonları[değiştir kaynağı değiştir]

Perhad'ın Şirin'i ve atını taşıması

Madayin Hükümdarı Hürmüz, çocuğunun olmasını çok istemektedir. Sonunda oğlu olur, ona Hüsrev Perviz adını verir. On üç yaşına geldiğinde Hüsrev bir gece rüyasında dedesini görür. Dedesi ona Allah tarafından kendisine bahşedilecek dört güzel şey olduğu haberini verir. Bunlar "Şebdiz" isimli at, "Barbed" isimli müzisyen, bir taht ve güzel bir sevgilidir. Hüsrev bu vaatlerin gerçekleşeceğine yürekten inanır.

Hüsrev, Ermen Melikesi Mihin Banu ile Mihin Banu'nun yeğeni güzel Şirin'in hikâyesini duyunca Şirin'e aşık olur ve onu istemek üzere adamlarından Şavur'u Şirin'in yaşadığı Ermen'e gönderir. Şavur, Şirin'e Hüsrev'in resmini gönderince Şirin de Hüsrev'e aşık olur, Şebdiz adlı atına binip Hüsrev'i aramaya çıkar. Hüsrev sevgilisinden haber beklerken düşmanları, onun babasının tahtına göz diktiği söylentisini yayarlar. Hürmüz oğlunu zindana attırmak ister. Bunun üzerine Hüsrev, sevgilisinin memleketi Ermen'e doğru yola çıkar. Şirin ile Hüsrev bir pınar başında karşılaşır ama birbirlerini tanımaz ve yollarına devam ederler. Şirin, Hüsrev'in kasrına gelip onun ayrıldığını öğrenince orada beklemeye karar verir. Medayin'de kendisi için bir kasır yaptırır. Hüsrev'i beklerken avla ve eğlencelerle meşgul olur. Hüsrev ise Ermen ülkesine varmıştır. Mihin Banu onu içki alemleriyle oyalar.

Hüsrev, ülkesinde isyan olduğu ve tahtın kendisine kaldığı haberini alınca ülkesine döner. Fakat asi kumandan ile yaptığı mücadelede yenilir ve Ermen'e döner. Şavur ile birlikte Ermen'e dönmekte olan Şirin ile karşılaşır. Hüsrev, Şirin ile evlenmek istese de Şirin Hüsrev'e önce tahtını yabancı ellerden kurtarması gerektiğini söyler. Bunun üzerine Hüsrev, Rum kayserinden destek alarak tahtını kurtarmaya çalışır. Rum kayseri, ona bir ordu verir ve kızı Meryem ile evlendirir. Hüsrev, tahtını ele geçirir.

Şirin de bu arada Mihin Banu'nun ölümü ile Ermen tahtına çıkar. Fakat Hüsrev'in aşkını unutamamıştır ve tahtı bırakarak Medayin'de daha önce yaptırdığı saraya yerleşir. Sarayda taze süt bulamayınca taze süt içmeye alışık olduğundan Şavur'dan bir çözüm bulmasını ister. Şavur, saraya otlaktan taze süt getirmek için bir su yolu yaptırmak üzere Perhad adında bir mimar-mühendis bulur. Perhad kısa zaman içinde ham bir su yolu hem de kasrın önüne bir havuz ve çeşme yapar. Şirin, onu mal ve para ile ödüllendirir ama gördüğü andan itibaren Şirin'e aşık olan Perhad, paraları bırakıp çöllere düşer.

Hüsrev, Meryem ile evli olmasına rağmen Şirin'i unutamamıştır. Perhad'ın Şirin'e aşkını işitince kıskanır. Ferhad'ı oyalamak için bir yol bulur: Ona, Bisütun adlı dağı yarıp bir tünel açmasını, eğer bu zor görevi başarırsa Şirin'e kavuşabileceğini söyler. Perhad, sarp ve kayalık dağı yarmayı başarırsa Hüsrev'in Şirin'den vaz geçmesi şartıyla bunu kabul eder. Yapılacak iş çok güç olsa da Perhad aşkının gücüyle dağı yarmaya başlar.

Onu görmeye gelen Şirin'i yanında gördüğü zaman Perhad kendinden geçer. Şirin bir kadeh gül suyu vererek Perhad'ı ayıltır. Dağdan inerken atının ayağı sakatlanan Şirin'i Perhad atı ile beraber i sırtına alıp kasra kadar götürdükten sonra dağa çalışmaya döner. Hüsrev, bu olanları duyunca Perhad'ın hızını kesrnek için ona Şirin'in öldüğü haberini yollar. Bu yalana inanan Perhad kendini dağdan atar. Onun intiharından kısa süre sonra Meryem de ölür.

Perhad'ın ölümü ile Hüsrev ile Şirin birbirine kavuşur. Hüsrev'in rüyada gördüklerinin tamamı gerçekleşmiştir. Öykünün sonunda yaşlanmaya başlayan Hüsrev, yardımcısı Büzürgümid'i çağırarak ondan devran işinden haber vermesini ister. Büzürgümid ona Hakk'ı, ilk yaratılan şeyi, akıl ve nefsi, felekleri, nebat ve hayvanların meydana gelişini ve türlerini anlatır. Eser, bu konuşmayla son bulur.

Ayrıca bakınız[değiştir

nest...

159465 159466 159467 159468 159469