Aşırı Zayıflık Belirtileri

KİŞİSEL VERİLERİN ELDE EDİLMESİ VE İŞLENMESİ İLE İLGİLİ BİLGİLENDİRME FORMU

Acıbadem Sağlık Hizmetleri ve Ticaret A.Ş. (“Acıbadem”) ve Acıbadem’in hakim ve bağlı şirketleri (hepsi birlikte “Acıbadem Grubu” olarak anılacaktır.) tarafından, sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (“Kanun”) ve ilgili mevzuat kapsamında Veri Sorumlusu sıfatıyla, kişisel verileriniz, aşağıda açıklanan çerçevede ve sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu, sayılı Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, Özel Hastaneler Yönetmeliği ve Sağlık Bakanlığı düzenlemeleri ve sair mevzuata uygun olarak işlenebilecektir.

1. Kişisel Verilerin elde Edilmesi, İşlenmesi ve İşleme Amaçları

Kişisel verileriniz Acıbadem Grubu tarafından sağlanmakta olan kamu sağlığının korunması, koruyucu hekimlik, tıbbî teşhis, tedavi ve bakım hizmetlerinin yürütülmesi, sağlık hizmetleri ile finansmanının planlanması ve yönetimi amaçlarıyla ve Acıbadem Grubu şirketlerinin faaliyet konularına uygun düşecek şekilde; sözlü, yazılı, görsel ya da elektronik ortamda, çağrı merkezi, internet sitesi, sözlü, yazılı ve benzeri kanallar aracılığıyla elde edilmektedir. Sağlık verileriniz başta olmak üzere özel nitelikli kişisel verileriniz ve genel nitelikli kişisel verileriniz, Grup tarafından aşağıda yer alanlar dâhil ve bunlarla sınırlı olmaksızın bu maddede belirtilen amaçlar ile bağlantılı, sınırlı ve ölçülü şekilde işlenebilmektedir:

• Kimlik bilgileriniz: Adınız, soyadınız, T.C. Kimlik numaranız, pasaport numaranız veya geçici TC Kimlik numaranız, doğum yeri ve tarihiniz, medeni haliniz, cinsiyetiniz, sigorta veya hasta protokol numaranız ve sizi tanımlayabileceğimiz diğer kimlik verileriniz.
• İletişim Bilgileriniz: Adresiniz, telefon numaranız, elektronik posta adresiniz ve sair iletişim verileriniz, müşteri temsilcileri ya da hasta hizmetleri tarafından çağrı merkezi standartları gereği tutulan sesli görüşme kayıtlarınız ile elektronik posta, mektup veya sair vasıtalar aracılığı ile tarafımızla iletişime geçtiğinizde elde edilen kişisel verileriniz.
• Muhasebesel Bilgileriniz: Banka hesap numaranız, IBAN numaranız, kredi kartı bilginiz, faturalama bilgileriniz gibi finansal verileriniz.
• Sağlık hizmetlerinin finansmanı ve planlaması amacıyla özel sağlık sigortasına ilişkin verileriniz ve Sosyal Güvenlik Kurumu verileriniz.
• Hastane veya tıp merkezlerimizi ziyaret etmeniz halinde güvenlik ve denetim amaçlı tutulmakta olan kamera kayıtları görüntüleriniz.
• Otoparkı kullanmanız halinde araç plaka veriniz.
• Sağlık Bilgileriniz: Laboratuvar sonuçlarınız, test sonuçlarınız, muayene verileriniz, randevu bilgileriniz, check-up bilgileriniz, reçete bilgileriniz dahil ancak bunlarla sınırlı olmaksızın tıbbî teşhis, tedavi ve bakım hizmetlerinin yürütülmesi sırasında veya bunların bir sonucu olarak elde edilen her türlü sağlık ve cinsel hayata ilişkin kişisel verileriniz.
• funduszeue.info sitesine veya funduszeue.info adresine gönderdiğiniz veya girdiğiniz sağlık verileriniz ve sair kişisel verileriniz.
• Acıbadem’e veya Acıbadem Grup şirketlerinden herhangi birine iş başvurusunda bulunmanız halinde bu hususta temin edilen özgeçmiş dâhil sair kişisel verileriniz ile Acıbadem Grubu çalışanı ya da ilişkili çalışan olmanız halinde hizmet akdiniz ve işe yatkınlığınız ile ilgili her türlü kişisel verileriniz.

Acıbadem Grubu tarafından elde edilen her türlü kişisel veriniz (Özel nitelikli kişisel veriler de dahil fakat bunlarla sınırlı olmamak kaydıyla) aşağıdaki amaçlar ile işlenebilecektir:

• Kimliğinizi teyit etme,
• Kamu sağlığının korunması, koruyucu hekimlik, tıbbî teşhis, tedavi ve bakım hizmetlerinin yürütülmesi, sağlık hizmetleri ile finansmanının planlanması ve yönetimi.
• İlgili mevzuat uyarınca Sağlık Bakanlığı ve diğer kamu kurum ve kuruluşları ile talep edilen bilgilerin paylaşılması.
• Hastane ve Tıp Merkezlerimizin iç işleyişi ile günlük operasyonların planlanması ve yönetilmesi.
• Hastane Yönetimi, Hasta Hakları, Hasta Deneyimi bölümleri tarafından hasta memnuniyetinin ölçülmesi, arttırılması ve araştırılması.
• İlaç temini.
• Randevu almanız halinde randevu hakkında sizi haberdar edebilme.
• Risk yönetimi ve kalite geliştirme aktivitelerinin yerine getirilmesi.
• Sağlık hizmetlerini geliştirme amacıyla analiz yapma.
• Hasta Hizmetleri, Mali İşler, Pazarlama bölümleri tarafından sağlık hizmetlerinizin finansmanı, tetkik, teşhis ve tedavi giderlerinizin karşılanması, müstehaklık sorgusu kapsamında özel sigorta şirketler ile talep edilen bilgilerin paylaşılması.
• Araştırma yapılması.
• Yasal ve düzenleyici gereksinimlerin yerine getirilmesi.
• Sağlık hizmetlerinin finansmanı kapsamında özel sigorta şirketler ile talep edilen bilgileri paylaşma.
• Kalite, Hasta Deneyimi, Bilgi Sistemleri bölümleri tarafından risk yönetimi ve kalite geliştirme aktivitelerinin yerine getirilmesi.
• Hasta Hizmetleri, Mali İşler, Pazarlama bölümleri tarafından hizmetlerimiz karşılığında faturalandırma yapılması ve anlaşmalı olan kurumlarla ilişkinizin teyit edilmesi.
• Pazarlama, Medya ve İletişim, Çağrı Merkezi bölümleri tarafından kampanyalara katılım ve kampanya bilgisi verilmesi, Web ve mobil kanallarda özel içeriklerin, somut ve soyut faydaların tasarlanması ve iletilebilmesi.

İlgili mevzuat uyarınca elde edilen ve işlenen Kişisel Verileriniz, Acıbadem veya Acıbadem Grubu’na ait fiziki arşivler ve/veya bilişim sistemlerine nakledilerek, hem dijital ortamda hem de fiziki ortamda muhafaza altında tutulabilecektir.

2. Kişisel Verilerin Aktarılması

Kişisel verileriniz, Kanun ve sair mevzuat kapsamında ve yukarıda yer verilen amaçlarla Acıbadem ve Acıbadem Grubu tarafından Acıbadem Grubu’na dahil olan şirketler ile, Özel sigorta şirketleri, Sağlık bakanlığı ve bağlı alt birimleri, Sosyal Güvenlik Kurumu, Emniyet Genel Müdürlüğü ve sair kolluk kuvvetleri, Nüfus Genel Müdürlüğü, Türkiye Eczacılar Birliği, Mahkemeler ve her türlü yargı makamı, merkezi ve sair üçüncü kişiler, yetki vermiş olduğunuz temsilcileriniz, avukatlar, vergi ve finans danışmanları ve denetçiler de dâhil olmak üzere danışmanlık aldığımız üçüncü kişiler, düzenleyici ve denetleyici kurumlar, resmi merciler dâhil sağlık hizmetlerini yukarıda belirtilen amaçlarla geliştirmek veya yürütmek üzere işbirliği yaptığımız iş ortaklarımız ve diğer üçüncü kişiler ile paylaşılabilecektir.

3. Kişisel Veri Elde Etmenin Yöntemi ve Hukuki Sebebi

Kişisel verileriniz, her türlü sözlü, yazılı, görsel ya da elektronik ortamda, yukarıda yer verilen amaçlar ve Acıbadem’in faaliyet konusuna dahil her türlü işin yasal çerçevede yürütülebilmesi ve bu kapsamda Acıbadem’in akdi ve kanuni yükümlülüklerini tam ve gereği gibi ifa edebilmesi için toplanmakta ve işlenmektedir. İşbu kişiler verilerinizin toplanmasının hukuki sebebi;

• sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu,
• sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu,
• sayılı Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname,
• Özel Hastaneler Yönetmeliği,
• Kişisel Sağlık Verilerinin İşlenmesi ve Mahremiyetinin Korunması Yönetmeliği,
• Sağlık Bakanlığı düzenlemeleri ve sair mevzuat hükümleridir.

Ayrıca, Kanun’un 6. maddesi 3. fıkrasında da belirtildiği üzere sağlık ve cinsel hayata ilişkin kişisel veriler ise ancak kamu sağlığının korunması, koruyucu hekimlik, tıbbı teşhis, tedavi ve bakım hizmetlerinin yürütülmesi, sağlık hizmetleri ile finansmanının planlanması ve yönetimi amacıyla, sır saklama yükümlülüğü altında bulunan kişiler veya yetkili kurum ve kuruluşlar tarafından ilgilinin açık rızası aranmaksızın işlenebilir.

4. Kişisel Verilerin Korunmasına Yönelik Haklarınız

Kanun ve ilgili mevzuatlar uyarınca;

• Kişisel veri işlenip işlenmediğini öğrenme,
• Kişisel veriler işlenmişse buna ilişkin bilgi talep etme,
• Kişisel sağlık verilerine erişim ve bu verileri isteme,
• Kişisel verilerin işlenme amacını ve bunların amacına uygun kullanılıp kullanılmadığını öğrenme,
• Yurt içinde veya yurt dışında kişisel verilerin aktarıldığı üçüncü kişileri bilme,
• Kişisel verilerin eksik veya yanlış işlenmiş olması hâlinde bunların düzeltilmesini isteme,
• Kişisel verilerin silinmesini veya yok edilmesini isteme,
• Kişisel verilerin eksik veya yanlış işlenmiş olması hâlinde bunların düzeltilmesine ve/veya kişisel verilerin silinmesini veya yok edilmesine ilişkin işlemlerin kişisel verilerin aktarıldığı üçüncü kişilere bildirilmesini isteme,
• İşlenen verilerin münhasıran otomatik sistemler vasıtasıyla analiz edilmesi suretiyle kişinin kendisi aleyhine bir sonucun ortaya çıkmasına itiraz etme hakkını haizsiniz.

Mezkûr haklarınızdan birini ya da birkaçını kullanmanız halinde ilgili bilgi tarafınıza, açık ve anlaşılabilir bir şekilde yazılı olarak ya da elektronik ortamda, tarafınızca sağlanan iletişim bilgileri yoluyla, bildirilir.

5. Veri Güvenliği

Acıbadem, kişisel verilerinizi bilgi güvenliği standartları ve prosedürleri gereğince alınması gereken tüm teknik ve idari güvenlik kontrollerine tam uygunlukla korumaktadır. Söz konusu güvenlik tedbirleri, teknolojik imkânlar da göz önünde bulundurularak muhtemel riske uygun bir düzeyde sağlanmaktadır.

6. Şikayet ve İletişim

Kişisel verileriniz teknik ve idari imkânlar dâhilinde titizlikle korunmakta ve gerekli güvenlik tedbirleri, teknolojik imkânlar da göz önünde bulundurularak olası risklere uygun bir düzeyde sağlanmaktadır. Kanun kapsamındaki taleplerinizi, “funduszeue.info” web adresindeki “Kişisel Verilerin Korunması Kanunu Uyarınca Başvuru Formu” nu doldurarak;

• (i) ATATÜRK funduszeue.info funduszeue.info:3/8 ATAŞEHİR, Istanbul, Türkiye adresine kargo ile ıslak imzanızı taşıyan bir dilekçe ile “Kurumsal Sekretarya” departmanı dikkatine Zarfına “Kişisel Verilerin Korunması Kanunu Kapsamında Bilgi Talebi” yazılarak gönderebilirsiniz,
• (ii) Noter kanalıyla gönderebilir,
• (iii) [email protected] adresine güvenli elektronik ya da mobil imzalı olarak, kayıtlı elektronik posta adresi veya sistemimizde kayıtlı elektronik e-posta adresiniz aracılığıyla ve/veya
• (iv) Acıbadem’e hitaben yazdığınız “word veya pdf.” formatındaki bir dosyayı güvenli eimza ile imzalayarak [email protected] ‘a e-posta’nın konu kısmına “Kişisel Verilerin Korunması Kanunu Bilgi Talebi” yazarak iletebilirsiniz.

Kanun kapsamındaki taleplerinizi, funduszeue.info web adresindeki “Kişisel Verilerin Korunması Kanunu Uyarınca Başvuru Formu” nu doldurarak ve formda belirtilen usullerle tarafımıza iletmenizi rica ederiz.

Anoreksiya Nervoza

Yemek yemek yaşamın sürdürülmesi için bir gereklilik olmanın ötesinde kimilerimiz için bir keyif kimilerimiz için ise kabus gibi bir süreçtir. Yemek yeme yaklaşımında hangi tarafta olduğumuzu belirleyen ilk süreç, bebeklik döneminden okul çağına kadar olan deneyimlerimizdir. Sosyal kültürel çevre, duygusal kapasite, anne-babanın bakım verme biçim ve ebeveynlik tutumları gibi pek çok etken beslenme davranışlarımızı şekillendirmektedir.

Bunun yanı sıra beslenme alışkanlıkları, sağlıklı bir yaşamın vazgeçilmez bir parçasıdır. Beslenme ve yemeğe dair düşünceler takıntı haline dönüşürse kişide ciddi düzeyde fiziksel ve/veya ruhsal rahatsızlıklar ortaya çıkabilir. Anoreksiya nervoza, yeme bozuklukları arasında en sık rastlanan ve aynı zamanda ruhsal belirtilerin yanı sıra fiziksel sıkıntıların da eşlik ettiği en önemli başlıklardan biri olarak yer almaktadır¹.

Anoreksiya Nedir?

Anoreksiya nervoza, kişinin kendi bedeniyle ilgili olumsuz düşünceleriyle başlayan ve kilo alma korkusuyla enerji alımını kısıtlayarak aşırı kilo kaybı yaşadığı bir yeme bozukluğudur. Bu nedenle zayıflık hastalığı olarak bilinir. Anoreksiya nervozanın bu belirtileri, hastalarda fiziksel olarak kolaylıkla gözlenebilir.^{2, 3}.

Zayıf bir bedene sahip olma arzusu ve kilo almaya karşı yoğun korku birlşerek kişiyi katı bir diyet uygulamaya, aşırı egzersiz yapmaya, kendini kusturma davranışında bulunmaya veya laktasif ilaçlar kullanmaya itmektedir.

Bu davranışların sonucu olarak kişinin beden ağırlığı düşer ve bu durum sağlığını ciddi düzeyde sıkıntıya sokabilmektedir. Çarpık bir beden algısına sahip olması sebebiyle de kişi ne derece zayıfladığının farkında olmaz, hala şişman olduğuna inanır ve bununla birlikte yaşamakta olduğu durumun ve rahatsızlığın ciddiyetini inkar eder^{2, 4}.

Anoreksiya Nervozanın Alt Tipleri

Anoreksiya tanısı nasıl konulur? DSM-5’e göre anoreksiya nervoza 2 alt tipe ayrılabilir:

1. Kısıtlayıcı Tip
2. Tıkınırcasına Yeme/Çıkarma Tipi

Kısıtlayıcı Tip

Kişinin son 3 ayda katı bir diyet uygulaması ve neredeyse hiç yemek yememesi ya da aşırı spor yaparak kilo kaybetmesi kısıtlayıcı tip olarak geçmektedir. Kişinin bu şekilde kendini kısıtlamasının altında kendini cezalandırıcılık şeması yatıyor olabilir.

Tıkınırcasına Yeme/Çıkarma Tipi

Anoreksiya nervozanın bu tipinde tekrarlayan şekilde tıkınırcasına yemek yeme ve çıkarma atakları yaşanır. Diğer bir deyişle duygu kontrolü, kaygıdan kaçınma gibi sebeplerle aşırı yemeye sığınır ancak sonradan hissettiği utanma ve suçluluk gibi duygularla yediklerinin kalorisinden kaçınmak amacıyla bunları istemli olarak kusar^{5, 6}. Bu nedenle Anoreksiya Nervozanın Tıkınırcasına Yeme/Çıkarma tipi kendini kusturma hastalığı olarak bilinir. Peki Anoreksiya kimlerde görülür?

Anoreksiya Nervozanın Yaygınlığı

Anoreksiya nervozanın erişkinlerde yaşam boyu yaygınlığı % iken ergenlerde % oranında olduğu bildirilmiştir. Anoreksiya nervoza çoğunlukla orta-geç ergenlik döneminde yani yaş aralığında ortaya çıkmaktadır^{2, 7}.

Son zamanlarda ergenlik öncesi veya erken ergenlik dönemlerinde de anoreksiya nervozanın görülme sıklığının artmaya başladığı, bununla birlikte erken dönemde ortaya çıkan anoreksiya nervozanın daha kötü bir prognoza sahip olduğu bilinmektedir. Klinik ortamda yapılan çalışmalar, anoreksiya nervozanın kadın erkek oranının olduğu ifade etse de, toplum çalışmalarındaki sonuçlar bize bu oranın daha düşük olduğu söylemektedir^{2, 8}.

Anoreksiya Nervozanın Kökeni

Anoreksiya nervozanın, genetik, nörobiyolojik, psikososyal, gelişimsel ve çevresel gibi pek çok faktörün etkisi ile oluştuğu düşünülmektedir ve net bir etiyolojik faktör yoktur².

• Genetik Faktörler
• Nörobiyolojik Faktörler
• Psikososyal Faktörler
• Gelişimsel Faktörler
• Çevresel Faktörler

Genetik Faktörler

Birinci derece kadın akrabalarında anoreksiya nervoza bulunan danışanların yaşam boyu anoreksiya nervoza geliştirme ihtimalleri 10 kat artmıştır. Anoreksiya nervoza üzerine yapılan ikiz çalışmalarında ise genetik geçiş % arasında verilmiştir^{2, 9, 10}.

Nörobiyolojik Faktörler

Nörobiyolojik faktörler üzerinde de durulmuştur fakat bunların yeme bozukluklarının öncüsü mü yoksa yeme bozuklukları sonucunda mı oluştuğu konusunda netlik yoktur. Anoreksiya nervoza hastalarında yapılan nörogörüntüleme çalışmaları sonucunda ventriküllerde genişleme, beyin omurilik sıvısında artış ve beyinde boyut olarak küçülme gibi bazı faktörler saptanmıştır^{2, 11}.

Psikososyal Faktörler

Psikososyal faktörler açısından baktığımızda ise kişinin kilosu ile dalga geçilmesi, dış görünüşü ile ilgili kıyaslamalar yapılması, ailesi veya arkadaşları tarafından gelen olumsuz eleştiriler, sosyal medya üzerinden zayıf olmanın çekiciliği üzerine maruz kaldığı pek çok mesaj her iki cinsiyet açısından da yeme bozuklukları gelişimine yol açabilir^{2, 12}.

Psikanalitik perspektiften bakıldığında anoreksiya nervoza geliştiren bireylerin anne-çocuk ilişkisinde sorunlar vardır. Bu kişilerin anneleri, bebeğin duygusal gereksinimini anlamakta zorlanmaktadır. Bu durum çocuğun ilerleyen dönemlerde beden algısının bozulmasın yol açar. Kişi bedeninin isteklerini anlama ve onu doyurma noktasına sıkıntılar yaşayabilir. Bununla birlikte bedeni üzerindeki kontrolünü oral davranışlarını kısıtlayarak sağlama çabasında olur.^{2, 4}.

Gelişimsel Faktörler

Evrensel olan gelişimsel geçiş dönemlerinde meydana gelen olumsuz deneyimler anoreksiya nervozanın artan yaygınlığı ile bağlantılı bulunmuştur¹³.

Bu gelişimsel risk faktörleri beslenme ve uyku gibi güçlüklerle birlikte prenatal, perinatal ve neonatal olayları da içerebilir. Çocukluk süreci boyunca ortaya çıkan bazı özellikler anoreksiya nervoza için risk faktörü olarak adlandırılmaktadır. Bunlar anksiyete, depresyon, mükemmeliyetçilik ve otizm spektrum bozukluğu ile ortaya çıkan kişilik özellikleri şeklinde sıralanabilir¹⁴.

Bir diğer gelişimsel faktör ise anoreksiya nervozanın ergenlik döneminde ortaya çıkışıyla ilgili görünmektedir. Ergenlik dönemi genel hatları itibariyle kişinin derin değişiklikler yaşadığı ve yetişkinliğe geçiş sürecini temsil eden bir dönemdir. Bu dönemde anoreksiya nervozanın başlangıç dönemini temsil etmektedir. Peki anoreksiya nervozanın başlangıcında ergenlik döneminin kritik önemi nedir?

Bu konuda yapılan olası bir açıklama, kişinin bu dönemde yaşadığı nörotransmitter işleyişinin, kişinin beyin olgunluğunun ve genetik faktörlerle iletişime giren hormonal değişimler ve düzensizliklerinin anoreksiya nervozanın başlangıcını etkilediğine yönelik olmaktadır^{13, 15}.

Çevresel Faktörler

Kadın olmanın anoreksiya nervoza için risk faktörü olduğu bilinmektedir. Zira Anoreksiya Nervoza kadınlarda erkeklere oranla 10 kat daha fazla görülmektedir.

Bunun yanı sıra ekonomik durumunda etkisinden de söz edilebilir. Düşük ve orta gelirli ülkelerde anoreksiya nervoza oranlarında artış yaşanmaktadır. Sanayileşme, küreselleşme ve kentleşme gibi kültürel geçiş süreçlerinin anoreksiya nervozanın gelişimi için çevresel risk faktörleri ile ilişkisi olduğu düşünülmektedir^{13, 16}.

Bunun yanı sıra katı diyet ve aşırı egzersiz gibi davranışlarda bulunmakta olan ve aynı zamanda genetik anlamda da daha duyarlı olan bireylerin daha kolay şekilde anoreksiya nervoza geliştirmeleri mümkün olmaktadır¹³.

Anoreksiya Nervozaya Dair Klinik Bulgular

Anoreksiya nervozadan muzdarip olan hastaların fiziksel görünümleri çarpıcı derecede zayıftır. Bu sayede tanı koyma süreci diğer ruhsal hastalıklara oranla daha kolaydır. Bu kişilerin genellikle saçları azalmıştır. İleri vakaların vücutlarında lanugo tüyleri görülebilmektedir².

Peki anoreksiya başlangıcı nasıl anlaşılır? Anoreksiya nervoza genellikle ergenlik döneminde başlar ve başlangıcında çoğunlukla kilo vermek amacıyla yapılmış diyet öyküsü yer almaktadır. Danışanda kilo almak üzerine yoğun bir korku vardır ve beden algısı bozulmuş durumdadır. Kişi zayıf olmasına rağmen kendisini kilolu görmektedir. Sık sık kilolarını kontrol etmek için tartılırlar. Genellikle yalnız başına yemek yemeyi tercih ederler ve yemekleri küçük parçalara bölerek yerler. Süreç ilerledikçe besin alımı azalır ve kiloları normal vücut ağırlığının altına inmeye başlar^{2, 4, 7}.

Anoreksiya Nervozaya Eşlik Eden Psikiyatrik Bozukluklar

Anoreksiya nervozaya duygudurum bozuklukları, kaygı bozuklukları ve obsesif kompulsif bozukluk gibi psikiyatrik bozukluklar yüksek düzeyde eşlik edebilmektedir. Anoreksiyanın tıkınırcasına yeme/çıkarma alt tipine ise madde kullanım bozukluğunun daha fazla eşlik ettiği bildirilmiştir^{2, 17}.

Anoreksiya nervozayla depresyonun yaşam boyu eş tanı yaygınlığı, yani birlikte görülmek olasılığı % arasındadır. Bu oran Anksiyete Bozuklukları için bu oran % aralığında^{2, 18} ve Obsesif Kompulsif Bozukluk için %25’ten fazladır^{2, 4}.

Anoreksiya Nervozanın Tedavisi

Anoreksiya düzelir mi? Zayıflık hastalığı Anoreksiya tedavisi mümkün olan bir hastalıktır. Tedavi sürecindeki ilk basamak danışanın ayaktan mı yoksa yatarak mı tedavisinin devam ettirileceğine karar verilmesi olmalıdır. Çocuk ve ergen danışanlarda durumları stabil devam etmekte ise ayaktan tedavi uygun görülmektedir^{2, 19}.

Anoreksiya Nervozada Yatarak Tedavi

Ayaktan tedavinin işe yaramadığı aşağıdaki durumlarda yatarak tedavi ön plana çıkmakta ve önerilmektedir:^{2, 19, 20}

• Kısa süre içerisinde ciddi kilo kaybı varsa
• Son günlerde yemek alımı durma düzeyine gelmişse
• Kalp atım hızında düşüklük
• İntihar düşünceleri veya girişimleri

Anoreksiya nervoza için tedavi etkililiğini ele almış olan 32 çalışmanın derlemesini içeren bir araştırma kilo alımı uygulamasının anoreksiya nervozaya sahip danışanların tedavisinde birincil sonuç değişkeni olarak belirlemişlerdir.

Anoreksiya nervozanın vücut memnuniyetsizliği ve buna bağlı olarak zayıf olma isteği gibi psikolojik özelliklerinin azaltılması, aşırı egzersiz yapma davranışını azaltma çabası, menstrüasyon görmeyi engelleyen davranışları azaltmak ise ikincil değişkenler arasında yer almaktadır²¹.

İlaç Çalışmaları

İlaç kullanımı genellikle klinik yönetimde veya tedavi esnasında veya yeniden beslenme tedavisinin devamında kullanılmıştır²¹.

Davranışsal Müdahale Çalışmaları

Davranışsal çalışmalar tüm psikoterapi çeşitlerini içermiştir. Bunların önde gelenleri:

• Bilişsel Davranışçı Terapi
• Psikodinamik Terapi
• Şema Terapi
• Aile Terapisi
• Grup Terapisi

Örneğin bir bilişsel davranışçı terapi çalışmasında, kişide yeme patolojisini sürdüren faktörlerle ilişkili bilişsel ve davranışsal bileşenler üzerine odaklanılmış ve anoreksiya nervoza rahatsızlığına uyarlanmış bir terapi süreci uygulanmıştır²¹.

Anoreksiya nervozaya sahip bireyler kilo ve beden şekli ile ilgili işlevsel olmayan düşüncelere sahip olduğundan dolayı ve bu işlevsiz düşünceler bu rahatsızlığın gelişimine ve sürdürülmesine katkıda bulunduğundan dolayı, Bilişsel Davranışçı Terapide bu işlevsiz düşüncelerin ele alınması hedeflenmektedir^{21, 22}.

Tedavi sürecinde çocuk veya ergen danışanın ailesi ve yakın bakım verenlerin de tedaviye dahil edildiği Aile Temelli Tedavi ön planda olmaktadır. Aile Temelli Tedavi’nin uygun olmadığı durumlarda ve danışanın 15 yaşından büyük olması durumlarında ise kullanılabilecek tedavi Bilişsel Davranışçı Terapi veya Ergen Odaklı Terapi’yle sürdürülebilir^{2, 15, 20}.

Tedavi ile İlgili Bildirilen Olumsuzluklar

Bildirilmiş en yaygın olumsuz durum danışanın yatarak tedavi ihtiyacı olmasına rağmen ayaktan tedavi almasına uygun görülmüş olması ile alakalıdır. Bu durumun olumsuz değerlendirilmesinin sebebi hastalığın seyri ile bağlantılıdır. Davranışsal müdahale çalışmalarına yönelik olumsuzluk veya zarar durumu nadiren bildirilmektedir. İlaç tedavilerine yönelik zarar veya olumsuzluk olarak ise antidepresanların kişide gösterdiği yan etkiler gösterilmektedir²¹.

Anoreksiya Nervoza Önleme Çalışmaları

Anoreksiya nervozaya yönelik yapılan önleme programları hedef kitleye göre farklı şekillerde isimlendirilmektedir. Genel popülasyona yönelik önleme programları evrenseldir.

Yüksek risk taşıyan yani Anoreksiya hastası olma yolunda olan hastalara yönelik seçici ve hastalığın erken evrelerinde olan kişilere yönelik olarak sinyal veren şeklinde 3’e ayrılmaktadır. Yeme bozukluğu önleme çalışmaları vücut memnuniyetsizliği gibi risk faktörü olarak değerlendirilen faktörlere, yeme bozukluğu patolojisine veya vaka durumlarına odaklı olarak yürütülmüştür¹³.

Yapılan bir çalışmada yaş aralığındaki gençlere yönelik yapılan önleme çalışmalarını sistematik bir şekilde incelemiştir. İncelemelerden elde edilen meta-analiz sonuçları şu şekilde özetlenebilir: Önleme programları kapsamında yeme bozukluğu bilgisi ile alakalı sonuçlar üzerinde büyük değişimler yaratmaktadır. Ancak var olan risk faktörlerini azaltma ve kişinin tutumlarını değiştirmek üzerine yapılan çalışmalar daha küçük etkiler yaratmaktadır^{13, 23}.

Anoreksiya Nervoza ve Damgalama

Yapılan bir çalışma, anoreksiya nervozaya sahip bireylerin sağlıklı, şizofreniye sahip olanlar ve astıma sahip olan bireylere oranla dışarıdaki insanlar tarafından daha olumsuz değerlendirmelere ve daha olumsuz karakterizasyona sahip olabileceğini göstermiştir. Bu çalışmada bireyler astım hastası olanlarla sağlıklı olanlar arasında ayrıma gitmemişler, bu da bedensel hastalıkların ve rahatsızlıkların olumsuz kişisel özelliklerle ve kişilerarası etkileşim bağlamı ile bağdaştırmadıklarını göstermiştir²⁴.

Konu ruh sağlığı ile ilgili rahatsızlıklara geldiğinde ise, şizofreni veya anoreksiya nervozaya sahip bireylerin astımlı bireylere göre daha büyük bir tehlike olarak görüldüğü ortaya çıkmıştır ve bu özellikle şizofreni için geçerli olmuştur. Bu sebeple ruh sağlığı hastalıkları aslında bireyin kontrolü dışında olduğu göz önüne alındığında kişide korku ve dışlanma temalarını ön plana çıkarabilmektedir.

Çalışmada yer alan katılımcılar anoreksiya nervozanın öncelikle olarak sosyal destek, ebeveynlik ve öz disiplin eksikliği gibi sebeplerden kaynaklandığına ve bu faktörlerle geliştiğine inanıyorlardı. Etiyoloji kısmında bahsettiğimiz gibi kalıtsallık ve biyolojik etkenlerde bu hastalığın gelişiminde etkili olmaktadır ve çalışmaların bize gösterdiği şey katılımcıların veya genel anlamda insanların bu bulgulardan haberlerinin olmaması yönündedir diyebiliriz.

Damgalama ile Mücadele

Anoreksiya nervozaya sahip olan bireylerin dışarıdaki insanlar tarafından damgalanmaya maruz kalmaları tedavi arayışlarında önlerinde birer engel olarak görülebilmektedir.

Ruh sağlığı alanındaki araştırmacı ve klinisyenler, anoreksiya nervoza gibi yeme bozukluklarına sahip bireylere ve o bireylerine ailelerine yanlış kalıplarla mücadele etmek amaçlı gerekli bilgileri vermek konusunda önemli bir noktada yer almaktadırlar. Bunların dışında akademisyen ve klinisyenlerin biyolojik ve psikososyal etiyolojik faktörlere yönelik de halkı doğru bilgilendirme gibi önemli görevleri üstlenirler²⁴.

Kaynakça

1. Erbay, L. G., & Seçkin, Y. (). Yeme bozuklukları. Güncel gastroenteroloji, 20(4),
2. Sarı, S.A. Anoreksiya Nervoza.
3. Treasure J, Zipfel S, Micali, N, et al. Anorexia nervosa. Nat. Rev. Dis. Primers ,
4. Gürdal Küey, A. (). Ergenlerde Yeme Bozuklukları. Çetin FÇ, Pehlivantürk B, Ünal F (Eds.) Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Temel Kitabı içinde (s. ). Ankara: Hekimler Yayın Birliği
5. OKUMUŞ, F. E. E., & Deveci, E. (). Yeme bozukluklarında grup psikoterapileri. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 11(3),
6. American Psychiatric Association. (). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.).
7. Hergüner, S. (). Çocuk ve Ergenlerde Beslenme ve Yeme Bozuklukları. Aynur Pekcanlar Akay, Eyüp Sabri Ercan (Eds.) Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları içinde (s. ). Ankara: Türkiye Çocuk ve Genç Psikiyatrisi Derneği Yayınları
8. Smink FRE, Hoeken D, Oldehinkel AJ, et al. Prevalence and severity of DSM-5 eating disorders in a community cohort of adolescents. Int. J. Eat. Disord. (6), –
9. Önal Sönmez A. Çocuk ve ergenlerde yeme bozuklukları. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar-Current Approaches in Psychiatry ; 9(3) doi: /pgy
10. Campbell K, Peebles R. Eating disorders in children and adolescents: state of the art review. Pediatrics. ; doi/peds
11. Titova OE, Hjorth OC, Schiöth HB, et al. Anorexia nervosa is linked to reduced brain structure in reward and somatosensory regions: a meta-analysis of VBM studies. BMC Psychiatry.
12. Sinton MM, Goldschmidt AB, Aspen V, et al. Psychosocial correlates of shape and weight concerns in overweight pre-adolescents. J Youth Adolesc.
13. Zipfel, S., Giel, K. E., Bulik, C. M., Hay, P., & Schmidt, U. (). Anorexia nervosa: aetiology, assessment, and treatment. The lancet psychiatry, 2(12),
14. Jacobi C, Hayward C, de Zwaan M, Kraemer HC, Agras WS. Coming to terms with risk factors for eating disorders: application of risk terminology and suggestions for a general taxonomy. Psychol Bull ; 19–
15. Herpertz-Dahlmann B, Seitz J, Konrad K. Aetiology of anorexia nervosa: from a “psychosomatic family model” to a neuropsychiatric disorder? Eur Arch Psychiatry Clin Neurosci ; (suppl 2): S–81
16. Smink FR, van Hoeken D, Hoek HW. Epidemiology of eating disorders: incidence, prevalence and mortality rates. Curr Psychiatry Rep ; –
17. Franko DL, Keshaviah A, Eddy KT, et al. A longitudinal investigation of mortality in anorexia nervosa and bulimia nervosa. Am J Psychiatry. ; doi/ funduszeue.info
18. Golden NH, Attia E. Psychopharmacology of eating disorders in children and adolescents. Pediatr Clin North Am.
19. Herpertz, S., Herpertz-Dahlmann, B., Fichter, M. et al. (). S3-Leitlinie Diagnostik und Behandlung der Essstörungen. Springer; Berlin, Germany
20. Royal Australian and New Zealand College of Psychiatrists Clinical Practice Guidelines Team for Anorexia Nervosa. Australian and New Zealand clinical practice guidelines for the treatment of anorexia nervosa. Aust. N. Z. J. Psychiatry. , – [CrossRef] [PubMed]
21. Bulik, C. M., Berkman, N. D., Brownley, K. A., Sedway, J. A., & Lohr, K. N. (). Anorexia nervosa treatment: a systematic review of randomized controlled trials. International Journal of Eating Disorders, 40(4),
22. Leung, N., Waller, G., & Thomas, G. (). Group cognitive‐behavioural therapy for anorexia nervosa: a case for treatment?. European Eating Disorders Review: The Professional Journal of the Eating Disorders Association, 7(5),
23. Bailey AP, Parker AG, Colautti LA, Hart LM, Liu P, Hetrick SE. Mapping the evidence for the prevention and treatment of eating disorders in young people. J Eat Disord ; 2: 5.
24. Stewart, M. C., Keel, P. K., & Schiavo, R. S. (). Stigmatization of anorexia nervosa. International Journal of Eating Disorders, 39(4),

*Sitemizde bulunan yazılar tıbbi tavsiye içermez ve yalnızca farkındalık yaratmak amaçlıdır. Yazılardan yola çıkarak bir hastalık tanısı konulamaz. Hastalık tanısını yalnızca psikiyatri hekimleri koyabilir.

İçindekiler

Anoreksiya nervoza nedir?

Anoreksiya nervoza, vücut ağırlığının anormal derecede düşmesine rağmen bireyin, yoğun kilo alma korkusu yaşaması ve çarpık kilo algısıyla karakterize bir beslenme bozukluğudur.

Anoreksiya nervoza mağduru bireyler, kilolarını ve vücut şekillerini kontrol etmek için yaşamlarında önemli ölçüde değişiklikler yapma eğilimi gösterir.

Anoreksiya nervoza belirtileri nelerdir?

Anoreksiya hastalığı olan kişiler, fazla kilolu olma korkusuna sahiptirler veya fazla kilolu olmasalar bile fazla kilolu olduklarını düşünürler. Bu nedenle de ya çok az yemek yeme ya da hiç yemek yememe eğilimindedirler. Birey, zayıflık ile öz değer-öz saygı kazanacağına inanır ve tüm gayreti bu inanç içindir.

Beslenme konusunda kendisine ciddi kısıtlamalar getiren birey, kendi belirlediği kısıtlamaların dışına çıkması durumunda kusma eğilimi gösterir veya müshil, lavman gibi yöntemleri kullanmaya başlar.

• Fazla kilonun olduğu uzuvların şikayet edilmesi,
• Sık sık aynaya bakılarak vücudun incelenmesi,
• Sosyal yaşamdan uzaklaşılması,
• Öğün atlanması ve yemek yemenin reddedilmesi,
• Başkalarının yanında yemek yemek istenmemesi, rahatsız olunması,
• Açlığın reddedilmesi, bahaneler uydurulması,
• Yemek porsiyonu hakkında yalan söylenmesi,
• Uykusuzluk,
• Asabiyet,
• Cinsel ilginin azalması anoreksiya olan bireylerin gösterdiği davranış biçimlerindendir.

Anoreksiya nervozanın nedenleri nelerdir?

Anoreksiya, ergenlik döneminde beden algısının değişmesiyle başlar. Bu dönemde gençlerin görünüşleriyle ilgili yapılan yorumlara, söylemlere ve eleştirilere dikkat edilmelidir.

Anoreksiya, genellikle yaş arasında görülmektedir.

Anoreksiyanın nedenleri:

• Mükemmeliyetçilik
• Sabırsızlık
• Eleştirilere karşı duyarlı olunması
• Kırılganlık
• Takıntılı kişilik özelliği
• Yüksek anksiyete

Ayrıca;

• Ebeveynler, kardeşler gibi birinci dereceden akrabaların benzer süreci yaşaması,
• Modern dünyada zayıflığın güzellikle bağdaştırılması ve zayıflama konusunda toplumsal baskının olması anoreksiyaya yol açan faktörlerdir.

Anoreksiya nervoza hangi komplikasyonlara neden olur?

Kişinin diyet yapmasıyla başlayan yolculuk, zamanla kontrol edilemeyen takıntılı düşünme haline doğru evrilebilir. Bu durum kişinin hem fiziksel sağlığı hem de ruh sağlığı üzerindeki dengesini sarsıcı bir etkiye neden olabilir.

Anoreksiya, kişinin gündeminin yemek olması halidir. Kişi sürekli az yiyerek ya da yemeyerek kalori açığı oluşturmaya çalışır. Bu durum bireyin hormanal sistemini etkiler, belli bir vücut kitle endeksinin altına düştüğünde ise hormonal sisteminin bozulmasına yol açar. Kadınlarda bozulan hormonal denge adet döngüsünü etkiler.

Beslenemeyen ya da kendisini besleyemeyen kişinin beden sağlığı bozulur. Beden sağlığındaki yıkıcı etkilerin oluşmaması için anoreskiyanın erken teşhisi ve tedavi oldukça önemlidir.

Tedaviyi uzun süre reddeden ya da direnen kişilerde, hayati tehlikenin ortaya çıkması da unutulmaması gereken bir gerçek.

Anoreksiya nervoza nedeniyle;

• Böbrek rahatsızlığı,
• Kemik erimesi,
• Kalp rahatsızlıkları ortaya çıkabilir ve hormonal döngünün sağlıklı çalışmamasına bağlı olarak bağışıklık sisteminin bozulabilir.

Anoreksiya nervoza nasıl tedavi edilir?

Psikoterapi anoreksiya için faydalı farklı tedavi türlerini içerir. Psikoterapide temel hedef sağlıklı yeme alışkanlıklarını desteklemek, kısıtlayıcı ve engelleyici düşüncelere yönelik çalışmaktır. Ruhsal tedavi sırasında hastalığa bağlı oluşan anksiyete ve depresyon için de psikiyatrik konsültasyona da başvurulur.

Anoreksiya nervoza tanılı kişiler için aile ilişkileri de oldukça önemli bir yer tutar. Kişiler, sağlıkla ilgili iyi seçimler yapana kadar, beslenme ve kilo verme konusunda için ebeveynlerinin desteğine ihtiyaç duyarlar.