37 Yaş Hamilelik Için Geçmi

35 yaşından sonra olan ileri yaş gebelikleriyle ilgili merak edilenleri ve bu süreçte anne adaylarının dikkat etmesi gerekenleri Hisar İntercontinental Hospital Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Ayşe Kara ile konuştuk.

İleri Yaş Gebeliğine Dikkat!

35 yaş ve üzerinde olan gebeliklere ileri yaş gebeliği denir. 40'lı yaşlarla birlikte gebe kalma olasılığı %50 oranında azalmaya başlar. Bu nedenle bu yaşlar itibariyle gebelik planlıyorsanız genel sağlık durumunuzu da göz önüne almanız gerekir. İleri yaşta gebe kalan pek çok kadın sağlıklı bebek dünyaya getirmesine rağmen genç anne adaylarına göre riskleri daha yüksektir. İleri yaş gebeliklerinde en çok korkulan komplikasyon kromozom anomalili bebek doğurmaktır. Bunlardan en sık görüleni zekâ geriliği ile birlikte bazı kalp ve organ anomalileri içeren Down Sendromu’dur. Ancak gebelik sırasında yapılan prenatal testler, özellikle amniyosentez ve korion villus biyopsisi (anne ile bebek arasında iletimi sağlayan plasentadan ultrason kontrolü altında ince bir iğne veya çubuk ile doku parçasının alınması) ile bu bebekler tanınabilir.

Bazı Hastalıklar Hamilelik Döneminde Ortaya Çıkabilir!

Tüm insanlarda yaşla birlikte bazı hastalıkların görülme sıklığında da artış olur. Özellikle hamilelik döneminde en sık şeker hastalığı ve hipertansiyon görülür.

Diyabet: Genelde yaş ile birlikte diyabet görülme sıklığı artar. Özellikle Tip 2 diyabet gebelikte bazı istenmeyen durumları beraberinde getirebilir. Diyabetik anne adayları gebelik zehirlenmesi (preeklampsi) açısından diyabetik olmayanlara göre daha yüksek risk altındadırlar. Yine bu anne adaylarında düşükler, erken doğum, plasenta problemleri ve ölü doğumlar normalden daha fazla görülür. Diyabetik annelerden doğan bebeklerde yeni doğan döneminde daha fazla probleme rastlanır. Gebelik öncesi şeker hastalığı olmayan ileri yaşta anne adayları ise Gestasyonel Diyabet adı verilen gebeliğe bağlı şeker hastalığı açısından dikkatli olmalıdır.

Yüksek Tansiyon: Yaşla birlikte artan sıklıkta görülen diğer bir durumda yüksek tansiyondur. Gebelik öncesi var olan ya da gebelikte ortaya çıkan yüksek tansiyon; ani bebek ölümü, plasentanın erken ayrılması gibi anne ve bebek hayatını tehlikeye sokan sonuçlar doğurabilir. Yine gebelik zehirlenmesi görülme sıklığı ve dolayısı ile kalıcı hasar bırakan sinir sistemi bozuklukları olabilir.

Yaşla birlikte kanser de dâhil olmak üzere pek çok sistemik hastalığın görülme sıklığı artar. Bu hastalıklar gebeliği olumsuz yönde etkileyebilir ya da tam tersi bu hastalıklar gebelikten olumsuz etkilenebilir. İleri yaştaki gebelerin takibi bu nedenle çok daha dikkatli yapılmalıdır.

İleri Yaş Anne Adaylarının Karşılaşabilecekleri Gebelikle İlgili Durumlar

Çoğul Gebelik: Anne yaşının artması ile birlikte çoğul gebelik riski de artar.

Düşük: Düşüklerin en önemli nedeni kromozomal anomaliler olduğu ve yaşla birlikte bu anomalilerin görülme sıklığı arttığı için ileri yaş anne adaylarında yaklaşık 4 misli daha fazla düşüğe rastlanır.

Anomali: Yaş ile birlikte özellikle Down Sendromu başta olmak üzere kromozomal anomali riski artar. Ancak genetik geçiş göstermeyen yarık damak, yarık dudak gibi şekil anomalilerinin görülme sıklığında artış olmaz.

Dış Gebelik: Yaş ilerledikçe fark edilmiş ya da edilmemiş pelvik enfeksiyon geçirmiş olma olasılığı artar. Her enfeksiyon tüplerde belirli bir miktar hasar bıraktığından ve yine yaşla birlikte tüplerin hareket etme potansiyeli azaldığından bu tür anne adaylarında dış gebelik daha fazla görülür.

Plasenta: Yaştaki artış ile birlikte Plesantanın önden gelmesi (plasenta previa) sıklığı artar. Dolayısı ile kanama daha fazla görülür.

Gelişme Geriliği: İleri yaşlarda dolaşım sistemini bozan tansiyon ve şeker hastalıkları daha sık görüldüğünden bu annelerin bebeklerinde rahim içi gelişme geriliğine daha sık rastlanır.

Erken Doğum: Gelişme geriliğine neden olan etkenler erken doğuma da yol açabilir.

Sezaryen: İleri yaş annelerinde komplikasyonlar daha sık görüldüğünden anne ve bebek hayatını kurtarmak için yapılan sezaryen operasyonlarına misli daha fazla gereksinim olur.

İleri Yaşlardaysanız ve Gebelik Planlıyorsanız Bu Önerileri Dikkate Alın!

İleri yaşta gebelik planlanırken, yüksek tansiyon ve şeker hastalığı gibi genel sağlık problemlerinin kontrol altına alınması gerekir. Kilo fazlası var ise bu verilmelidir. Şişman kişilerin gebeliklerinde problem yaşama şansları daha fazladır. İleri yaşta anne olma isteği pek çok sağlık riskini beraberinde getirse de daha olgun olan kadının 20'li yaşlarındaki gebelere göre çok daha gerçekçi ve bebeğine daha fazla bağlı olma durumu da söz konusudur.

Günümüzde “önce kariyer, sonra çocuk” diyen kadınların sayısı giderek  artıyor. Hal böyle olunca kariyer peşinde koşturan kadınlar çocuk sahibi olma yaşını biraz daha öteleyebiliyor. Ancak söz konusu geç annelikte, geçmişten günümüze kadar gelen yanlış söylemler ve halk arasında dile getirilen korkutucu ihtimaller kadınları da bir yandan tedirgin ediyor. 40 yaş ve sonrasında kadınlarda yumurta rezervinin azaldığı bilimsel bir gerçek elbet. Fakat gebelik için erken dönemde yumurtanın dondurulması işlemi, tüp bebek işleminde artan başarı oranları ve hamilelik süresince annenin hekim tarafından yakın takibi ile geç annelikte ortaya çıkan sorunlar, neredeyse genç yaşta normal bir gebelikte yaşananlardan farklı değil. Anadolu Sağlık Merkezi’nden Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı, Tüp Bebek Merkezi Koordinatörü Prof. Dr. Aydın Arıcı, Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Ebru Öztürk Öksüz ve Tüp Bebek Laboratuvar Sorumlusu Embriyolog Dr. Murat Başar, 40 yaş ve üstü gebelikte yüz güldüren gelişmeleri anlatıyor…

SON 20 YILDA NELER DEĞİŞTİ?

Bundan 20 yıl önce özellikle cinsel özgürlüğün başlamasının ardından cinsel ilişki sonucu bulaşan hastalıklar nedeniyle tüplerde tıkanıklıklar çok fazla görülüyordu. Tüp bebek tedavisinin en büyük sebebi de tüplerin kapalı olmasıydı. Ancak son 20 yıla baktığımızda, ülkemizde kadınların iş hayatına daha çok katılması ve eğitim düzeylerinin ilerlemesiyle çocuk sahibi olmanın, kariyer sonrasına bırakıldığını görüyoruz. Bu noktada da günümüzde tüp bebek tedavisi yaygın olarak hamile kalmakta zorluk çeken 40 yaş ve üstü kadınlarda gerçekleştiriliyor.

BAŞARI ORANLARI ARTTI

Tüp bebek tedavisindeki başarı oranları 20 yıl önceki istatistiklerde yüzde 30’larda idi. Üstelik eskiden tüp bebek tedavisinde bir denemede birçok embriyo transferi yapıldığı halde yüzde 30 olan gebelik oranı, bugün bir veya en fazla iki embriyo transferi ile yüzde 60’lara ulaştı. Bu oranın artmasındaki en önemli sebeplerden biri de şüphesiz ki, laboratuvar ortamlarındaki ilerleme Artık embriyoların ihtiyacı olan gıdaları, ortamı daha iyi analiz eden, embriyoların genetik analizini yaparak daha sağlıklı olanları seçebilme imkanı veren embriyoloji laboratuvarları var. Ayrıca embriyoların dondurulup çözülme aşamasında, eskiden taze embriyoya göre gebe kalmada başarı oranı yarı yarıya iken, bu oran şimdi bazı durumlarda taze embriyo başarısının da üstüne çıkmış durumda. Bunlara ek olarak; yeni çıkan ilaçlarla tedavinin daha kolay olması, hataların azaltılması, doktorların da tecrübelerinin artması tüp bebek tedavisindeki başarı oranını artırdı. Özellikle preimplantasyon genetik tanının, yani rahime transfer gerçekleşmeden önce en sağlıklı embriyoyu seçmek amacıyla embriyolara yapılan genetik tarama işleminin yaygınlaşmasıyla, 40 yaş üstü kadınlarda geçmişe oranla gebelik ve sağlıklı bebek dünyaya getirme oranı daha da yükseldi.

TÜP BEBEK TEDAVİSİNDE YAN ETKİLER AZALDI

Tüp bebek tedavisinde artık çok daha düşük dozda ilaçlar kullanılarak hastada görülen yan etkiler en aza indirilebiliyor. Tedavide kullanılan yeni ilaçlarla en önemli yan etkilerden hiperstimülasyon (vücutta su birikmesi ve karnın şişmesi) daha az görülmeye başlandı. Hasta tedavi sürecinde ilaçlar nedeniyle, 1, kilo alabiliyor ancak ilaçların iştah açıcı bir özelliğe sahip olması nedeniyle hastanın da dikkatli olması gerekiyor. Daha fazla kilo alımı ise hastanın bünyesine veya psikolojik durumuna göre değişkenlik gösteren geçici bir

durum.

GEBELİĞİNİZİ YAKIN TAKİBE ALIN!

Gebelik, üreme çağındaki bir kadının hayatındaki en riskli dönemdir. Dolayısıyla yaş ilerledikçe bu riskler daha da artar. Her hamilelikte aşırı kanamalar, dış gebelik riski, düşükler, bebeğin eşinin önde olması, erken doğum, diyabet (şeker hastalığı) riski, tansiyon, gebelik zehirlenmesi (preeklampsi) gibi sayılabilecek birçok risk var. Bütün bu sorunların 40 yaş ve sonrasında görülme riskinin daha fazla olması nedeniyle 40 yaş ve üstü hamilelerin yakından takip edilmesi gerekir.

NE ZAMAN BİR HEKİME BAŞVURMALI?

Genç bir çiftte bir yıl korumasız denemeden sonra kendiliğinden hamilelik olmuyorsa, araştırmalara başlayıp tedaviye başlanması gerekirken, 40 yaş ve sonrasında altı ay içinde gebelik yoksa bir an önce tetkik ve tedavinin yapılması gerekir.

SANILANIN AKSİNE 40 YAŞ VE ÜSTÜ GEBELİKTE…

40 yaş ve sonrası annelikte sakat çocuk doğum oranı ve hamileliğe bağlı komplikasyonlar artabilir ancak bunlar oldukça düşük artışlardır. Günümüzde bilimsel ve iyi bir takiple bunların hemen hepsi önceden tespit edilerek gerekli adımlar atılabiliyor. Üstelik sakat doğumları engellemekte tüp bebeğin rolü çok büyük. Çünkü tüp bebek tedavisinde uygulanan preimplantasyon genetik tanı yöntemi sayesinde embriyolar tek tek incelenerek genetik açıdan sağlıklı olanlar görülebiliyor ve böylece down sendromu da dahil olmak üzere sakat doğumların önüne geçilebiliyor. Bu da, 40 yaş ve üstünde hamile kalmanın çok daha güvenli bir hale geldiğini gösteriyor.

TÜP BEBEK, SEZARYEN SEBEBİ DEĞİL

Tüp bebekle hamile kalan annelerin sezaryenle doğum yapma zorunluluğu yanlış bir söylem. Sezaryen sadece doğumu takip eden hekimin doğumda olası başka sorunlara bağlı vereceği bir karardır. Ancak 40 yaş ve üstündeki gebelik hasta için daha “değerli” olduğundan daha planlı olmak adına sezaryeni öncelikle hasta tercih edebiliyor, bir an önce doğumun sona ermesini isteyebiliyor. Elbette anne ve bebekte sezaryeni gerektirecek bir endikasyon yoksa, sadece yaş sezaryen nedeni değildir.

KİMLERDE VE NE ZAMAN YUMURTA DONDURULMALI?

38 yaşına kadar çocuk sahibi olmayı planlamayan, sosyal yaşantısı veya kariyer nedeniyle çocuk sahibi olmak istemeyen kadınlara yumurtanın dondurulması önerilmektedir. Yumurtanın Çözülüp embriyo haline  getirildikten sonra transfer edilme süresi çok da önemli değil; ancak yumurtanın dondurulma zamanı büyük önem taşıyor. Bu nedenle geç yaşta gebeliği planlayan kadınların mümkün olduğunca erken dönemde yumurtalarını dondurması en idealidir.

DONDURULAN YUMURTANIN KALİTESİ DÜŞÜYOR MU?

İnsan vücudunun en büyük hücresi olan yumurtanın içinde fazla miktarda sıvı bulunmaktadır. Yumurta dondurma işleminde içerideki bu sıvı kristalleşerek hücreye zarar veriyordu. Ancak gelişen yeni teknikler sayesinde, hücrenin içindeki sıvı uzaklaştırılarak yerine bir solüsyon ekleniyor. Böylece hücre zarar görmüyor, derecede çok hızlı bir şekilde dondurulan (vitrifikasyon yöntemi) yumurtalar çözüldüğünde ise kalitelerinde hiçbir değişim olmuyor. Dondurulan yumurta iyi kalitedeyse çözüldüğünde de aynı kalitelerini koruyor.

DONDURULAN YUMURTALARIN SAKLAMA SÜRESİ NEDİR?

Dondurulan yumurtalar teknik olarak 10 yıl saklanabiliyor ancak ülkemizde şu anki yasalara göre dondurulan yumurtaların saklanma süresi yasal olarak 5 yıldır. 5 yıldan fazla saklanması bakanlığın iznine tabidir.

ANNE ADAYLARINA ÖNERİLER

• Hamilelik sürecinde tüm gebelerin günlük aktivitelerini sürdürmelerinde sakınca yoktur.

• Kanama riski veya gebelik zehirlenmesi gibi istisnai durumlarda bol dinlenmeli, gerekirse hamilelik yatarak geçirilmeli.

• Ağır yük kaldırılmamalı.

• Çok uzun süre ayakta kalınmamalı.

• Kanama olduğu takdirde cinsel ilişkiye ara verilmeli.

• Doğal ve dengeli beslenmeli.

KANSER HASTALARI DA YUMURTALARINI DONDURABİLİYOR!

Kanser, kemoterapi gibi herhangi bir tedavi süreci gerektirdiğinden kadını erken menopoza sokan nedenlerden biri. Dolayısıyla Sağlık Bakanlığı’nın yeni kanunlarının da desteğiyle; eğer genç bir kadın kemoterapi tedavisi görecekse bu kişinin kemoterapi almadan önce mutlaka yumurtalarını dondurması öneriliyor. Bunun dışında yumurta rezervi az olan her kadında yumurta dondurma işlemi yapılabiliyor. Özellikle evlilik ve çocuk planlarını daha ileriki yaşlarda planlayan kadınlar için öncesinde mutlaka yumurtalarını dondurmaları öneriliyor.

Kanser hastaları için hangi dondurma yöntemi kullanılmalı?

Kanser hastalarında fertilitenin korunması için iki tip dondurma yöntemi kullanılıyor. Birincisi over dokusunun dondurulması, ikincisi de yumurtaların (oositlerin) dondurulması. Over dokusu dondurma rutin olarak kullanılmayan deneysel bir yöntem ve genellikle puberteye erişmemiş hastalara öneriliyor. Yumurta dondurma ise rutin olarak başarıyla uygulanan bir yöntem. Hastanın yumurtaları kanser tedavisine başlamadan önce toplanıyor ve donduruluyor. Hasta sağlığına kavuştuktan sonra bu

yumurtalar çözülüp embriyo elde etmek için işleme tabi tutuluyor.

45 yaşın üzerindeki kadınlarda gebelik oranı yüzde 3’ün altındadır.

Kadınlarda 40 yaşından sonra yumurta rezervi azaldığı, 42 yaşından sonra ise bu azalma hızlandığı için 40 yaş üstü gebelik oranı yüzde 35 civarındadır.

Kocanız 70’lik de olsa onun yarı yaşında bile yaşlı sayılırsınız! Maalesef öyle Konu üreme oldu mu erkekler kadınlara göre çok daha şanslı. Anadolu Sağlık Merkezi Kadın Sağlığı Bölüm Başkanı Prof. Dr. Aydın Arıcı, “Genç bir kadının hamile kalma şansı yüzde 35 yaşına gelindiğinde bu oran yüzde 30’a düşüyor. yaş arasında yüzde 25’e, yaş arası yüzde 15’e yaş arası ise bir kadının hamile kalma şansı sadece yüzde 5” diyor.

Tabii ki bunlar doğal yollardan hamilelik için geçerli. Tüp bebek ve mikroenjeksiyon sayesinde bu oran iki katına çıkabiliyor. Sözün özü, hanımlar illa ki anne olmak istiyorsanız ve bunu sadece kocanızla halletmeye kararlıysanız, hiç vakit kaybetmeyin!

Hocam, diyelim ki evlendik ve hemen çocuk sahibi olmak istiyoruz. Ama olmuyor. Doktora başvurmadan önce ne kadar beklememiz gerekir?
Eğer kadın 35 yaşından gençse, bir yıl içinde yüzde 80 hamile kalır. Geri kalan yüzde 20’de bir sorun vardır. Onlarda gerekli testlerin yapılması gerekir. Ancak yaş arası kadınlarda çok vakit geçirilmesini önermiyoruz. 6 ay denemeden sonra araştırmalara başlanabilir. İlla ki tedavi başlasın demiyorum, ama basit bazı testlerin yapılmasında fayda var. Sperm tahlili, tüplerin açık olup olması ve kadında hormon tahlili gibi Eğer kadın 40 yaşını geçmişse, zaten evlenir evlenmez bu testlerin yapılmasında yarar var.

Kadının yaşı önemli Peki ya erkeğin yaşı hiç önemli değil mi? 70 yaşında bile olsa çocuk sağlıklı olur mu?
Çok ilginç bir olaydır. Sperm üretimi bluğ çağına erildiği an başlar, kabaca ölüme kadar devam eder. Yani yaşındaki bir erkekte hâlâ sperm üretilir. Biraz azalır ama üretilir Tabii ki o yaşlarda çocuk sahibi olmak zorlaşır. Ama bunun nedeni de daha ziyade ereksiyon problemleri oluşmasındandır. İlişki kurulamaz. Ama viagra sağolsun, şimdi o sorun da halloldu. ’70 yaşında bir adam baba oldu’ diye gazete haberi olur mu? Olmaz. Çünkü, normaldir, olabilir. Ama 55 yaşındaki bir kadın anne oldu mu, o haber olur.

Oldu da zaten
Evet. Çünkü kadınların maalesef yumurtaları o yaşlara gelindiğinde biter. Annelerinin karnındayken 2 milyon yumurta vardır yumurtalıklarında, doğdukları gün o yumurtaların sayısı 1 milyona iner. Adet görmeye başladıklarında sayı bindir. Ondan sonra her ay, yaşa göre yaklaşık yumurta yarışa başlar. Bir tek yumurtaya yarışı kazanma hakkı tanınmıştır. Geri kalan yumurtalar bozulur gider. Yarışa başlayan yumurta sayısı da yaş ilerledikçe azalır. 40 yaşına gelmiş bir kadında 20 yumurta yarışa başlar, biri kazanır. 44 yaşında ise şanslıysa yumurta

Viagrayla ereksiyon olamayanları bile baba yapabiliyoruz
Dün spermde şekil bozukluğunu konuşmuştuk. Peki erkekte başka sorunlar da var mı, kısırlığa yol açan?
Erkekte tabii ki en büyük sorunlardan biri ilişki kuramamaktır. Yani ereksiyondur. Hatta bazen viagrayla bile ereksiyon olmayabilir. Ama biz onları da baba yapabiliyoruz.

Nasıl?
Aşılamayla, mikroenjeksiyonla, tüp bebekle Sorunun derecesine ve sebeplerine göre tedavi yöntemi de değişiyor. Eğer sperm sayısında hafif bir azalma varsa, ki dün ne dedik, normali 20 milyondur, hareketlilik hiç olmazsa yüzde 40 görülüyorsa, artı anormal şekillerdeki sperm sayısı da yüzde 40’tan fazla değilse, bu durumda birinci tedavi türü aşılamadır. Laboratuar ortamında spermler bir kimyasal filtreden geçirilir, o nispeten normal olan, hareketli hücreler, o sperm hücrelerini canlı ve hareketli tutacak özel bir sıvının içine alınır ve tam yumurtlama sırasında kadının rahminin en üst noktasına aşılanır. Buradaki avantaj nedir? Bir kere spermler vajinal ortamdan kurtulmuş olur, yani asidite ortam nedeniyle çoğu ölmez. Rahim ağzında olabilecek bu doğal filtre sorunlarını bertaraf etmiş oluruz. Bir de o spermlerin maraton koşusunu bertaraf etmiş oluruz. Ve tabii sperm yumurtanın çok yakınına yerleştirilmiş olur. Ama bu sorunu çözmüyor aslında. Çünkü genellikle şekil bozukluğu olan ve sayıları riskli olan spermlerde yumurtanın içine girememe sorunu vardır. O zaman da spermi yumurtanın yakınına bırakıyoruz ama beklentimiz o spermin kendi başına yumurtanın içine girmesi. Bu her zaman olmuyor. Birkaç kez aşılama denendikten sonra tutmamışsa veya sperm bozukluğu ileri derecede ise o zaman mikroenjeksiyonla birlikte tüp bebek yapılması gerekiyor.

Tedaviyle hamilelik şansı ikiye katlanıyor
40 yaşındaki bir kadının hamile kalma şansı nedir?
35 yaşındaki genç bir kadının doğal yollardan hamile kalma şansı yüzde 30’dur, her ay. yaş arası bu oran yüzde 25’e, yaş arası yüzde 15’e iner yaş arası yaklaşık yüzde ’dur. Bu da kadının genel sağlık durumuna, annesinin kaç yaşında menopoza girdiğine kadar birçok faktöre göre değişir.

Peki 45 yaşındaki bir kadın doğal yollardan anne olabilir mi?
45 yaşında doğal yollardan anne olma şansı yüzde 1’dir. Bu kadar basit. 50 yaşında bir kadın hamile kalmışsa onu gazete haberi yapabilirsiniz.

Bana ters geliyor ama hastalarınız arasında 50 yaşında olup da çocuk isteyen kadınlar var mı?
Çok var. Son iki günde biri 46, diğeri 47 yaşında iki hasta müracaat etti. En ileri teknolojiyi kullanarak biz bu yaşta hamilelik şansını hemen hemen ikiye katlıyoruz. Yani 35 yaşındaki bir kadının tıbbi tedaviyle hamile kalma şansı yüzde 60’tır. Diyeceksiniz ki, çok büyük bir rakam değilmiş Ama çok büyük. Çünkü zaten bize gelen çiftin çocuk sahibi olma şansı yüzde 0, öyle düşünün. Onlar zaten yıllarca denemişler; olmamış. Siz onu yüzde 60’a çıkartıyorsunuz, bu açıdan bakmak lazım.