Bel Soğuk Algınlığı

Soğuk hava denilince aklımıza ilk olarak soğuk algınlığı ve grip gibi üst solunum yolları enfeksiyonu geliyor. Oysa soğuğun yol açabildiği birçok sorun var. Bunlardan biri de; omurga sağlığımıza dikkat etmediğimiz takdirde bel ağrısına yol açması. Hatta, dejenere olmuş omurgalarda bel fıtığını bile tetikleyebilmesi. Eklemlerimiz zaman içinde çeşitli nedenlerde dejenerasyona uğradığı için aslında herkes az veya çok soğuktan etkilenir. Ancak düzenli egzersiz yapmayan, fazla kilosu olan veya kireçlenme sorunu yaşayan kişilerin omurgaları soğuğa karşı daha dayanıksız olur. Bu nedenle belimizi soğuk havadan korumak çok önemli.

Vücudumuzdaki birçok bölgede olduğu gibi, omurgada da yer alan eklemler yıllar içinde “dejenerasyon” denilen birtakım değişikliklere uğrar. Bu değişimi artıran etkenler ise egzersiz yapılmaması, kiloya bağlı olarak eklemlere binen stres ve ters hareketlerde bulunmak. Bunun sonucunda eklemlerin çevresindeki kaslar ile bağlar gerilir, kireçlenir, çevresindeki kaslar zayıflar ve kasların boyu kısalır. Eklem ve çevresindeki tüm bu olumsuz değişimler “dejenerasyon” olarak adlandırılır. Kas ile bağların gerilmesine yol açan bir başka etken de; soğuk hava. Hemen hepimizin yakındığı soğuk hava nedeniyle kas ile bağlar gerilince, belimizde ağrı oluşur. Soğuk nedeniyle gelişen ağrının derecesi ise kişiden kişiye değişir. Kimi insanlar belin arkasında hafif bir ağrı oluştuğundan yakınırken, kimileri ise beli tamamen tutulduğu için hiç hareket edemediğinden yakınır.

Soğuk hava doğrudan bel fıtığına sebep olmaz. Ancak eklemlerde sorun varsa, bel fıtığına zemin hazırlayabilir. Soğuk hava, özellikle bel sağlığına dikkat etmeyen kişilerin omurgasında yer alan eklemlerdeki kas ile bağların gerilmesine yol açıp, bel fıtığını tetikleyebilir. Bunun sonucunda, örneğin normalde yerden 5 kiloyu kaldırdığınızda belinizde hiçbir sorun oluşmazken, soğuk hava nedeniyle omurgada yer alan eklem çevresindeki kasların gerilmiş, kas boyu kısalmış ve gücünü yitirmiş olması nedeniyle bel fıtığı gelişebilir.

Ağrınız varsa, hareket etmekten kaçının

Toplumda hareket etmenin bel ağrısına iyi geldiği yönünde yanlış bir inanış var. Sanılanın aksine hareket etmek, omurganın daha da stres altında kalmasına, zorlanmasına sebep olur. Bu nedenle beliniz ağrıdığında yapmanız gereken şey hareket etmekten kaçınmak ve doktorunuzla görüşünceye dek, istirahat etmek olmalı. Bel ağrısı tedavisi altta yatan nedene göre değişir. Bel ağrısının yüzde 95’i soğuk hava ve belin kaldıramayacağı kuvvet altında kalması gibi mekanik nedenlerden kaynaklanır. Bu durumlarda medikal tedavi ve istirahat yeterli gelir. Ancak kas gevşetici ve ağrı kesici ilaçlar gelişigüzel alındığında mide-bağırsak patolojileri gibi yan etkiye yol açabildikleri için doktor önerisi olmadan kesinlikle kullanılmamalı. Ağrıların yüzde 5 gibi küçük bir oranının nedeni ise bel fıtığıdır. Eğer ağrıya bel fıtığı veya kanal darlığı gibi patolojiler de eşlik ediyorsa, bu durumda cerrahi yönteme başvurmak gerekebilir.

Belinizi 8 adımda soğuktan koruyun!

Pek çok kişinin yakındığı bel ağrısına neden olan ağır eşya taşıma ve aşırı kilo alımı gibi birçok etken var. Soğuk hava da bel ağrısına yol açan faktörlerden biri. Aslında kış mevsiminde alacağınız birkaç basit önlemle soğuk hava nedeniyle gelişen bel ağrısından korunabilirsiniz:

1. Soğuk havada dışarıya çıktığınızda kalın giysiler giyin,
2. Klimanın doğrudan omurganıza gelmesini önleyin,
3. Çok sıcak bir ortamda bulunuyorsanız, aniden soğuk ortama çıkmayın,
4. Her gün düzenli olarak egzersiz yapın,
5. Spor yaparken terliyorsanız, çamaşırlarınızı sık sık değiştirin,
6. Fazla kilolarınızdan kurtulun,
7. Bir saatten fazla oturmayın veya ayakta kalmayın,
8. Ağır bir yük taşımayın veya çevrenizden destek alın.

Neisseria gonorrhoeae adlı bakterinin yol açtığı bel soğukluğu, cinsel yolla bulaşan bir hastalıktır. Vücudun ılık ve nemli bölgelerinde enfeksiyon oluşumuna neden olmaktadır.

Bel soğukluğu neden olur?

Bel soğukluğu, neisseria gonorrhoeae adı verilen bakterinin cinsel ilişki ile bulaşması nedeni ile oluşur. Erkeklerde gonorenin primer yerleşim yeri anterior (ön) üretradır.

Gonore, gram negatif diplokok olup, endotoksik mukopolisakkaridler içerir. Etken tarafından üretilen IgA-proteaz enzimi; üretra, endserviks ve tüplerin üzerindeki IgA proteinini eriterek mukoza epitel hücrelerine tutunur ve daha sonra polimorfonükleer lökosit yanıtı gelişir. Submukozal mikroapseler ve püy eksudasyonu gelişir. Nötrofiller organizmaları fagosite eder fakat gonore hücre içi lizis mekanizmalarından kaçarak hücre içi çoğalmaya devam eder. Bu sayede gram boyamada lökositler içinde çok sayıda diplokoklar görülür.

Bel soğukluğu olan bir erkekle ilişkide bulunan kadında %60 enfeksiyon gelişim gösterir. Enfeksiyon kadınlarda en çok rahim ağzında yerleşim gösterir. Vajinal bölgenin yapısı nedeni ile bu bakteri vajene yerleşemez.

Rahim ağzı dışında bu bakteri ve vajinanın giriş kısmındaki bartholin bezlerine yerleşim gösterebilir. Hastaların %80’inde belirli bir semptom görülmez. Enfekte olan kadınla ilişkide bulunan erkekte % oranında enfeksiyon gelişir. Bu hastalık, penis, vajina, ağız ve anüse dokunmak sureti ile bulaşır  ve spermin olması şart değildir. Bel soğukluğu cinsel temas, öpüşme ve dokunma ile bulaşmaktadır.

Bel soğukluğu nasıl bulaşır?

İnsandan insana direkt temas ile bulaşır. Korunmasız cinsel ilişki (vajinal, anal, oral) ile hem erkeklerde hem de kadınlarda risk oluşturur. Sadece sarılma, kucaklaşma birine dokunma ya da ortak tuvalet kullanımı gibi fiziksel temas ile ya da yüzme havuzları, klozet kapağı, banyo, havlu, bardak ya da çatal bıçak takımı paylaşarak bulaşmaz.

Bu bakteri vücut dışında, kuru bir yerde uzun süre yaşayamaz sadece ılık ve nemli yerlerde yaşayabilir. Bu nedenle bu hastalık cinsel ilişki ile bulaşır. Cinsel ilişki dışında dezenfekte edilmemiş seks oyuncakları ile de bulaşabilir.

Tedavi edilmediği taktirde ciddi komplikasyonlara neden olur. Penil üretra, vajen, rektum ve boğazda enfeksiyona neden olabilir. Hamile kadınlarda ortaya çıkarsa vajinal doğum sırasında bebeğe geçebilir. Bebeğe geçen bakteri genellikle göz bulguları ile kendini gösterir. Bel soğukluğu geçiren kişilerin diğer cinsel yolla bulaşan hastalıklara, özellikle de AIDS’e yakalanma şansı daha yüksektir.

Bel soğukluğunun görülme sıklığı nedir?

Cinsel yolla bulaşan hastalıklar arasında chlamidia’dan sonra en sık bulaşan ikinci hastalıktır. Erkekten kadına bulaşması daha kolaydır. Bel soğukluğu tedavisi görüp iyileşen kişiler tekrar bel soğukluğuna yakalanabilirler. Her yıl dünyada 50 milyon kişi bu hastalıktan etkilenmektedir. Sıklıkla yaşları arasında görülmektedir.

Erkekler için enfekte partnerle yapılan tek bir cinsel ilişkide gonoreye yakalanma riski %20, dört kez yapılan ilişkide bu oran %80’e çıkmaktadır. Kadınlarda ise enfekte partnerle yapılan tek cinsel ilişkide bulaşma riski %’tir. Enfekte olmuş 10 erkekten biri semptom vermezken, kadınların yarısı semptom vermeyebilir.

Erkeklerde bel soğukluğu belirtileri nelerdir?

Erkeklerde genellikle korunmasız ilişkiden sonra 3 ile 6 gün içerisinde koyu kıvamlı ve sürekli akıntı şeklinde kendini gösterir. En bulaşıcı dönem, bulguların henüz ortaya çıkmadığı periyottur. Erkeklerde görülen belirtiler daha belirgindir ve erkeklerde teşhis daha kolaydır. En sık rastlanan bulgular şunlardır:

• Üretral beyaz koyu kıvamlı akıntı
• Daha sık idrar yapma hissi
• Önce hafif, daha sonra şiddetli yanma hissi ve ağrı
• Akıntıdan sonra peniste şişme ve kızarıklık
• Testislerde şişme ve kızarıklık
• Rektumda ağrı
• Anal bölgede kaşıntı, akıntı ve kan gelmesi
• Dışkı yaparken zorlanma, ağrı ve kan gelmesi
• Boğaz ağrısı ve lenf bezlerinde şişlik

Kadınlarda bel soğukluğu belirtileri nelerdir?

ABD’de her 30 saniyede bir kadının bel soğukluğuna yakalandığı ileri sürülmektedir. Bazı kadınlarda bel soğukluğu ciddi semptomlara neden olmaz. Bazı belirtiler ortaya çıksa bile diğer enfeksiyonlar gibi bulgu vereceği için tanı koymak zorlaşır. Genellikle rahim ağzı iltihabına neden olur. Bartholin bezi tutulmuşsa, vajen girişinde şiddetli ağrılı şişlik bartholin apsesi gelişebilir. Kadınlarda en sık görülen semptomlar şöyledir:

• Vajinal akıntı
• İdrar yaparken yanma hissi
• Daha sık idrar yapma ihtiyacı
• Cinsel ilişkide ağrı
• Alt karın bölgesinde kasıklarda keskin ağrı
• Öğleden sonra ve akşam yükselen subfebril ateş
• Düzensiz âdet kanamaları

Bu şikayetleri olan kadınların partnerlerinde bel soğukluğu mevcut ise mutlaka uzmana danışması gerekir.

Bel soğukluğu gebeliği nasıl etkiler?

Hamile kadınlarda tedavi edilmeyen bel soğukluğu düşük riskini artırır. Erken doğum, bebek ölümlerinin en sık nedenidir. Düşük doğum ağırlığına neden olabilir.

Enfekte olan annelerden doğan bebeklerde, göz enfeksiyonları, körlük, kafa derisinde yaralar ve enfeksiyonlar oluşabilir. Yeni doğan döneminde antibiyotik tedavisi gerekli olabilir. Hamile kadınlarda bel soğukluğu tespit edilirse hemen tedavi edilmelidir. Bu şekilde hem annenin hem de bebeğin risklerini azaltacaktır.

Bel soğukluğu testleri

Teşhis genellikle erkekte üretra, kadında rahim ağzından alınan kültür ve direkt mikroskopi, antijen saptanması ve nükleik asit saptama teknikleri ile konur. Örnek genellikle idrar yaptıktan saat sonra alınmalıdır. Kadınlarda servikal ve vajinal akıntının değerlendirilmesi ile bel soğukluğu teşhis edilir.

Bel soğukluğu tedavisi

Akıntı başladıktan sonra partnere bulaşma olabilir. Eşlerin tedavisi prensibi ile her iki tarafın birlikte tedavi edilmesi gerekir. Bel soğukluğu hastalığında kadınlar genellikle taşıyıcıdır. Kadınlarda şikâyet geç dönemde ortaya çıkar. Tedavi 2 hafta uygulanmalıdır. Erkekte üretral akıntı başlayınca antibiyotik başlanır. Akıntı kesilse bile tedaviye 2 hafta devam edilmelidir.  Bu süre içinde cinsel ilişkide bulunulmamalı, bulunulcaksa mutlaka kondom kullanılmalıdır.

Bel soğukluğu kaç günde iyileşir?

Bel soğukluğunun tedavi süresi bulaşan bakteri miktar ve çeşitliliği ile bakterinin direnç durumuna göre değişebilir. Normalde tedavi 7 günde tamamlanır. Çoğunlukla gonore tedavi edildikten sonra ureaplasma, mycoplasma, chlamidya enfeksiyonları (non-gonokoksik üretrit) devam eder. Direnç ve bu mikroorganizmaların mevcudiyeti nedeni ile tedaviye bir hafta daha devam edilir.

Bel soğukluğu kendiliğinden geçer mi?

Bel soğukluğu kendiliğinden geçen bir hastalık değildir. Tedavi edici ya da koruyucu dozda ilaç tedavisi gerekir. Bakteri, antibiyotik tedavisi uygulanmadığı zaman vücuttan atılamayacağı için ilaç tedavisi görülmesi hastalığın ilerlememesi bakımından oldukça önemlidir. Aksi taktirde komplikasyonları ortaya çıkabilir. Eklem, kalp kapağı ve beyin zarlarına yerleşerek tahribat yapabilir. Antibiyotik tedavisi bu hasarları onarmayabilir.

Bel soğukluğu tedavi edilmezse ne olur?

Bel soğukluğu tedavi edilmez ise en sık gelişen komplikasyon epididimittir. Nadir de olsa prostatit, üretrit ve üretra darlıklarına neden olabilir. Ayrıca sperm yollarını etkileyerek kısırlığa neden olabilir. Penil ödem, lenfanjit, periüretral apse, seminal vezikülit, cowper ve tyson bezlerinde enfeksiyona neden olabilir.

Kadınlarda ise rahim ağzı iltihabı, üretrit ve bartholin apsesine neden olacağı gibi, tüplerde tıkanıklık ve kısırlığa neden olabilir. Bakteri kana karışıp eklem ağrısı ve şişliklere neden olabilir. Semptomlar tek ekleme sınırlı olmayıp, gezici eklem ağrısı şeklindedir. Ender de olsa gonokoka bağlı boğaz enfeksiyonu gelişebilir. Gonore bazan pelvik iltihaba neden olabilir. Enfeksiyon tüpler ve yumurtalıklara kadar ilerleyip kısırlığa neden olabilir. 

Bel soğukluğuna yakalanma riski nasıl azaltılır?

Bel soğukluğunun önlenmesinde en etkili yöntem cinsel ilişkide korunmaktır. Özellikle birden fazla partneri olan kişilerde bu hastalığın ortaya çıkma riski artar. Bel soğukluğu belirtileri taşıyan ya da bel soğukluğu tedavisi gören kişiler ile cinsel ilişkide bulunmaktan kaçınmak gerekir. Tek eşli cinsel yaşamın sürdürülmesi ve cinsel ilişki esnasında kondom kullanılması hastalığın bulaşma riskini minimuma indirir.

Bel soğukluğunun önlenmesi

Cinsel ilişkiden kaçınmak, bel soğukluğu ve HIV gibi cinsel yolla bulaşan virüslerden korunmanın en etkin yoludur. Aktif cinsel yaşantısı olan bireylerin, diğer enfeksiyonların da yayılmasını önlemek için alabileceği bazı önlemler şu şekildedir:

• Cinsel partner sayısının sınırlanması,
• Partnerin cinsel geçmişi hakkında bilgi edinilmesi,
• Her cinsel ilişkiye girildiğinde kondom kullanılması,
• Alkol gibi maddelerin kullanılmaktan kaçınılması,
• Düzenli olarak bel soğukluğu taraması yaptırılması,
• 25 yaşından küçük, cinsel olarak aktif kadınlar ile enfeksiyon riski yüksek yaşlı kadınların yıllık kontrolünü ihmal etmemesi,

İdrar yaparken yanma hissi, üretra, vajen, anüsten akıntı gibi rahatsız edici belirtiler ve semptomlar fark ederseniz, herhangi bir semptomunuz ve belirtiniz olmasa bile partnerinize bel soğukluğu teşhisi konmuşsa ya da hamileyseniz ve bel soğukluğu şüphesiniz varsa mutlaka doktorunuza başvurun.

Doç. Dr. İzak Dalva
Bayındır Söğütözü Hastanesi Üroloji Bölüm Başkanı