Akrep Mavi Renge Neden Gelmez

Haftanın Hurafesi köşesine hepiniz hoş geldiniz.

Bu hafta sizlere çok ilginç bir konu getirdim. Kemerlerimizi bağlayıp çayımızı kahvemizi aldıysak hemen konuya giriyorum.

Bodrum’un şu meşhur evlerini hepimiz biliriz değil mi? Hani beyaz renkli, penceresi kapısı maviye boyalı olan evler. Bu alışkanlık aslında Bodrum’a özgü değil. Akdeniz, Ege, Anadolu, İç Anadolu ve Doğu bölgelerimizde de özellikle köylerde, kırsal kesimde, sahil kesiminde kapı ve pencerelerin maviye boyanması çok yaygın.

Üstelik bu uygulama Türkiye’ye özgü değil. İspanya, Fas, Tunus, Afrika’nın bazı bölgeleri, Cezayir, İtalya ve Çin’in bazı bölgelerinde de bolca kapıları maviye boyanmış evlerden oluşan sokaklar görüyoruz.

Peki neden? Göze hoş görünsün diye mi? Estetik durması için mi? Elbetteki hayır. Altında çok daha ezoterik, çok daha değişik bir neden var elbette. Hatta bir değil, iki neden var. İkisine de sırayla değineceğiz.

İki rivayetten daha yaygın olana göre Daha yaygın olan rivayete göre mavi renge boyanmış kapı ve pencerelerin nedeni akrepler. Bu iddiaya göre Anadolu’da çok yaygın olan akreplerden korunmak için kapı ve pencereler mavi renge boyanıyor. Akreplerin mavi rengi ateş olarak algılayıp düşman belledikleri için mavi renge boyanmış kapı ve pencerelerden evlerin içlerine giremediklerine böylelikle mavi rengin akreplerden koruduğuna inanılıyor.

Aslında bu iddia bilimsel olarak kabul edilmiş bir iddia değil. Bununla birlikte bu iddiayı güçlendiren bazı bilgiler var. Mavi renge boyanmış kapı ve pencerelerin yoğun olarak kullanıldığı bölgeler ile Türkiye’de akreplerin yaşam alanları büyük ölçüde örtüşüyor. Güneydoğu Anadolu, Akdeniz, Ege, İç Anadolu akreplerin en çok görüldüğü bölgeler, yine aynı bölgeler maviye boyalı kapı ve pencerelerin en sık olduğu yerler. Güneydoğu Anadolu’da ve İç Anadolu bölgesinde masaların bacaklarının maviye boyandığı görülüyor.

Yine Anadolu’nun birçok yerinde köy düğünlerinde kullanılan demir aksamlı masa ve sandalyelerin mavi renge boyanıyor. Kırsal’da kullanılan masaların bacaklarının veya tamamının maviye boyanarak akreplerin insanların ayaklarının olduğu yerlere gelmesinin engellendiği düşünülüyor. Bu iddiayı güçlendiren ikinci bir veri de dünya genelinde Akreplerin yoğun olduğu yerlerde şehir mimarisinde mavi rengin daha fazla kullanılması. Kuzey Afrika (özellikle Fas, Tunus), İtalya, Çin hem akrep popülasyonunun yoğun olduğu hem de özellikle kırsallarında mavi rengin kapı ve pencerelerde çok yoğun kullanıldığı ülkeler.

Peki neden? Evet, akreplerin düşmanı ateştir. Ateşten korkarlar. Tamam, maviyi ateş olarak görüyorlar, bu nedenle mavi renkli yerlere ilişmiyorlar. Ama neden? Neden maviyi ateş olarak algılıyorlar? Merak etmeyin, ben bunu da sizler için araştırdım.

Aslında ateş mavi, turuncu ve kırmızı renkten oluşur. Fakat insan gözü ateşin içindeki mavi rengi, diğer bir deyişle onu saran o mavi burayı göremez, o rengi ayırt edemez. Oysa bizim aksimize mavi ve yeşil akreplerin en iyi görebildikleri renklerdir. Yani biz ateşte kırmızı ve turuncuyu görürken akrepler net bir şekilde maviyi görürler. Bu nedenle onlar için mavi ateştir, alevdir ve onları yakacak olan düşmandır. İşte tam da bu nedenle akrep popülasyonunun yüksek olduğu yerlerde kapı ve pencereler maviye boyanır.

Mavi rengin evlerin kapı ve pencerelerinde kullanılmasının bir sebebi daha var demiştik. İkinci rivayete göre ise mavi renge boyanmış kapı ve pencerelerin nedeni ülkemizde ve diğer Müslüman ülkelerde (Tunus, Fas gibi ) mavi rengin nazardan koruduğuna inanılması. Mavi kapı ve pencereler sayesinde kem gözlerin nazarının, o eve veya o evde yaşayanlara değmeyeceğine inanılıyor. Çin ve Hindistan’da ise mavi kapı ve pencerelerin kötü ruhlardan koruduğuna inanılıyor. Aslında bu inanışa göre mavi kapı ve pencereler bir çeşit nazar boncuğu gibi kullanılıyor.

Tabii ki ben bunun da nedenini araştırdım. Neden mavi renge nazarsavar bir güç atfedilmiş? Bunun bir kaç nedeni var. İlki Bizanslılarda mavinin su ve cenneti anımsatması nedeni ile kutsal kabul edilmesi. Bir diğeri Mısır’da Horus’un gözünün mavi tasvir edilmesi, zaten nazar bonculu kültü de Horus’un gözü ile yakından ilişkilidir. Üçüncüsü ise Eski Türklerin dini olan Şamanizm ve Gök Tengri inanışı. Tengri’nin ya da Tanrı’nın koruyan, kollayan, gözeten olması ve onun gökte yaşaması, eh göğünde mavi olması mavinin koruyucu ve kötü enerjiyi, nazarı savuşturcu bir renk olduğuna inanılmasına neden olmuş. Enteresan değil mi?

Renkleri ne olursa olsun kapı ve pencerelerinizden size zararı dokunacak hiçbir şeyin geçmemesi dileklerimle, sevgiler!