Babadan Emekli Maaşı Bağlanması Ne Kadar Sürer

Okurumuz Hatice T. “Kendi çalışmamdan dolayı SSK’dan yılında emekli oldum. Emekli aylığı almakta iken, SSK’ya tabi çalışmakta olan kocamı yılında kaybedince ondan dul aylığı bağlandı. 15 gün önce ise Emekli Sandığı’ndan emekli babamı kaybettim. Acaba babamdan dolayı da yetim aylığı bağlanabilir mi?” diye sordu.

Dul ve yetim kadınlara birden fazla aylık veya gelirin nasıl bağlanacağı konusu, değişik zamanlarda çıkan farklı kanunlar dolayısıyla, vatandaşın kafasını karıştırıyor. Aynı anda hem eşinden hem de anne-babadan aylık bağlanması, ölen kişilerin sigorta statüsü, ölüm tarihleri, cinsiyet ve aylık bağlanacak kişinin hangi statüde çalıştığına/emekli olduğuna göre değişiyor.

sayılı Sosyal Güvenlik Yasası’nın yürürlüğe girdiği 30 Eylül tarihinden önce SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı ve bankaların emeklilik sandıkları her biri ayrı kurallara tabi idi. Daha önce, eş veya annebaba farklı sosyal güvenlik kurumlarına (biri SSK, diğeri Bağ-Kur’a) tabi ise aynı anda hem eşten hem de anne – babadan aylık bağlanabiliyordu. sayılı yasanın yürürlüğe girmesiyle kız çocuklarının aynı anda eş ve anne-babadan dolayı aylık alma imkânı ortadan kalktı. Hem eş, hem de annebaba 30 Eylül tarihinden sonra ölmüşse, kız çocuklarının aynı anda dul ve yetim aylığı alması mümkün değil. Ancak, eş ya da anne-babadan birisi 1 Ekim tarihinden önce ölmüşse, sigorta statüleri de farklı ise her iki aylığı birden almak mümkün.

AYM’NİN İPTAL KARARI

Anayasa Mahkemesi sayılı yasayı, daha önce işe başlayan devlet memurları yönünden iptal ettiği için, sayılı Emekli Sandığı Kanunu’na tabi olarak işe başlamış olan kişiler ve bunların hak sahipleri bu sınırlamanın dışında tutuluyor. 1 Ekim tarihinden önce memuriyete başlamış olanlar ile bunların hak sahipleri sayılı yasadan etkilenmiyorlar.

Dolayısıyla SSK’dan emekli aylığı almakta olan Hatice hanımın eşi SSK’ya, babası Emekli Sandığı’na tabi olduğu için babasının ölümünden dolayı üçüncü aylığı alma hakkı bulunuyor. Üç aylığı da kesinti olmadan tam olarak alabilir.

ÇALIŞAN KADINA SSK VE BAĞ-KUR’DAN YETİM AYLIĞI YOK

Kız çocuğu çalışmıyorsa ve bekârsa bu durumu devam ettiği müddetçe, hangi statüde olursa olsun anne-babasından dolayı yetim aylığı almaya devam eder, evlendiğinde ise kesilir.

Kız çocuğu çalışmaya başladığında SSK veya Bağ- Kur’dan bağlanan yetim aylığı kesilir. Eğer yetim aylığını Emekli Sandığı’ndan alıyorsa SSK veya Bağ-Kur statüsünde çalışmaya başladığında aylık kesilmez. Fakat memur olarak bir işte çalışmaya başlarsa Emekli Sandığı’ndan bağlanan yetim aylığı kesilir.

BİRDEN FAZLA BAĞLANAN GELİR VE AYLIKLARIN BİRLEŞTİRİLMESİ

1 Ekim ’den sonra bağlanan aylık ve gelirler:

-Hem malullük hem de yaşlılık aylığına hak kazanana, aylıklardan yüksek olanı; eşitse yalnız yaşlılık aylığı bağlanıfunduszeue.infoşlılık aylığı ile dul aylığı bağlanırsa her ikisi de tam ödenir.

-Ana ve babadan ayrı ayrı hak kazanana, yüksek aylık tam, düşük yarım ödenir.

-Birden çok çocuğundan aylığa hak kazanan ana ve babaya en çok ödemeye imkan veren 2 aylıktan yüksek tam, düşük yarım ödenir.

-Hem eşinden hem ana ve babasından ölüm aylığına hak kazanan tercih yapabilir.

-Dul kaldıktan sonra ikinci eşini de kaybedenler iki eşinden kalan aylıklardan birini tercih edebilir. Eşlerden biri iş kazasından ya da meslek hastalığından dolayı ölmüşse, yüksek aylığın tamamı, düşük olanın yarısı ödenir.

1 Ekim ’den önce gelir ve aylık alırken, 1 Ekim ’den sonra yeni bir dosyadan gelir ve aylığa hak kazananlar:

’den önce yaşlılık aylığı alırken sürekli iş göremezlik geliri bağlananlara yüksek olan yaşlılık aylığı tam, az olan sürekli iş göremezlik geliri yarım ödenir.

’den önce Emekli Sandığı’na tabi eşinden ölüm aylığı bağlanana SSK’lı babadan yetim aylığı bağlanırsa ikisi de tam ödenir.

’den önce ölen SSK’lı eşinden dul aylığı alırken SSK’lı babasından dolayı yetim aylığına hak kazanan kişi tercih yapabilir.

BİRDEN FAZLA AYLIK VE GELİR HANGİ DURUMLARDA BAĞLANIR?

-Anne-baba Emekli Sandığı’na tabi ise ölüm tarihleri ne olursa olsun hem eşten hem anne-babadan iki aylık alınabilir.

-Koca Emekli Sandığı’na, anne-baba SSK’ya tabi ise iki aylık bağlanır.

-Koca Emekli Sandığı’na, anne-baba Bağ- Kur’a tabi ise anne-baba eğer 1 Ekim – 3 Ekim veya 8 Ağustos Ağustos tarihleri arasında ölmüşse ve kocasından bağlanan aylığı brüt asgari ücretin (bin TL) altında ise Bağ-Kur maaşını da alır, aksi takdirde ikinci aylığı alamaz.

-Kocası Emekli Sandığı’na, anne-babası Bağ-Kur’a tabi, anne-babanın ölüm tarihi yukarıdaki tarihlerin dışında ise iki aylık bağlanır.

-SSK ve Bağ-Kur’lular açısından hem koca, hem de anne-baba aynı sigortaya tabi ise ölüm tarihi ne olursa olsun iki aylıktan birini tercih eder veya fazla olan aylık bağlanır.

-Anne-baba SSK’lı, koca Bağ-Kur’lu veya tersi durumda ise bunlardan birinin ya da ikisinin 1 Ekim tarihinden önce ölmüş olması durumunda her iki aylık bağlanır. Hem anne-baba, hem de koca 30 Eylül ’den sonra ölmüş ise tercih ettiği aylık bağlanır.

-Koca SSK’lı, anne-baba Bağ-Kur’lu ve 1 Ekim &#; 3 Ekim veya 8 Ağustos &#; 2 Ağustos arasında ölmüş ise SSK maaşını tam alır. Geliri brüt asgari ücretin altındaysa Bağ-Kur maaşını da alır.

REDDİ MİRAS DUL VE YETİM AYLIĞINI ENGELLEMEZ

Borçlarından dolayı eşinin veya anne-babasının mirasını reddedenler dul ve yetim aylığı haklarını korurlar. Mirasın reddedilmesi hak sahiplerinin dul ve yetim aylığı almasına engel teşkil etmiyor.

ÖLÜM AYLIĞI İÇİN EN AZ 5 YIL PRİM ŞART

Sigortalı çalışırken ölmüşse, eş ve çocuklarına dul ve yetim aylığı bağlanabilmesi için belli sürede prim bildirme koşulu bulunuyor. Ölüm aylığı bağlanabilmesi için SSK statüsündeki sigortalı adına en az 5 yıl sigortalı olup gün prim bildirilmiş olması gerekiyor. İki koşulun bir arada sağlanması zorunlu.

Sigortalı Emekli Sandığı veya Bağ-Kur statüsünde ise hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanabilmesi için en az gün prim bildirimi yapılmış olması gerekiyor.

Ölüm aylığı bağlanabilmesi için Bağ-Kur’lu sigortalının prim borcu olmaması lazım. Eksik günler varsa Emekli Sandığı ve Bağ-Kur’da hizmet borçlanması ve geçmişte borcundan dolayı dondurulan sürelerin canlandırılması mümkün. SSK statüsündeki sigortalılar için askerlik borçlanması gibi yollarla eksik süreleri borçlanma ile tamamlama olanağı bulunmuyor. Çalışılan süre geçerli kabul ediliyor.

Ahmet Kıvanç / Tahsin Akça / Gazete Habertürk

Dul ve yetim aylığı alma şartları aşağıda tablolar halinde belirtilmiştir. Yaşlılık (emekli) aylığı alma şartları ise Genel Olarak Herkes İçin Geçerli Emeklilik Şartları başlıklı yazıda yer almaktadır.

(Not: Sigortalı işte çalıştığı için yetim aylığı kesilen çocukların aylıkları artık kesilmeyecek olup, konunun ayrıntısı Artık Çalışan Çocukların Yetim Aylığı Kesilmeyecek başlıklı yazıda yer almaktadır.)

A- Eş – Çocuk – Anne ve Babaya Ölüm (Dul veya Yetim) Aylığı Bağlanması İçin Aranan Genel Şartlar

Aşağıdaki tabloda belirtilen şartlar ölen kişinin eş, çocuk, anne veya babasına ölüm aylığı bağlanması için aranan genel şartlardır. Eğer ölen kişi sağlığında emekli aylığı alıyor idiyse bu durumda hak sahiplerine dul ve yetim aylığı bağlanması için aşağıda belirtilen şartlar aranmaz.

B- Eş – Çocuk – Anne ve Babaya Ölüm (Dul veya Yetim) Aylığı Bağlanması İçin Aranan Özel Şartlar

1- Kız Çocuklarına Yetim Aylığı Bağlanması İçin Aranan Diğer Şartlar<

2- Erkek Çocuklarına Yetim Aylığı Bağlanması İçin Aranan Diğer Şartlar

3- Eşlere Dul Aylığı Bağlanması İçin Aranan Diğer Şartlar

4- Ana ve Babaya Ölüm Aylığı Bağlanması İçin Aranan Diğer Şartlar

Yukarıdaki tablolarda yer alan bazı bilgilerle ilgili olarak SGK Başmüfettişi ve İstanbul Sosyal Güvenlik İl Müdürü Murat GÖKTAŞ – İl Müdür Yardımcısı Murat ÖZDAMAR’ın Yaklaşım Dergisi’nin sayısında yayımlanan Dul ve Yetim Kadınlara Ölüm Aylığı Bağlanması başlıklı makalesinden yararlanılmıştır.(funduszeue.info)
Esman DİLLİ*
&#;&#;&#;-
* Başmüfettiş, Sosyal Güvenlik Kurumu