2 Göktürk Devletinin En Önemli Veziri

2.Göktürk (Kutluk) devleti: Kutluk kağan , gizli bir teşkilat kurarak Göktürkleri bağımsızlık mücadelesi için örgütlemiş ve isyan bağımsızlıkla sonuçlanmıştır. Böylece 2. Göktürk (Kutluk ) devleti başkent Ötüken olmak üzere Kutluk kağan tarafından kurulmuştur.
Kutluk kağan devleti tekrar kurduğu için İlteriş (derleyen , toplayan ) unvanı almıştır.
Kutluk kağan yaptığı 46 seferle Çin&#;i baskı altında tutmuş , bu durumun devlete gerek siyasi gerekse ekonomik anlam da önemli getirileri olmuştur.
Kutluk kağan yapmış olduğu 46 seferle Çin&#;i baskı altında tutmuş, bu durumun devlete gerek siyasi gerekse ekonomik anlam da önemli getirileri olmuştur.
Kutluk kağan, ayrıca danışman olarak Vezir Tonyukuk&#;u seçmiş, ordu ve diplomasi ile ilgili işlerini ona bırakmıştır.
Tonyukuk Türk tarihinin ilk veziri olarak kabul edilmektedir.
2.Göktürk devleti&#;nde Bilge kağan devri ise en parlak dönemi olmuştur.
Dönemin en önemli gelişmelerinden biri tarihli Şatvan olarak bilinir. Bu savaşta Bilge kağan Çin ordusu ve ittifakını dağıtmıştır.
Devletin Bilge kağan dönemindeki üstünlüğü Kül Tigin zamanın da devam etse de , yılın da Karluklar, Basmiller ve Uygurlar birleşip Kutluk devletini yıkmışlardır.

Kutluk Kağanın veziri ( danışmanı)  “Vezir Tonyukuk" Türk tarihi açısından önemlidir. Devletin kuruluşunda Türk boylarının desteğini alınmasında büyük rol oynamıştır.  Türk tarihinin ilk veziri olarak tarihe geçmiştir. Vezir Tonyukuk aynı zamanda İlk Türk Tarihçisidir. Ayrıca vezir Tonyukuk “apa tarkan” ve “Türklerin Bismarcı” unvanları verilmiştir.

Kutluk Kağan öldüğünde çocukları Bilge ve Kültigin`in yaşları küçük olduğu için tahta Kutluk Kağanın kardeşi Kapgan Kağan geçmiştir. Kapgan Kağan; Bayırkul isyanı sırasında bir bayırkullu tarafından öldürülmüştür.

Kapgan Kağan öldükten sonra devleti Başına Kısa süre Kapgan Kağanın oğlu “İnal” geçmiştir. Daha sonra İnalı Tahtan indirip Bilge Kağan tahta çıkmıştır. Kutluk ( 2. Göktürk) devletinin en parlak dönemi  “Bilge Kağanın” hükümdarlık dönemidir. Bilge Kağan kardeşi Kül Tiğin ile birlikte tahta çıkmıştır. Kültiğin devletin batı kısmını yönetti.

Not: Vezir Tonyukuk; Kutluk Kağan, Kapgan Kağan ve Bilge Kağan dönemlerinde vezirlik yapmıştır.

Bilge Kağan yılında Çin ile “Şantan Savaşını” yapmıştır. Savaş galibiyetler sonuçlanmış Çin vergiye bağlanmıştır.

yılında 2.Göktürk devleti içinde yaşayan Karlukların, Basmirlerin ve Uygurların saldırıları sonucunda yıkılmıştır.

Türk tahinin okunabilen ilk yazılı belgesi olan “Orhun(Orhon) Yazıtları”  Kutluk (II. Göktürk) devletine aittir. Orhun yazıtları aynı zamanda Türk tarihinin ilk siyasetnamesidir.  Orhun yazıtları Tonyukuk, Bilge Kağan ve Kültigin adına dikilmiştir. Orhun yazıtlarını (Kitabelerini)  ilk okuyan Wilhelm Thomsen` dır. Orhun Yazıtları Göktürk alfabesi ile yazılmıştır. “Göktürk alfabesi” Türklerin ilk milli alfabesidir. Göktürk alfabesi 38 harften oluşmaktadır. Göktürklerin kendi alfabeleri olmaları ulusçu (milliyetçi) olduklarının kanıtlamaktadır.

Not: Orhun(Orhon) Yazıtları(Kitabeleri) Türk adının geçtiği ilk kitabedir. Aynı zamanda Türk tarihinin okunabilen ilk yazılı belgesidir (Kaynağıdır).

Köktürklerin Diğer Özellikleri

Ergenekon ve Bozkurt destanları Köktürklere aittir.

Köktürkler Orta Asya da kurulan sınırları en geniş olan Türk devletidir

Türklerde ilk parayı Kullanan devlet Köktürklerdir.

Not:  Kendi adına para bastıran ilk Türk Türgişlerin hükümdarı Baga Tarkan’dır.